Litwini na Uniwersytecie Dorpackim (Juriewskim) do 1918 roku i ich dalsze losy

Litwini na Uniwersytecie Dorpackim (Juriewskim) do 1918 roku i ich dalsze losy

Książka, będąca słownikiem biograficznym, poświęcona jest pochodzącym z Litwy studentom Uniwersytetu w Dorpacie w XIX i początkach XX w. Problemem kluczowym w tej pracy jest oddzielenie Polaków od Litwinów w okresie od końca XIX do początku XX wieku. Dodatkowym problemem jest niejednoznaczne samo pojęcie „Litwin” w tym czasie. Były bowiem dwa różne pojęcia „Litwin”: Litwin historyczny i Litwin etniczny. Pojęcia te różnią się pod wieloma względami: społecznym, terytorialnym, historycznym, etnicznym i innym.

W ujęciu zastosowanym przez Autora niniejszej książki Litwinem historycznym były tak znane osoby jak Stanisław Cat Mackiewicz, jego brat Józef Mackiewicz, Melchior Wańkowicz, Czesław Miłosz czy Józef Piłsudski i wielu innych. Pod względem pochodzenia etnicznego wszyscy wymienieni nie byli pochodzenia polskiego, lecz litewskiego lub ruskiego. Osoby te uważały się za Litwinów w sensie historycznym, ale ostatecznie wybrały polską świadomość narodową.

W niniejszej publikacji obydwa pojęcia: Polak i Litwin użyto w wąskim znaczeniu, ograniczonym tylko do świadomości narodowej danej osoby. Zatem Polakiem lub Litwinem będzie ta osoba, która świadomie i publicznie dała wyraz swojej świadomości narodowej: polskiej lub litewskiej. Z taką sytuacją mamy do czynienia dopiero od samego końca XIX w. do zamknięcia Uniwersytetu Juriewskiego w 1918 r.