Książka zawiera obszerny wybór pytań i odpowiedzi opublikowanych w internetowej Poradni Językowej Uniwersytetu Łódzkiego w latach 2014–2021. Autorzy, oprócz tego, że wyjaśniają szereg aktualnych problemów poprawnościowych z różnych płaszczyzn języka: fonetyki, morfologii, leksyki, fleksji, składni, ortografii i interpunkcji, poruszają też zagadnienia z zakresu pragmatyki i edytorstwa. Zasadnicza cześć książki poprzedzona jest szczegółową charakterystyką pojęcia norma językowa oraz opisem opracowań mogących stanowić cenne źródło wiedzy na temat zagadnień poprawności językowej. Publikacja z jednej strony pełni zatem funkcję klasycznego poradnika, który pozwoli Czytelnikom rozwikłać wiele zawiłości dotyczących współczesnej polszczyzny w jej aspekcie normatywnym, z drugiej zaś to przydatny przewodnik po teoretycznych meandrach kultury języka.
*
Monografia zawiera cenny materiał językowy i przekaz teoretyczny, a co najważniejsze – w sposób charakterystyczny dla podejścia naukowego proponuje rozwiązania problemów językowych w oparciu o wiedzę lingwistyczną oraz obowiązujące normy, m.in. zasady pisowni polskiej. W pracy przyjęto zasadę rzetelnego, wieloaspektowego prezentowania wyników badań nad językiem, ale także ujęcie przekrojowe, ukazujące rozwój refleksji kulturalnojęzykowej na gruncie polskim, co stanowi ujęcie cenne poznawczo, popularyzatorsko i dydaktycznie. Opinie językowe zawarte w publikacji są wynikiem naukowego podejścia do problemów poprawnościowych, są znakomicie umotywowane, oparte na wynikach badań naukowych.
Z recenzji dr hab. Katarzyny Wyrwas, prof. UŚ
Publikacja znajdzie licznych odbiorców wśród osób, które są zainteresowane problemami językowymi i chcą wzbogacić wiedzę o współczesnej polszczyźnie. Książka powinna stać się obowiązkowym podręcznikiem akademickim. Jest doskonałym materiałem na zajęcia z kultury języka. Publikacja jest przeznacza na dla wszystkich, którzy chcą rozwijać praktyczną umiejętność posługiwania się polszczyzną na co dzień. Można ją potraktować jako pożyteczną podpowiedź, gdzie szukać odpowiedzi na trudne pytania.
Z recenzji dr hab. Moniki Kaczor, prof. UZ
Wstęp 11 Norma językowa jako centralne pojęcie kultury języka 13 Źródła wiedzy o poprawności językowej 37 Odpowiedzi na pytania kierowane do Poradni Językowej UŁ 75 Członek zarządu, sekretarz miasta, wójt gminy — o pisowni nazw stanowisk, funkcji, godności 77 Urząd marszałkowski, gmina Bystrzyca — o pisowni nazw instytucji i ich działów 78 Zalew Siemiatówka, Dolina Rabskiego Potoku — o pisowni nazw geograficznych 83 Katedra polowa, twierdza Kraków — o pisowni nazw obiektów miejskich 84 Kot w Butach, Widmo — o pisowni nazw bohaterów literackich 85 Raven, kiełbasa od chłopa, pendolino — o pisowni chrematonimów 86 Państwa firma, Pan, Ci — ortografia a grzeczność językowa 87 Ekoguru, słabowidzący, podatkowo-prawny— o pisowni wyrazów złożonych 88 Jakbym, niegłosujący — o pisowni wyrazów z cząstkami ‑bym i ‑nie 91 Empressii, ale skrobi — o użyciu litery i na końcu wyrazu 92 Poz., DPLeg i ŚOR — o skrótach i skrótowcach 93 Ortograficzne rozmaitości 95 O dzieleniu wyrazów 101 Kreski poziome, zapis