Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka Tom III: 1889-1900; Tom IV: 1901

Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka Tom III: 1889-1900; Tom IV: 1901

Seria D: Publicystyka filozoficzno-społeczna, edycji krytycznej Pism wszystkich Bolesława Prusa. Tom III i IV w opracowaniu Cezarego Zalewskiego.
Na tom 3 pism publicystycznych Bolesława Prusa składają się teksty powstałe w latach 1889 – 1900. Czas ten był okresem bodaj najintensywniejszej współpracy pisarza z „Kurierem Codziennym”, która rozpoczęła się dwa lata wcześniej. Zawarte tu artykuły, listy i rozmowy oscylują wokół kwestii typowych dla „dojrzałego” etapu działalności Prusa (opieka zdrowotna, oszczędzanie, system emerytalny, problem wyżywienia niższych warstw i sprawa śmiertelności, itp.). Niewątpliwą nowością są jedynie artykuły poświęcone mediumizmowi oraz sprawozdanie z wyprawy do Galicji. Jednakże spośród prac publicystycznych dla samego pisarza najważniejsze były te, w których omawiał on stosunki polsko-żydowskie (Z powodu 12 000 000 guldenów) oraz zagadnienia ekonomiczne (np. Czytajcie cyfry). Warto też odnotować wzrost polemicznych tendencji w prasowych wypowiedziach autora Lalki. Niniejszy tom prezentuje zarówno spór z Aleksandrem Świętochowskim dotyczący zagadnień literackich („Słówko o krytyce pozytywnej”), jak i z Franciszkiem Olszewskim, redaktorem „Kuriera Warszawskiego”, z którym pisarz zakończył długotrwałą współpracę w 1887 roku.
Czwarty tom pism Bolesława Prusa prezentuje cztery teksty, które świadczą o znaczącym spadku zainteresowania publicystyczną formą wypowiedzi. Na przełomie XIX i XX wieku pisarz niejednokrotnie deklarował bowiem zamiar zerwania z tego typu działalnością, którą zamierzał zastąpić intensywniejszą pracą literacką oraz dyskursem o charakterze eseistycznym, niekiedy wręcz filozoficznym. Czwarty tom dokumentuje sam moment zmiany, przejścia od publicystyki do eseistyki. Składają się na niego teksty powstałe „około” 1901 r.: „O ideale doskonałości”, „Najogólniejsze ideały życiowe”, Odpowiedź na ankietę gazety „Russkij Listok” oraz „Jak przedstawia się rozwój Galicji w cyfrach?”.
Podstawą edycji wszystkich prezentowanych tu tekstów są ich prasowe pierwodruki. Żaden z nich nie miał reedycji za życia autora, a tylko nieliczne – przeważnie związane z krytyką literacką – doczekały się wznowień po 1945 r.