Bezpieczeństwo ludzkie ludów tubylczych w Arktyce na przykładzie Samów

Bezpieczeństwo ludzkie ludów tubylczych w Arktyce na przykładzie Samów

Samowie – lud tubylczy zamieszkający północ Norwegii, Szwecji, Finlandii i Rosji, kiedyś i niekiedy wciąż nazywanych przez innych niewłaściwie Lapończykami. Przedmiotem badań w ramach monografii jest bezpieczeństwo ludzkie oraz zagrożenia dla tychże w kontekście Arktyki analizowane na przykładzie konkretnej grupy, a mianowicie ludu tubylczego Samów. Zagadnienia analizowane w niniejszej rozprawie mają charakter wybiórczy, ale oddający istotę tytułowej problematyki. Ogrom zagadnień i wątków zmusił autorkę do zawężenia tematyki, stąd podtytuł. Celem początkowym niniejszych badań jest przegląd i systematyzacja poglądów na temat bezpieczeństwa ludzkiego oraz charakterystyka tej koncepcji, jak również koncepcji\pojęcia ludu tubylczego. Celem autorki jest zdefiniowanie bezpieczeństwa ludzkiego oraz wskazanie jego specyfiki w kontekście Arktyki, co jest szczególnie wyraźne w przypadku zagrożeń i wyzwań dla bezpieczeństwa ludzkiego w tym regionie. Mają one zdecydowanie specyficzny charakter, dlatego badaczka w dużej mierze skupia się na takich zagrożeniach wynikających ze zmian klimatu. Kolejny cel obejmuje wskazanie elementów koniecznych terminu lud tubylczy. Ten cel można określić jako eksploracyjny i opisowy zarazem.

Na problem badawczy tej pracy składa się wskazanie komponentów bezpieczeństwa ludzkiego i odniesienie ich do ludu tubylczego Samów. Główne pytanie badawcze brzmi więc następująco: czy bezpieczeństwo ludzkie Samów jest wystarczające? Szczegółowe pytania badawcze odnoszą się do pięciu kwestii:
? jaka jest specyfika bezpieczeństwa ludzkiego w Arktyce?
? jakie są formy samostanowienia Samów?
? czy uprawnienia przyznane instytucjom reprezentującym Samów są adekwatne?
? co zrobić, aby poprawić tę sytuację?
? czy ludy tubylcze mają prawo do takiego samego samostanowienia jak inne ludy?

„Pani Agnieszka Szpak podjęła się niezwykle trudnego zadania zanalizowania sytuacji prawnej, politycznej, społecznej i ekonomicznej społeczności Samów w Arktyce. Złożoność badań wiąże się z dwoma problemami. Pierwszym jest ich podmiot: lud odseparowany geograficznie i klimatycznie od reszty świata. […] Drugim problemem są kwestie definicyjne i instrumenty analizy. Z obu dylematów badawczych wybrnęła bardzo dobrze, proponując czytelnikowi ciekawą lekturę. […] książka jest nowatorska, doskonale udokumentowana i w pełni zasługuje na publikację”.
Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Grażyny Michałowskiej