Aleksander Jagiellończyk

Aleksander Jagiellończyk

Aleksander Jagiellończyk uchodzi za jednego z mniej zdolnych przedstawicieli dynastii jagiellońskiej w Polsce. Za jego krótkiego panowania (1501-1506) dotknęły państwo polsko-litewskie liczne klęski polityczne i straty terytorialne. Monografia tego króla, (...) wprowadza do tego obrazu istotne korekty. Autor był bez wątpienia najwybitniejszym polskim znawcą czasów Aleksandra w XIX i XX wieku. (...) Monografia ta ukazała się w 1949 roku, w 9 lat po śmierci autora. Zapewne tej okoliczności należy przypisać, że aparat przypisów sprowadzony został do minimum. Jednak mimo pewnych braków opublikowana książka ma dużą zawartość. Wśród skomplikowanych problemów stosunków polsko-litewskich początku XVI wieku, autor porusza się z pełną swobodą. Ze znawstwem i z talentem kreśli wydarzenia polityczne i zmiany ustrojowe zachodzące za czasów Aleksandra - od tzw. Artykułów Mielnickich po konstytucje "Nihil Novi". Dowodzi zdolności Aleksandra w dobieraniu sobie utalentowanych doradców i współpracowników, podnosi jego dbałość o rozwój ekonomiczny i kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego. O ile możliwe, rehabilituje króla, obarczanego przez wcześniejszych historyków odpowiedzialnością osobistą za wszystkie niepowodzenia państwa. Ze względu na wyraźnie syntetyczny charakter książki, wiele problemów szczegółowo rozpoznanych przez autora, zostało tu zaledwie zasygnalizowane. Ułatwia to lekturę książki w jej szerszym odbiorze; dodatkowo przyczynia się do tego potoczysty i klarowny styl, w jakim jest napisana. W sytuacji, gdy nie ukazało się dotychczas żadne nowe opracowania monograficzne czasów Aleksandra, książka ta zasługuje na ponowne opublikowanie.
Krzysztof Baczkowski