Duch pogaństwa

Duch pogaństwa

Marc Augé, znany antropolog kultury, kierownik badań w Ecole des hautes études en science sociales, a przedtem jej dyrektor (1985?1995), brał udział w badaniach prowadzonych na terenie Afryki, następnie w Ameryce Łacińskiej. Później przedmiotem jego analizy stało się najbliższe, najbardziej codzienne otoczenie.

Tytułem przedstawionej czytelnikowi książki Marc Augé nawiązuje do sławnego dzieła F.R. Chateaubrianda Génie du christianisme, po polsku: Duch wiary chrześcijańskiej lub Geniusz chrześcijaństwa. Autor podąża w kierunku zdefiniowania antropologicznego pojęcia pogaństwa.

Zaczyna od próby zdefiniowania religii (szczególnie interesująca jest analiza poglądów Nietzschego, Bataille’a i Freuda na jej temat); pokazuje, że religia nie jest ani magią, ani ideologią. Opisanie jej pozwala zrozumieć, w jaki sposób jednostka stanowi część religijnego systemu interpretacji. Na tej definicji kształtuje opozycję między pogaństwem a chrześcijaństwem. Opozycja ta opiera się na trzech twierdzeniach: pogaństwo nie jest nigdy dualne, nie uznaje moralności transcendentalnej, nie dokonuje zdecydowanego rozróżnienia między sferą biologiczną a sferą społeczną.

Zbadanie, transcendencja i tajemnica są dla niego [pogaństwa] zasadniczo obce. W związku z tym z ciekawością i tolerancją akceptuje nowości; będąc zawsze skłonne do wydłużania listy bogów, dopuszcza dodawanie, zmianę, ale nie syntezę. Na tym polega niewątpliwie najbardziej zasadnicza i najtrwalsza przyczyna jego nieporozumienia z chrześcijańskim prozelityzmem: pogaństwo nigdy nie miało praktyki misjonarskiej.

Duch pogaństwa to wspaniały, inspirujący intelektualnie esej z dziedziny antropologii kultury, historii idei i historii religii, dla wszystkich tych nauk mający istotne znaczenie.