Pianistka

Pianistka

Literacka Nagroda Nobla.


Erika, prawie czterdziestoletnia niespełniona artystka, mieszka z demoniczną matką, od której jest uzależniona psychicznie. Wychowana bez ojca, w izolacji od męskiego towarzystwa kobieta nie radzi sobie z własną seksualnością. Czy młody mężczyzna, który pojawi się w życiu Eriki, przerwie destrukcyjny związek matki i córki?

Używając prowokujących konstrukcji językowych, autorka szarga takie świętości jak rodzina i matczyna miłość oraz podważa mity uduchowionego artysty i pięknego, kulturalnego Wiednia.

Pianistka (1983), jedyna książka Jelinek o cechach autobiograficznych, została przetłumaczona na kilkadziesiąt języków. Na podstawie powieści w 2001 roku powstał głośny film pod tym samym tytułem w reżyserii Michaela Hanekego.





Elfriede Jelinek (ur. 1946) – austriacka pisarka, laureatka Nagrody Nobla (2004). Większość życia spędziła w Wiedniu. Otrzymała gruntowne wykształcenie muzyczne, studiowała także teatrologię i historię sztuki. Zadebiutowała w 1967 roku jako poetka, by potem stać się cenioną autorką powieści i dramatów. W Polsce ukazały się dotychczas jej najważniejsze powieści: Pianistka (wyd. pol. II poprawione 2004), Amatorki (2005), Wykluczeni (2005), Pożądanie (2007), Żądza (2007), Dzieci umarłych (2009) i Jesteśmy przynętą kochanie! (2009), oraz niektóre utwory sceniczne: Choroba albo współczesne kobiety (1994), Nora, Clara S., Zajazd (2001), Śmierć i dziewczyna I–V. Dramaty księżniczek (2007), O zwierzętach, Chór sportowy (2008), Kupieckie kontrakty (2010), i Babel, Podróż zimowa (2013), a także antologia Moja sztuka protestu. Eseje i przemówienia (2012).



Nauczycielka gry na fortepianie, Erika Kohut, wpada jak wicher do mieszkania, które dzieli z matką. Matka lubi nazywać Erikę swoim małym wicherkiem, ponieważ często tak bywa, że córeczka śmiga jak fryga. Stara się jakoś ujść matce. Erika dobija do czterdziestki. Jeśli idzie o wiek, matka zupełnie spokojnie mogłaby być jej babką. Erika przyszła swego czasu na świat dopiero po wielu latach trudnego małżeństwa. Ojciec natychmiast przekazał pałeczkę córce i ustąpił. Erika wstąpiła, ojciec ustąpił. Dzisiaj Erika stała się szybka z konieczności. Podobna tumanowi jesiennych liści wdziera się przez drzwi mieszkania, starając się dotrzeć do swego pokoju niezauważona. Lecz oto już staje przed nią mamuśka i stawia ją do raportu. Do raportu i pod ścianę, inkwizytor i pluton egzekucyjny w jednej osobie, przez państwo i przez rodzinę uznana jednogłośnie w prawach matki. Matka dopytuje się, dlaczego Erika zjawia się w domu dopiero teraz, o tak późnej porze? Ostatni uczeń poszedł do domu już trzy godziny temu, obsypany przez Erikę szyderstwami. Pewnie ci się zdaje, że się nie dowiem, gdzie byłaś?

[fragment]