Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej

Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej

Praca wpisuje się w nurt badań nad historycznym zróżnicowaniem regionalnym języka polskiego. Jej zasadniczym celem jest przedstawienie procesu regionalizacji słownictwa w dobie nowopolskiej i wyjaśnienie przyczyn tego zjawiska oraz – jako ważny przyczynek do opisu rozwoju warsztatu leksykograficznego w dobie nowopolskiej – ukazanie stosunku do regionalizmów leksykalnych i sposobów ich leksykograficznego opracowania w słownikach tego okresu dziejów polszczyzny. Analizie poddane zostały następujące leksykony: • Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, t. I–VI, Warszawa 1807–1814; • Słownik języka polskiego, wyd. Maurycy Orgelbrand, cz. I–II, Wilno 1861; • Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, t. I–VIII, Warszawa 1900–1927; • Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, t. I–XI, Warszawa 1958–1969. W oparciu o wszelkie informacje geograficzne w nich odnotowane (zawarte explicite lub implicite w definicjach znaczeniowych, przykładach użycia, bądź wynikające z wiedzy o językowej biografii autorów cytowanych przykładów) wyodrębniono zbiór 4940 leksemów. Każdy z nich rozpatrywano we wszystkich czterech słownikach, budując w ten sposób dla poszczególnych haseł pełną metrykę leksykograficzną, rozumianą jako historię ich słownikowych poświadczeń w analizowanych dziełach. Mimo iż analizowane słowniki zarejestrowały tylko wybór leksyki regionalnej, można przypuszczać, że jest to wybór reprezentatywny, to znaczy – jego podstawowe cechy są tożsame z wyznacznikami tej odmiany polszczyzny regionalnej, traktowanej jako całość. W oparciu o powyższe założenie praca stanowi opis polszczyzny regionalnej w aspekcie geograficznym, genetycznym oraz semantycznym.