jąkania się i wiszące spójniki — o kwestiach związanych z edycją tekstu 102 Cyfry rzymskie i arabskie — o różnych sposobach zapisu liczb O ogólnych zasadach przestankowania 106 O przecinkach w wypowiedzeniach pojedynczych i ich częściach 109 O przecinkach w wypowiedzeniach podrzędnie złożonych 111 O interpunkcji w przypadku zbiegu wskaźników zespolenia 114 O użyciu cudzysłowu 116 O sposobach redagowania wyliczeń 116 Rozmaitości interpunkcyjne 119 Jozue i widno — o wymowie wyrazów obcych i polskich 122 Jarzębina i chwiejność — o liczeniu głosek 126 Czy w jest zgłoską — o liczeniu sylab 127 Namalowalibyśmy coś w książce od gramatyki — o akcentowaniu wyrazów 128 Be czy by — o nauce liter 128 Hodonimia, rojenie, obrzydliwy — o znaczeniu wyrazów 129 Nasienie a nasiono, bynajmniej a przynajmniej, wysłannik a korespondent — o relacjach znaczeniowych między wyrazami 133 Brat przyrodni, mętlik w głowie, postępy dydaktyczne poniżej przeciętnej — o znaczeniu frazemów i związków frazeologicznych 141 Czy górnik pracuje w górach? — o pochodzeniu wyrazów i frazeologizmów 143 Smucić (się), podejmować (się) — o relacjach znaczeniowych między formami fleksyjnymi 148 Mecz został odwołany, zostanie rozegrany za tydzień — o dwuznaczności wyrazów i połączeń wyrazowych 151 Wieśniak, auto w gazie, kartofel — o stylistycznej wartości wyrazów 154 Dostać zawału, mieć zawał czy ulec zawałowi — o łączliwości leksykalnej 157 Czy istnieje potencjał bezpiecznościowy — jak tworzyć przymiotniki 164 Jak nazwać kobietę kierującą tirem — o tworzeniu rzeczowników 165 Czy można wyparkować samochód — jak tworzyć czasowniki 166 Dłużniewice czy Dłużniowice — o tym, jak tworzono nazwy miejscowe 168 Piszczaczanin i wąwalanka — o tworzeniu nazw mieszkańców 168 Wolniewiczowa — o nazwach odmężowskich 169 O Matcie i z Markiem — jak odmieniać imiona 170 Idę na spacer z Anną Ziołą i Jackiem Beyerem — uwagi wstępne o odmianie nazwisk 172 Zapraszam Państwa Kowalczyków — o odmianie nazwisk w liczbie mnogiej 174 Sierpienia czy Sierpnia, Retela czy Retla — co z tym e w odmianie nazwisk przez przypadki 177 Piszę o Janie Berthierze i Nelsonie Pessoi — o odmianie nazwisk obcych 179 Pochodzę z Piasków‑Drużkowa i jadę do Trutnowów — o odmianie nazw miejscowych 181 Sprawdzić coś na iPhonie — jak odmieniać nazwy własne 184 Desktopa czy desktopu — o odmianie rzeczowników w liczbie pojedynczej 186 Szlifierzów czy szlifi rzy — o odmianie rzeczowników w liczbie mnogiej 189 Widły i dwóch malarzy — o ustalaniu rodzaju i przypadka rzeczowników 191 Ściełam czy ścielę — o odmianie czasowników 193 Tą czy tę — o odmianie pozostałych części mowy 194 Doktor habilitowana i pani burmistrz — o stanowiskach zajmowanych przez kobiety 196 Jeden związek lub wiele związków świadka Kowalskiej — poprawność językowa a składnia zgody i składnia rządu 197 Do komendy czy na komendę — o użyciu przyimków 207 Wiele osób, które widziały film — o relacjach między członami w wypowiedzeniu złożonym 213 Parlament gruziński czy gruziński parlament — o szyku wyrazów Czcigodny i szanowny — o grzeczności językowej 221 O częściach mowy i częściach zdania 222 Bibliografia 229 Indeks 235