Pedagogika specjalna

Pedagogika specjalna

Wstęp do nowego wydania IV

Inspiracją do wydania rozszerzonej wersji Pedagogiki specjalnej. Od tradycji do współczesności jest towarzysząca nam od ponad roku sytuacja pandemii COVID-19. To wyjątkowe doświadczenie, postrzegane w kategoriach globalnego kryzysu zdrowotnego, zmienia świat. W momencie oddania publikacji wciąż jesteśmy w procesie walki z zagrożeniem, stąd jego konsekwencje odnoszące się do wszystkich obszarów życia człowieka są na ten moment jedynie przewidywaniami. Nie wiemy jak zmieni się rzeczywistość, w której żyjemy. Jaki będzie miało wpływ to czego doświadczyliśmy na naszą przyszłość? Czy spodziewać się należy głównie problemów i trudności, np. ekonomicznych, gospodarczych, czy może paradoksalnie kryzys ten zapoczątkuje jakieś zmiany pozytywne, np. dotyczące życiowych priorytetów, wartości, postaw.

W tym kontekście, a w odniesieniu do obszaru pedagogiki specjalnej nowy rozdział 7: Globalne kryzysy a kwestia niepełnosprawności – życie w cieniu pandemii jest próbą rozpoznania tego jaki wpływ na życie osób z niepełnosprawnością mają obecne doświadczenia oraz jakie mogą być ich przyszłe konsekwencje.

W materiale tym przybliżone zostały: informacje dotyczące tego czym jest wirus SARS-CoV-2 i choroba nim wywołana COVID-19; w podstawowym wymiarze omówione zostało zjawisko kryzysu, jego dynamika i fazy. W kolejnych podrozdziałach podjęte zostały rozważania dotyczące edukacji w dobie pandemii z trzech perspektyw: ucznia, nauczyciela i rodzica. Ostatnia część poświęcona jest sytuacji pracy. Za każdym razem główną osią rozważań czyniłam osobę z niepełnosprawnością, specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Nie było to łatwe, gdyż o ile dostępność do publikacji odnoszących się do problematyki COVID-19 koncentrujących się na populacji ogólnej, w ramach różnych dziedzin wiedzy nie była problemem, tak w kontekście zasobów, jak i możliwości dotarcia do nich (międzynarodowe zobowiązanie do pełnego udostępnienia, otwarty dostęp, bez żadnych technicznych ograniczeń), o tyle „wyłuskanie” z nich danych odnoszących się do populacji osób z niepełnosprawnością okazała się nie lada wyzwaniem. Znacznie mniej jest wyników badań, raportów, które poświęcone byłby całkowicie lub wyczerpująco rozważaniom stricte poświęconych zagadnieniu „COVID-19 - niepełnosprawność”. Jeśli nawet pojawiają się w nich treści dotyczące sytuacji osób z niepełnosprawnością w czasie pandemii, to są one raczej zdawkowe. […]

Nie ma wątpliwości, że w przypadku osób z niepełnosprawnością choroby współwystępujące są znacznie częściej raportowane niż w populacji ogólnej. Trudno jednak znaleźć statystyki, czy wyniki badań naukowych, na taką skale jak w odniesieniu do populacji ogólnej, które odnosiłyby się do zachorowalności/śmiertelności na COVID-19 w populacji osób z niepełnosprawnością. […]

Wydaje się zatem, że zasadne jest pochylenie się nad zagadnieniem sytuacji osób z niepełnosprawnością w pandemii, ale również jej konsekwencjami dla tej szczególnej grupy. Polscy badacze niemal od jej początku podjęli temat, a źródła prac i wynikające z tych działań ustalenia przedstawiam w dołączonym ostatnim rozdziale.

Jego intencją jest zwrócenie uwagi na konieczność włączenia się naukowców i praktyków w z jednej strony diagnozowanie, z drugiej projektowanie obszarów wsparcia. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że mogły one ulec zmianie. Niektórzy badacze mówią o spustoszeniach, zaprzepaszczeniu mozolnie wypracowywanych sukcesów rehabilitacyjnych, terapeutycznych wielu osób z niepełnosprawnością.

Korzystając z okazji wznowienia, w IV wydaniu Pedagogiki specjalnej. Od tradycji do współczesności wprowadzono również pewne zmiany w innych częściach publikacji. Dotyczy to, np. podrozdziałów: 2.2. Uszkodzenia słuchu, 4.1. Wczesne wspomaganie rozwoju, 4.4.3. Kształcenie włączające. Również w niektórych innych miejscach wprowadzono pewne uaktualnienia.

Myślę, że życzeniem każdego autora tego typu publikacji (o charakterze podręcznikowym), jest to, by nieustannie utrzymywał się status aktualności prezentowanych danych. Wymaga to właśnie, co jakiś czas, możliwości włączania nowych treści. Mam nadzieję, że sukcesywnie i w razie potrzeby będą one systematycznie wprowadzane już nie w tak dramatycznych okolicznościach. Łódź,

Iwona Chrzanowska