Proceder żebractwa nie jest czymś, co pojawiło się nagle. Istniał zawsze tam, gdzie były choroby i doskwierało ubóstwo. Na przestrzeni wieków zmieniały się techniki i natężenie żebractwa, ale pewne cechy pomimo upływu czasu pozostały bez zmian. Bez względu na to, do jakich źródeł historycznych sięgniemy, okazuje się, że żebractwo już wówczas było czymś zorganizowanym, stylem życia, rzemiosłem. Istniały prawa wynikające z niepisanego kodeksu, tzw. statuty żebracze, które określały granice uprawiania rzemiosła, jego naukę, wygląd zewnętrzny, metody uprawiania, organizację wewnętrzną i obyczaje.
(fragment książki)
PRZEDMOWA DO DRUGIEGO WYDANIA 9 Wstęp 13 ROZDZIAŁ I. ŻEBRACTWO W ŚWIETLE LITERATURY. DEFINIOWANIE PROBLEMU 17 1. Ewolucja zjawiska żebractwa 17 2. Historia działań przeciwżebraczych na przykładzie Miejskiego Komitetu Walki z Żebractwem w Poznaniu 36 3. Współczesne definiowanie żebractwa 44 4. Badanie problemu żebractwa we współczesnej Polsce 51 ROZDZIAŁ II. STRUKTURA PRZESTRZENNA I SPOŁECZNA ZJAWISKA ŻEBRACTWA W POLSCE 57 1. Struktura przestrzenna 57 2. Społeczno-demograficzna struktura żebrzących 59 2.1. Struktura płci 60 2.2. Struktura wieku 61 2.3. Stan cywilny 62 2.4. Struktura wykształcenia 63 2.5. Struktura narodowościowa 65 2.6. Stan zdrowia 65 2.7. Struktura dochodów i wydatków pochodzących z jałmużny 67 2.8. Staż żebraczy 67 2.9. Dynamika zjawiska żebractwa 68 ROZDZIAŁ III. UWARUNKOWANIA ZJAWISKA ŻEBRACTWA 73 1. Uwarunkowania mikrospołeczne 73 2. Uwarunkowania makrospołeczne 79 2.1. Bezrobocie 79 2.2. Ubóstwo 82 2.3. Bezdomność 83 3. Uwarunkowania żebractwa – podsumowanie 91 ROZDZIAŁ IV. ŻEBRACTWO JAKO STYL ŻYCIA. TYPOLOGIA ŻEBRACTWA 93 1. Żebractwo stacjonarne, żebractwo wędrowne (włóczęgostwo) 94 2. Żebractwo bierne, żebractwo czynne 96 3. Żebractwo płytkie (okazjonalne) a żebractwo głębokie 97 4. Żebractwo instytucjonalne (filantropijne) 99 5. Żebractwo jako zawód 100 ROZDZIAŁ V. RODZAJE FIGUR ŻEBRACZYCH. SOCJOTECHNIKI ŻEBRACZE 105 1. Figura „nikt” 106 2. Figura „ofiara losu” 108 3. Figura „kaleka” 109 4. Figura „kwestarz” 111 5. Figura „współczesny trędowaty” 112 6. Figura „dziad” 114 7. Figura „menel” 115 8. Figura „żebrak okazjonalny” 116 9. Figura „wędrowiec” 117 10. Figura „komunikacyjna” 118 11. Figura z rekwizytem 119 12. Figura „grajek uliczny” 122 13. Figura „kościół w tle” 123 14. Dziecko w różnych figurach żebraczych 124 ROZDZIAŁ VI. OCENA SPOŁECZNA ZJAWISKA ŻEBRACTWA 127 1. Charakterystyka stosunku społeczeństwa do żebractwa 127 2. Charakterystyka stosunku przechodniów – potencjalnych jałmużników do procederu żebractwa 133 ROZDZIAŁ VII. ŻEBRACTWO W ŚWIETLE PRAWA W POLSCE 137 1. Regulacje prawne kwestii żebractwa 137 2. Wybrane podmioty działające na rzecz pomocy osobom żebrzącym i ograniczania żebractwa 151 ROZDZIAŁ VIII. DROGI WYCHODZENIA Z ŻEBRACTWA 171 1. Znaczenie działań na rzecz minimalizacji żebractwa 171 2. Przeciwdziałanie procederowi żebractwa – wybrane programy 172 2.1. Program realizowany w Poznaniu 172 2.2. Program realizowany we Wrocławiu 175 2.3. Program realizowany w Krakowie 176 ROZDZIAŁ IX. PROPONOWANE KIERUNKI ZMIAN 181 1. Polityka społeczna państwa 181 2. Pomoc społeczna 188 Rozdział X. SŁOWNICZEK GWARY ŻEBRACZEJ I ULICZNEJ 195 SŁOWNICZEK 196 ZAKOŃCZENIE 201 BIBLIOGRAFIA 203 WYKAZ FOTOGRAFII 211 WYKAZ TABEL 213 WYKAZ RYSUNKÓW 213