Książka jest pierwszym tak wnikliwym studium pokazującym strategie konstruowania nowej tożsamości na terenach postmigracyjnych [...]. Autorka, będąc mieszkanką Żuław, zaangażowaną w kreowanie nowej tożsamości tego regionu, zachowała obiektywizm niezbędny w pracy naukowej. Przedstawiła lokalne inicjatywy i działania na rzecz budowania tożsamości, ale także ich percepcję przez mieszkańców obu regionów. Publikacja [...] jest znaczącym wkładem w naukowe rozpoznanie zmian społeczno-kulturowych zachodzących na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1990 roku, a zwłaszcza w ostatniej dekadzie. Istotnie wzbogaca wiedzę o specyfice kulturowej, poszukiwaniu i kreowaniu nowej tożsamości na terenach postmigracyjnych na przykładzie Żuław i Powiśla. Może stanowić inspirację do podjęcia podobnych badań w innych regionach o przerwanej ciągłości osadniczej i kulturowej.
[z recenzji dr hab. Anny Kwaśniewskiej, prof. UG]
Spis treści Wprowadzenie 7 I. Ziemie Zachodnie i Północne – pamięć i tożsamość 17 1. Tło historyczne i osadnictwo na Ziemiach Zachodnich i Północnych 17 2. Żuławy i Powiśle jako szczególny przypadek Ziem Zachodnich i Północnych 21 2.1. Specyfika społeczna i kulturowa Żuław 21 2.2. Specyfika społeczna i kulturowa Powiśla 29 2.3. Neoregionalizm na Żuławach i Powiślu 34 2.4. Organizacja kultury regionalnej na Żuławach i Powiślu 41 3. Metodologia badań 47 4. Polityka pamięci a problemy społeczno-kulturowe na Ziemiach Zachodnich i Północnych 58 4.1. Polityka pamięci i rodzaje pamięci 58 4.2. Budowanie pamięci zbiorowej mieszkańców od 1945 do 1989 roku 62 4.3. Proces kształtowania pamięci zbiorowej mieszkańców po 1989 roku 66 5. Tożsamość mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych 71 5.1. Tożsamość i jej przejawy – wybrane definicje oraz założenia 71 5.2. Tożsamość jednostkowa a tożsamość zbiorowa 75 5.3. Tożsamość narodowa, lokalna, regionalna i hybrydowa 79 5.4. Kształtowanie tożsamości zbiorowych 83 II. Tożsamości lokalne i regionalne na Żuławach i Powiślu 89 1. Tożsamość i dziedzictwo kulturowe na Żuławach i Powiślu 89 2. Tożsamości żuławskie 91 2.1. W poszukiwaniu tożsamości jednostkowych 91 2.2. W poszukiwaniu tożsamości zbiorowych 97 2.2.1. Tożsamość lokalna 100 2.2.2. Tożsamość regionalna 104 3. Tożsamości powiślańskie 112 3.1. W poszukiwaniu tożsamości jednostkowych 112 3.2. W poszukiwaniu tożsamości zbiorowych 119 3.2.1. Tożsamość lokalna 122 3.2.2. Tożsamość regionalna 126 4. Żuławskość i powiślańskość a modele kreowania tożsamości 135 III. Strategie kreowania tożsamości na Żuławach i Powiślu 137 1. Instytucjonalne i społeczne mechanizmy kreowania tożsamości 137 2. Żuławy – strategie tożsamości 141 2.1. Rekonstruowanie przeszłości do 1945 roku 141 2.1.1. Na początku byli mennonici 141 2.1.2. XVII-wieczna mieszczańska tożsamość Żuław Gdańskich 150 2.1.3. Powstańcy listopadowi na Żuławach 156 2.1.4. KL Stutthof a Żuławy 161 2.2. Nowa historia regionu po 1945 roku 166 2.2.1. Mit osadników – pionierów Żuław powraca 166 2.2.2. Zapomniani czy niechciani? Ukraińcy na Żuławach 174 2.2.3. Tradycje i folklor „od nowa” 181 3. Powiśle – strategie tożsamości 188 3.1. Rekonstruowanie przeszłości do 1945 roku 188 3.1.1. Krzyżackie korzenie kultury? 188 3.1.2. Tradycje szlacheckie na ziemi sztumskiej 195 3.1.3. „Mała Polska” na Powiślu – plebiscyt w 1920 roku 201 3.1.4. Tutaj mieszkał Niemiec 207 3.2. Nowa historia regionu po 1945 roku 215 3.2.1. Śladami żołnierzy wyklętych 215 3.2.2. Tu przybyli Kresowiacy 221 3.2.3. Tożsamość ukryta w kulinariach i rękodziele 228 4. W stronę wielokulturowości? 234 5. Schematy strategii kreowania tożsamości – wnioski 240 IV. Społeczna percepcja polityk kulturalnych na Żuławach i Powiślu 245 1. Charakterystyka badań ilościowych 245 2. Analiza wyników badań ankietowych 246 2.1. Zainteresowanie kulturą regionalną i jej ocena 246 2.2. Poczucie tożsamości i wspólnoty 252 3. Wnioski 260 Zakończenie 263 Bibliografia 269