Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym

Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym

Rozprawa jest pierwszym od 1957 r. monograficznym opracowaniem zawierającym kompleksową analizę problematyki zasady dyspozycyjności (rozporządzalności). Zawarte w niej rozważania - odnosząc się do dyspozycyjno-kontradyktoryjnego modelu procesu cywilnego – stanowią punkt wyjścia do zrozumienia rządzących nim mechanizmów.

Po omówieniu relacji pomiędzy prawem cywilnym materialnym, a prawem cywilnym procesowym i przedstawieniu rysu historycznego, postawione zostało pytanie o celowość sformułowania całkowicie nowej definicji pojęcia zasady dyspozycyjności. Próbę rozstrzygnięcia powyższej kwestii poprzedzono analizą zagadnienia miejsca zasady dyspozycyjności w systemie zasad procesowych (a przede wszystkim jej relacji do zasady kontradyktoryjności). W dalszej kolejności przedstawiono przejawy zasady rozporządzalności na gruncie reprezentatywnych zagranicznych systemów prawa procesowego oraz wskazano jej ograniczenia.

W ostatniej części opracowania scharakteryzowano najważniejsze instytucje procesowe, wyrażające tę zasadę w polskim procesie cywilnym (zarówno w jej aspekcie materialnym, jak i formalnym) – a w szczególności: wniesienie i cofnięcie pozwu (powództwa), podmiotową i przedmiotową zmianę powództwa, uznanie powództwa, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody w toku sprawy oraz wniesienie, cofnięcie i zrzeczenie się środka zaskarżenia, Ze względu na osadzenie analizowanej problematyki w realiach polskiego wymiaru sprawiedliwości – poprzez odniesienie się do konkretnych regulacji prawnych i do orzecznictwa oraz z uwagi na szczegółowe przedstawienie rozwiązań funkcjonujących w Niemczech, Francji oraz Anglii i Walii – opracowanie ma poza walorami teoretycznymi również istotne znaczenie praktyczne i zawiera szereg wniosków oraz postulatów pod adresem ustawodawcy.