Pisma ostatnie

Pisma ostatnie

Historyk i teoretyk nauk przyrodniczych z USA Thomas S. Kuhn (1922–1996) stworzył w XX wieku nowy obraz nauki jako takiej, a nawet wszelkich formacji intelektualnych. Zawarł go w głównym dziele "Struktura rewolucji naukowych" (1962, 1969; Wydawnictwo Aletheia 2020). W zupełnie nieempirystycznym duchu opisał nie tyle jej liniowy rozwój, ile „skokowe” przemiany. Strategia nauk polega na adaptacji do wybuchających co pewien czas naukowych rewolucji zmieniających zupełnie obraz świata. Stary „paradygmat” jest porzucany, nowy obrasta w zorientowaną na niego „naukę normalną”. Choć ta dynamika nie wyklucza poszukiwania prawdy, klasyczna prawda gubi się gdzieś między paradygmatami w eterze historyczności. Oznacza to więc zmianę podejścia także w filozofii nauki. Kuhn do końca życia pracował nad taką interpretacją sfery nauk, głównie astronomii i fizyki jako najbardziej spektakularnych w tej mierze. Niniejszy tom zawiera niepublikowane teksty pisane przez Kuhna w późnych latach: "Wiedza naukowa jako wytwór historyczny", "Obecność dawnej nauki" i główne dzieło w tym zbiorze: "Wielość światów. Ewolucyjna teoria rozwoju naukowego". Ta ostatnia praca skupia się na historycznym badaniu nauki: pojęcia zmieniają sens, przestrzeń u Arystotelesa ma inny sens niż u Newtona, a u Newtona inny niż w fizyce relatywistycznej. Tym samym dobre rozumienie nauki wymaga jej interpretacji. „Niewspółmierność”, o której mówi podtytuł książki, jest dla Kuhna zjawiskiem powszechnym – ale nie bardziej niż porozumienie, które pozwala nam mimo wszystko współdziałać.