Niepełnosprawność intelektualna w publicznym i prywatnym dyskursie

Niepełnosprawność intelektualna w publicznym i prywatnym dyskursie

Rozważania podjęte w tej publikacji zmierzają do odpowiedzi na pytanie jak we współczesnym społeczeństwie polskim „mówiona” jest niepełnosprawność intelektualna w dyskursach uruchamianych w sytuacjach publicznych i prywatnych oraz ukazują konfrontację indywidualnej i społecznej wizji niepełnosprawności. W swoich rozważaniach autorka kwestionuje istniejącą w społecznych konstrukcjach „oczywistość” niepełnosprawności intelektualnej i pewną „naturalność” sytuacji egzystencjalnej w jakiej są owe osoby i ich rodziny społecznie lokowane. Ta „oczywistość” niepełnosprawności intelektualnej i „naturalność” miejsc świata życia tych osób jest ukazana w książce jako efekt dyskursywnej konstrukcji. Postawiona w publikacji teza, że rzeczywistość społeczna jest konstruowana przez dyskurs (rozumiany jako użycie języka i działanie społeczne), który jest kluczowym czynnikiem w społecznej konstrukcji życia społecznego i ważnym elementem relacji władzy, pozwala autorce spojrzeć na język i jego zniewalającą moc, jako na narzędzie dominacji i wykluczania lub emancypacji. W części teoretycznej niepełnosprawność intelektualna została osadzona w kontekście szeroko rozumianej inności, ukazane zostały również mechanizmy wykluczania Obcego (m.in. koncepcje Z. Baumana, M. Foucaulta, E. Goffmana). Pojęcie dyskursu autorka umiejscowiła w perspektywie poststrukturalnych teorii (m.in. M. Foucaulta, P. Bourdieu, E. Laclau). Zaprezentowany w książce projekt badawczy osadzono w jakościowej strategii badań, zastosowana została krytyczna analiza dyskursu i metoda biograficzna. Krytycznej analizie dyskursu autorka poddała m. in. treści wypowiedzi osób publicznych, zawartość popularnych periodyków, które potraktowała jako nośniki i jednocześnie narzędzia konstruowania dyskursu publicznego. Analizom poddane zostały także narracje rodziców, terapeutów i dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Poruszane w książce problemy, dotyczące konfrontacji osobistej i społecznej wizji niepełnosprawności intelektualnej są niezwykle ważne w pedagogice specjalnej, zwłaszcza gdy odnosi się je do aktualnego kontekstu społecznego, aktualnej sytuacji zmiany ponowoczesnej, globalizacyjnej, systemowej. Ważnymi elementami książki są także: ukazanie interdyscyplinarnego spojrzenia na problematykę ról społecznych osoby z niepełnosprawnością intelektualną, wyszczególnienie nurtów dyskursu niepełnosprawności intelektualnej, przyjęte metody badawcze (krytyczna analiza dyskursu i metoda biograficzna) i zwrócenie uwagi na społeczno-kulturową konstrukcję niepełnosprawności, na fakt konstruowania niepełnosprawności intelektualnej przez dyskurs publiczny.