Kasztelania łagowska

Kasztelania łagowska

Kasztelania łagowska jest następnym, po Pierwszych wiekach Kielc (2007) oraz Kasztelanii tarskiej (2011), interdyscyplinarnym studium poświęconym najważniejszym aspektom genezy i przemian organizacji terytorialnej państwa piastowskiego na terenie Gór Świętokrzyskich.
Książka jest próbą rekonstrukcji skomplikowanych procesów, które doprowadziły do zaludnienia i zagospodarowania w okresie od XI do XIV stulecia terenów, które były w XI-XII wieku fragmentem uciążliwej wewnętrznej rubieży państwa piastowskiego, słabo zasiedlonej, a w dużych fragmentach prawie bezludnej. Władcy piastowscy (być może począwszy od Bolesława Śmiałego) prawdopodobnie próbowali tu zbudować własną organizację terytorialną, ale wyniki tych starań nie były zadowalające, skoro troskę o zagospodarowanie tych trudnych obszarów dość szybko, bo już w ciągu XII wieku, przerzucili na barki instytucji kościelnych, w tym biskupstw krakowskiego i włocławskiego, które stworzyły tu jedne z najstarszych w Polsce kasztelanii majątkowych Kościoła. Jednostki te, początkowo ściśle związane z państwem, w XIII wieku stopniowo uzyskiwały zwolnienia od ciężarów na rzecz monarchii, aby w okresie rozkładu systemu prawa książęcego stać się zwykłymi kluczami dóbr biskupich, co nastąpiło w ciągu XIV wieku. Jedną z takich właśnie jednostek terytorialnych była kasztelania łagowska, położona na południowych stokach Łysogór, jednostka stosunkowo niewielka terytorialnie, ale pod względem poznawczym skupiająca w sobie jak soczewka problemy, z którymi zmaga się od lat polska mediewistyka.