Jeńcy i internowani zmarli w obozie Strzałkowo w latach 1915-1921

Jeńcy i internowani zmarli w obozie Strzałkowo w latach 1915-1921

W ostatnich latach w publicystyce rosyjskiej pojawiły się liczne oskarżycielskie teksty oskarżające władze Polski o celową eksterminację jeńców rosyjskich z czasów wojny 1919–1921, inspirowane przez najwyższe władze rosyjskie, szukające „przeciwwagi” dla ludobójstwa katyńskiego. Teksty te wzbudziły gwałtowne spory – i to o wymiarze międzynarodowym – odnoszące się zarówno do liczby, jak i przyczyn śmierci przetrzymywanych w polskich obozach jeńców wojennych.
Autor postawił sobie za zadanie ustalenie miarodajnych danych dotyczących liczby jeńców (głównie czerwonoarmistów) zmarłych w obozie jenieckim w Strzałkowie i pochowanych na obozowym cmentarzu. Podstawę ku temu stanowią odnalezione w zbiorach archiwalnych dwa, publikowane w książce dokumenty.. Pierwszy z nich to „Wykaz pochowanych na cmentarzu obozu jeńców w Strzałkowie 1915–1921”, sporządzony zapewne ok. 1923 roku dla potrzeb starostwa we Wrześni, drugi zatytułowany „Wykaz jeńców zmarłych w obozie Strzałkowo” pochodzi z zasobów Centralnego Archiwum Wojskowego. W świetle tych dokumentów, szczegółowo zbadanych i zanalizowanych przez autora wynika, że na cmentarzu w Strzałkowie pochowano z całą pewnością 5996 jeńców bolszewickich , a wiec liczbę zdecydowanie mniejszą od tej, która pojawiała się w różnych rosyjskich enuncjacjach prasowych w ostatnich latach.
W obszernym wstępie autor omawia historię obozu jenieckiego w Strzałkowie (zorganizowanego w 1915 r. przez Niemców), oraz założonego w jego sąsiedztwie cmentarza (funkcjonującego do 1922 roku). Szczególny akcent kładzie na czas (1919–1921), kiedy podstawową masę osadzonych stanowili początkowo Ukraińcy wzięci do niewoli w toku walk w południowo-wschodniej Rzeczypospolitej, a następnie jeńcy bolszewiccy. Przytacza informacje o technicznej stronie obozu, warunkach higienicznych, wyżywieniu, opiece lekarskiej, reakcjach władz zwierzchnich na zdarzające się nadużycia i zaniedbania ze strony polskiego nadzoru. Omawia przyczyny dużej śmiertelności pośród jeńców, akcentując, że w dużej mierze wywołana była epidemiami, dziesiątkującymi w tamtych latach ludność Polski i Europy, a także ogólną sytuacją gospodarczą wyniszczonej wojna Polski, rzutującą na standardy wyżywienia, zaopatrzenia w leki etc. W książce opublikowane tez zostały, m.in. archiwalne zdjęcia z okresu funkcjonowania obozu.