Anatomia strachu

Anatomia strachu

Problematyka lęku i strachu nabiera dziś kulturowej – w tym artystycznej – aktualności, z reguły pod wpływem wyłaniających się realnych zagrożeń oraz potrzeby uświadomienia, wypowiedzenia i uformowania towarzyszącego im niepokoju. Strach, lęk – to emocje tyleż destrukcyjne, co twórcze. Niszczą, ale i – nieco na bazie powstałego zniszczenia – pozwalają generować teksty kultury. Przedstawienia malarskie, rzeźba, fotografia, literatura pełne są obrazów, które wyraźnie wskazują na fakt, że powstały w wyniku zmagań podmiotu ze sferą własnych emocji, wahań, stanów obniżenia nastroju. Ekspresja koloru w malarstwie, grubość kreski, jej celowa deformacja, widoczna na płótnie siła uderzenia pędzla, sposób kreowania obrazów poetyckich w liryce, elementy semantyczne konstytuujące metaforę, wszystko to dowodzi głębi przeżywania tychże stanów emocjonalnych przez artystę, ich stopnia nasilenia.

Warto też zauważyć, że kultura sama – niejako z własnej inicjatywy i niezupełnie bezinteresownie – wytwarza lęk, pielęgnuje go, rozmnaża, zagęszcza, eksploatuje. Ta produkcja lęku w kulturze i za sprawą kultury ma jednak dialektyczny rezonans. Sprawia, że kultura wikła się w niejasną, dwuznaczną grę z lękiem. Powoduje, że lęk – niejako na zasadzie rewanżu i wzajemności – produkuje kulturę.

Monografia zbiorowa pt. Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze stanowi próbę interdyscyplinarnego ujęcia problematyki strachu uobecniającego się we współczesnych wytworach kultury. Zamieszczone w niej artykuły zostały napisane przez psychologów, lekarzy, politologów, filozofów, literaturoznawców, filmoznawców, teatrologów, dydaktyków i kulturoznawców, reprezentujących różne ośrodki akademickie w Polsce.

(fragment Wprowadzenia)