Zarządzanie indywidualnym ryzykiem kredytowym. Elementy systemu
Funkcjonowanie banków jako instytucji zaufania publicznego od zawsze jest poddane presji niepewności ze strony otoczenia gospodarczego, politycznego, społecznego. Niepewność ta poprzez jej kwantyfikację przybiera rożne formy ryzyka, które generowane są najczęściej poza strukturami tych instytucji (uwarunkowania makroekonomiczne, siły natury), ale i wewnętrznie (system organizacji, zarządzania, ułomności ludzkie). Wśród tych form ryzyka ryzyko kredytowe zajmuje poczesne miejsce, choć określenie to jest może zbyt eufemistyczne; należałoby raczej ujmować je w kategoriach największego zagrożenia dla bieżącej i przyszłej egzystencji banku. Problematyka podjęta w książce jest adresowana nie tylko do osób studiujących bankowość, ale do wszystkich zainteresowanych sferą tradycyjnej bankowości komercyjnej. Poszerza to krąg czytelników. Mimo że książka pomyślana jest jako podręcznik akademicki, można mieć nadzieję, że sięgną po nią nie tylko studenci uczelni ekonomicznych na kierunkach finansów i bankowości (rachunkowości), zarządzania czy pracownicy instytucji bankowych, ale także potencjalni i aktualni kredytobiorcy, którym poznanie optyki banku i sposobów podejścia do analizy kredytowej może ułatwić zrozumienie drugiej strony umowy kredytowej.
Spis treści
Wstęp
Rozdział I. Istota, rodzaje i źródła generowania ryzyka w działalności kredytowej banku
1. Działalność kredytowa banku komercyjnego - ogólna charakterystyka
1.1. Pojęcie i istota kredytu bankowego
1.2. Rodzaje kredytów bankowych
1.3. Działalność kredytowa banku i jej znaczenie
2. Pojęcie i segmentacja ryzyka kredytowego
2.1. Istota i zakres ryzyka kredytowego
2.2. Klasyfikacje ryzyka kredytowego
3. Determinanty indywidualnego ryzyka w działalności kredytowej banku
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Zewnętrzne determinanty indywidualnego ryzyka kredytowego
3.2.1. Determinanty koniunkturalno-rynkowe
3.2.2. Determinanty polityczno-systemowe
3.2.3. Determinanty społeczno-demograficzne
3.2.4. Determinanty techniczne
3.2.5. Pozostałe determinanty
3.3. Wewnętrzne (bankowe) czynniki generowania ryzyka kredytowego
3.3.1. Determinanty proceduralno-systemowe wynikające z wytycznych i procedur kredytowych banku (tzw. czynniki stanowiące)
3.3.2. Determinanty wynikające z zaniedbań bądź zaniechań realizacyjnych (błędy ludzkie)
Rozdział II. System zarządzania indywidualnym ryzykiem kredytowym - elementy składowe
1. Pojęcie i zakres systemu zarządzania ryzykiem kredytowym
2. Prawne regulacje działalności kredytowej banków; konsekwencje Nowej Umowy Kapitałowej
2.1. Fundusze własne banku
2.2. Adekwatność kapitałowa banku a ryzyko kredytowe
2.3. Klasy ekspozycji w metodzie standardowej
2.4. Klasy ekspozycji i ich wagi w metodzie ratingów wewnętrznych
3. Praktyczne komponenty systemu zarządzania ryzykiem kredytowym
3.1. Triadowy układ systemu
3.2. Przebieg procesu kredytowania
Rozdział III. Zdolność kredytowa jako fundament systemu zarządzania ryzykiem kredytowym
1. Zdolność kredytowa - pojęcie, kryteria oceny i zakres badania
2. Ogólna charakterystyka modeli pomiaru ryzyka kredytowego
2.1. Analiza dyskryminacyjna - ilościowy model oceny ryzyka kredytowego
2.2. Ewolucja polskiego systemu szacowania ryzyka kredytowego - synteza zmian
2.2.1. Uwagi wstępne
2.2.2. Klasyfikacje kategorii należności (ekspozycji) kredytowych
2.2.3. Kryterium terminowości obsługi długu
2.2.4. Kryterium oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika
2.2.5. Prawne zabezpieczenia spłaty kredytu w ustalaniu kategorii ryzyka
2.2.6. Aktualne rozwiązania systemowe
2.3. Wewnętrzne modele ryzyka kredytowego wg NUK - rating kredytowy
2.3.1. System ratingowy - istota zakres, funkcje
2.3.2. Ogólne zasady budowy systemów ratingów wewnętrznych
