Miłujcie nieprzyjacioły wasze

Miłujcie nieprzyjacioły wasze

„(…) Nasi przodkowie – zwłaszcza w okresie rozbiorów, rozmaitych okupacji czy innych jeszcze udręk, jakie przeżywała nasza Ojczyzna – wielokrotnie starali się kształtować swój stosunek do nieprzyjaciół w duchu Ewangelii. Są to tradycje dziś nieco zapomniane, a przecież nie mamy prawa ich zapomnieć. Społeczeństwo, w którym żyje prawda, iż człowiek jest kimś tak wielkim, że nawet nieprzyjaciela nie wolno nienawidzić, będzie ceniło raczej odwagę cywilną i męczeństwo niż pochopne albo w rozpaczy podejmowane rozruchy. (…) Chronologiczny układ tekstów pomoże zauważyć, że idea miłości wrogów Ojczyzny dojrzewała wśród Polaków stopniowo. Antologię otwierają teksty, ukazujące korzenie miłości nieprzyjaciół w Polsce. Rzecz jasna, pierwszym i podstawowym korzeniem jest Ewangelia. Ewangeliczna nauka o miłowaniu nieprzyjaciół weszła stosunkowo głęboko w kulturę i obyczaje polskie na długo przed rozbiorami – i może dlatego umieliśmy tak przekonująco urzeczywistniać tę naukę w okresach narodowych nieszczęść. Miło jest sobie uświadomić, że w ogóle pierwsze większe dzieło literackie napisane przez Polaka – Kronika Mistrza Wincentego – zawiera tak piękne karty na temat przebaczenia. Że pamięć o kluczowym w naszej historii rozstrzygnięciu militarnym, jakie dokonało się pod Grunwaldem, była przekazywana w otoczce szacunku dla wroga. Że nawet w okresie kłótni międzywyznaniowych ewangeliczne wezwania do pojednania i miłości nieprzyjaciół były wyrzutem sumienia i przedmiotem poszukiwań. Idea pojednania i przebaczenia jest tak bogato zinstytucjonalizowana w naszej obyczajowości: świętym czasem pojednania jest Wigilia Bożego Narodzenia i pielgrzymka na Jasną Górę, spowiedź wielkanocna i odpust parafialny, zbliżająca się śmierć i dzień pogrzebu. Jednakże nawet najszczytniejsza tradycja nie przetrwa, jeśli każde następne pokolenie nie będzie jej na nowo ożywiało i pogłębiało. Mam nadzieję, że niniejsza książka przyczyni się do przypomnienia i pogłębienia tej tradycji, która ujawnia jedną z najpiękniejszych cech naszego narodowego ducha.” – fragmenty ze Słowa wstępnego.