Brygada ze Stanisławowa 1921-1939

Brygada ze Stanisławowa 1921-1939

Niniejsze opracowanie jest próbą przedstawienia dziejów jednego ze związków taktycznych Wojska Polskiego, któremu we wrześniu 1939 roku przypadło trudne zadanie obrony suwerenności terytorialnej II Rzeczypospolitej.
Dzieje Podolskiej Brygady Kawalerii należą do mniej znanych w historii Polskiego Września. Podolska BK, wchodząc w trakcie swojego szlaku bojowego w skład tworzonych doraźnie Grup Operacyjnych Kawalerii pozostawała jakby „w cieniu” innych związków taktycznych tworzących Armię „Poznań”.
A przecież walcząca w składzie Armii gen. Tadeusza Kutrzeby Podolska BK odegrała ważną rolę w czasie wrześniowych zmagań z niemieckim agresorem. Pułki Brygady odniosły szereg ważnych taktycznych zwycięstw nad wojskami niemieckimi, pod Uniejowem, Wartkowicami, Górkami czy Sierakowem. Ułani Podolskiej BK dzielnie walczyli pod Białą Górą, Polesiem Starym, Grabiną i Laskami, zadając nieprzyjacielowi znaczne straty. Brygada przeszła cały wrześniowy szlak bojowy z Wielkopolski do Warszawy, znacząco uczestnicząc w bitwie nad Bzurą. Przebiła się do oblężonej stolicy ponosząc dotkliwe straty, lecz żaden z jej pułków nie został rozbity. Szarża 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich pod Wólką Węglową przeszła do historii polskiej kawalerii. Brygada skapitulowała dopiero 28 września 1939 roku razem z całą Armią „Warszawa”.
Najbogatszą bibliografię mają pułki ułańskie wchodzące w skład Podolskiej Brygady Kawalerii. Historię 6. puł i 14. puł opisano w wydanych na emigracji w Londynie monografiach „Dzieje 6 Pułku Ułanów Kaniowskich” autorstwa Andrzeja Hlawatego oraz w pracy zbiorowej „Dzieje Ułanów Jazłowieckich”.
W wydanych w III Rzeczypospolitej monografiach opis dziejów 9. puł znajduje się w pracy Andrzeja Przybyszewskiego „9. Pułk Ułanów Małopolskich 1809-1947”, zaś 14. puł w pracach Bogusława Polaka „14 Pułk Ułanów Jazłowieckich 1918-1947”, Pawła M. Rozdżestwieńskiego „Ułani Jazłowieccy” oraz Lesława Kukawskiego „Ułani Jazłowieccy. Barwa i broń 1918-1998”.