Pomorze w dobie Wojny Trzynastoletniej

Pomorze w dobie Wojny Trzynastoletniej

Nieudane operacje, związane z odsieczą Gniewu, były decydującym, zwrotnym momentem wojny. Ani wykup Malborka, ani bitwa pod Świecinem nie stanowiły przełomu. Przełomowych momentów było dwa: bitwa pod Chojnicami w roku 1454, która dała początek wojnie długiej i przewlekłej, i bitwa morska, która udaremniła odsiecz Gniewu i spowodowała powolną likwidację sił zbrojnych Zakonu na lewym brzegu Wisły. Zauważyć i podkreślić tu trzeba, że walka o Pomorze i Prusy rozstrzygnęła się nie na lądzie, ale na morzu; bez floty, którą dysponował wówczas król polski, złamanie krzyżaków byłoby niemożliwe. Panowanie na morzu było podstawowym warunkiem zwycięstwa na lądzie. Wojna trzynastoletnia ma wybitną analogię z wojnami szwedzkimi, które się również na tej ziemi toczyły: decyzja w tych wojnach leżała na morzu, ten kto na nim panował, odnosił zwycięstwa na lądzie. Skutki nieudanej odsieczy Gniewu nie dały długo na siebie czekać. Nowa próba odsieczy skończyła się na koncentracji sił krzyżackich, w czasie której Polacy zdobyli Olsztyn. Dnia 1 stycznia 1464 roku wreszcie załoga Gniewu pod wodzą w. komtura i kilku braci zakonnych na mocy kapitulacji wyszła wolna z miasta i udała się do Królewca. Dowodzić miał wówczas Polakami według Lindaua Jan Kościelecki, starosta malborski, według Długosza Piotr Dunin. w ogóle źródła gdańskie pomijają osobę Dunina, gdy Długosz zasługi jego podnosi. Zdaje się, że historiograf gdański nie był mu życzliwy. (Dunin odznaczał się bezwzględnością
i twardością we wszelkich rokowaniach). Wkrótce po kapitulacji Gniewu, dnia 18 marca 1464 roku, poddał się królowi biskup warmiński Legendorf, dotąd raczej Zakonowi przyjazny, a wraz z nim odzyskano utraconą Warmię. Był to bezpośredni skutek kapitulacji Gniewu.