Zabawa, święto, profanacja: potencjał kulturotwórczy zabawy w kulturze współczesnej. Studium socjokulturowe zabawy komiksem

Zabawa, święto, profanacja: potencjał kulturotwórczy zabawy w kulturze współczesnej. Studium socjokulturowe zabawy komiksem

Prezentowana monografia naukowa przedstawia bardzo ważny i aktualny problem kondycji zabawy w kulturze współczesnej na trzech zasadniczych polach. Po pierwsze, opisano potencjał zabawy kulturotwórczej („świątecznej”) i jego ponadczasowy charakter w ujęciu teoretycznym i historycznym. Po drugie, przedstawiono status i kondycję zabawy oraz jej praktykę we współczesności na gruncie kultury popularnej. Po trzecie, zarysowano koncepcję współczesnego modelu zabawy kulturotwórczej, który w książce określono jako zabawę alternowoczesną. Analizy przeprowadzone z perspektywy antropologicznej, socjologicznej i kulturowej pozwoliły ukazać zabawę jako niezwykle interesującą i niejednoznaczną część kultury dawnej i współczesnej. Z jednej strony, w swoim dominującym nurcie, zabawa jest w kulturze ponowoczesnej poddawana potężnej presji instrumentalizacji (głównie rynkowej). Z drugiej jednak strony, nadal jest praktykowana zgodnie z ponadczasowym modelem zabawy kulturotwórczej („świątecznej”), którego podstawą jest autoteliczna potrzeba bawienia się, a nie determinizm ekonomiczny lub ideologiczny. W książce – co wciąż nie jest oczywistym podejściem w badaniach humanistycznych – skoncentrowano uwagę na tych popularnych praktykach ludycznych, które wpisują się w model kulturotwórczy, a więc budują złożony (a nie jednoznacznie negatywny) obraz praktyk ludycznych w ponowoczesności i podmiotu ludycznego, który je podejmuje. Za oryginalne i nowatorskie w polskiej humanistyce należy uznać analizy recepcji komiksów interpretowanych jako współczesne przykłady odnowienia „długiej pamięci” zabawy kulturotwórczej. Było to możliwe dzięki połączeniu w badaniach wiedzy teoretycznej z dziedziny antropologii, socjologii, teorii komiksu i literatury, filozofii, estetyki – z wiedzą empiryczną, wypływającą z doświadczeń i obserwacji Autora. Monografia niesie za sobą optymistyczne przesłanie o tym, że zabawa to wciąż bardzo ważna część kultury (nie zaś tylko ogniowo pośredniczące między przemysłem rozrywkowym a konsumentem), że jest to „prawdziwe królestwo człowieka” (a nie pas transmisyjny socjalizacji podmiotu ludycznego do konsumpcji). I wreszcie, że zabawa podejmowana z bezinteresownej potrzeby (a nie z upozorowanego pragnienia) stanowi wyraz autonomicznej woli człowieka i afirmacji życia.