2.3.3. Parametry ryzyka kredytowego: PD, LGD, EAD oraz M
Rozdział IV. Praktyczne systemy pomiaru ryzyka kredytowego w obszarze corporate
1. Zastosowanie hard i soft facts w klasycznym ratingu kredytowym przedsiębiorstw
1.1. Ogólne zasady budowy klasycznego ratingu kredytowego
1.2. Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy
1.2.1. Ocena według kryteriów ilościowych - hard facts
1.2.2. Ocena czynników jakościowych - soft facts
1.2.3. Zindywidualizowany tryb oceny według kryteriów ilościowych niektórych podmiotów
2. Ryzyko kredytowania małych przedsiębiorstw
2.1. Małe przedsiębiorstwo w optyce banku
2.2. Bankowa ocena zdolności kredytowej małych firm w Polsce
2.2.1. Model polski
2.2.2. Model zagraniczny
2.2.3. Próba syntezy
3. Wewnętrzne modele pomiaru ryzyka kredytowego
3.1. Model ratingu w polskim systemie bankowym - I
3.1.1. Funkcje i zakres stosowania modelu
3.1.2. Konstrukcja systemu ratingowego
3.1.3. Klasyfikacja kategorii ratingowych
3.1.4. Cechy systemu ratingowego
3.2. Model ratingu w polskim systemie bankowym - II
3.2.1. Masterskala - główna skala ratingowa
3.2.2. Ocena czynników ilościowych (hard facts)
3.2.3. Analiza czynników jakościowych (soft facts)
3.2.4. Zatwierdzanie ratingu
3.3. Model ratingu w niemieckim systemie bankowym
3.3.1. Elementy oceny ratingu jakościowego
3.3.2. Elementy oceny ratingu ilościowego
3.3.3. Klasy ratingowe i współczynniki niewypłacalności
3.4. Model ratingu na przykładzie japońskiego systemu bankowego
3.4.1. Geneza i zakres stosowania modelu
3.4.2. Konstrukcja modelu
3.4.3. Właściwości modelu
3.5. Podsumowanie
4. Rating kredytowy agencji Fitch
4.1. Analiza jakościowa - ocena ryzyka branży, otoczenia, pozycji rynkowej, jakości zarządzania, systemu ewidencji
4.1.1. Ryzyko branży
4.1.2. Otoczenie gospodarcze
4.1.3. Pozycja rynkowa
4.1.4. Zarząd
4.1.5. Rachunkowość
4.2. Analiza ilościowa
4.2.1. Zyski i przepływy pieniężne
4.2.2. Struktura kapitałowa
4.2.3. Elastyczność finansowa
4.2.4. Wybrane wskaźniki kredytowe agencji Fitch
4.3. Próba podsumowania
Rozdział V. Ocena przedsięwzięć inwestycyjnych przedsiębiorstwa wg standardów bankowych
1. Inwestycje i feasibility study
2. Metody oceny projektów inwestycyjnych dla potrzeb banku
2.1. Proste metody oceny projektów inwestycyjnych
2.1.1. Okres zwrotu
2.1.2. Prosta stopa zwrotu
2.1.3. Test pierwszego roku
2.1.4. Próg rentowności i próg płynności w warunkach kredytowania
2.2. Dyskontowe metody oceny projektów inwestycyjnych
2.2.1. Zaktualizowana wartość netto (NPV)
2.2.2. Wskaźnik zaktualizowanej wartości netto (NPVR)
2.2.3. Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
2.2.4. Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu - MIRR (Modified Internal Rate of Return)
Rozdział VI. Zabezpieczenia spłaty kredytów
1. Ogólna charakterystyka zabezpieczeń
2. Zabezpieczenia osobiste
3. Zabezpieczenia rzeczowe
4. Zabezpieczenia jako instrument korekty ryzyka transakcji kredytowej
5. Zabezpieczenia w NUK - zakres nowych technik redukcji indywidualnego ryzyka kredytowego
Rozdział VII. Limitowanie wysokości kredytów i tworzenie rezerw celowych
1. Limity kredytowe - regulacje nadzorcze i wewnętrzne banku
2. Klasyfikacja ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw celowych
Rozdział VIII. Monitoring kredytowy
1. Istota i funkcje monitoringu kredytowego
2. Zakres i metody monitoringu kredytowego
2.1. Personalna zdolność kredytowa
2.2. Ekonomiczna zdolność kredytowa
2.3. Warunki kredytowania
2.4. Zabezpieczenia prawne
2.5. Tryb monitorowania
2.6. Monitoring umów kredytowych
2.6.1. Sygnały wczesnego ostrzegania
3. Bankowa wywiadownia gospodarcza
Rozdział IX. Działania restrukturyzacyjno-windykacyjne
1. Warunki i formy działań restrukturyzacyjno-naprawczych
2. Proces windykacji wierzytelności kredytowych
Bibliografia