Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego. T. 26 - 15 Sztuka recytacji. Jak przygotować ucznia do głosowego przedstawienia tekstu
26. tom „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego” adresowany jest do polonistów, studentów polonistyki, dydaktyków języka ojczystego i literatury oraz do pedagogów. Zamieszczono w nim piętnaście artykułów z zakresu edukacji literackiej i kulturowej oraz językowej; dodatkowo w dziale Varia opublikowano dwa teksty: jeden dotyczący definicji pojęcia szkoła w wybranych przepisach prawa oświatowego i związku sposobu definiowania z zadaniami nałożonymi na szkołę przez "Ustawę o systemie oświaty", drugi na temat kształcenia przyszłych nauczycieli akademickich w ramach przedmiotu dydaktyka akademicka. W czasopiśmie znalazły się również dwa artykuły recenzyjne: tekst poświęcony monografii Marty Szymańskiej pt. "Między nauką o języku a nauczaniem języka. Koncepcje kształcenia językowego na przełomie XX i XXI wieku" oraz krytyczne omówienie zbioru artykułów Haliny Wiśniewskiej z lat 1973–2014, które zostały zebrane przez Małgorzatę Karwatowską i Leszka Tymiakina w publikacji "Wokół edukacji polonistycznej w szkole. Teoria i praktyka". Dydaktycy literatury przedstawiają m.in. ciekawe pomysły na lekcje poświęcone utworowi Ingi Iwasiów "Umarł mi. Notatnik żałoby" (przede wszystkim ważnemu problemowi do rozmów z młodzieżą o przeżywaniu straty, cierpieniu, żałobie); wierszowi Wisławy Szymborskiej "Drobne ogłoszenia" (tej propozycji towarzyszy refleksja o okresie stalinizmu w Polsce); powieści Suzanne Collins "Igrzyska Śmierci" (cele lekturoznawcze lekcji zostały zintegrowane z rozwijaniem sprawności językowej w zakresie wyrażania uczuć/przeżyć); listom literackim (na przykładzie "Listów spod morwy" i "Listów z mojego Rzymu" Gustawa Morcinka); wielokulturowości (m.in. z wykorzystaniem takich tekstów, jak reportaż Marcina Kąckiego "Białystok. Biała siła, czarna pamięć"; reportaż Anety Prymaki-Oniszk "Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy"; książka Aleksandry Chrobok "Beduinki na Instagramie"). Omawiają polską literaturę młodzieżową typu young adult, wskazując jednocześnie, jak można wykorzystać tę literaturę w edukacji i w promowaniu czytelnictwa; proponują interpretację opowiadania "Sklepy cynamonowe" Brunona Schulza w kontekście topiki judajskiej; podejmują problem – w dwóch artykułach – korespondencji sztuk (na przykładzie analizy wierszy Wacława Oszajcy inspirowanych dziełami malarskimi oraz liryku "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach" Jana Kasprowicza i obrazu Wojciecha Weissa "Promienny zachód słońca"). Skupiają swoją uwagę na wybranych śląskich antologiach poetyckich, pokazują różne funkcje analizowanych tomów i podpowiadają, jak wykorzystać antologie w edukacji regionalnej na poziomie szkolnym i akademickim. Dydaktycy języka, odwołując się do metodologii językowego obrazu świata, pokazują, w jaki sposób w tekstach dla najmłodszych kreowane są ptaki: fantastyczny ptak, bohater opowieści Agnieszki Osieckiej pt. "Dzień dobry, Eugeniuszu", oraz ptaki w wierszach Joanny Kulmowej. Podejmują problem sztuki recytacji i kultury żywego słowa w szkole podstawowej omawiają podstawowe techniki pamięciowego opanowania tekstu, etapy przygotowania ucznia do recytacji. Autorki pochodzące z Gruzji przybliżają czytelnikom tamtejszą kulturę: rekonstruują językowy obraz ojczyzny w wybranych podręcznikach do nauki języka gruzińskiego i literatury gruzińskiej oraz porównują polską i gruzińską grzeczność językową na przykładzie aktów powitań. Artykuły, które znalazły się w tomie, wzbogacą warsztat dydaktyczny nauczycieli polonistów i studentów oraz skłonią ich do refleksji nad rolą przedmiotu
język polski w rozwijaniu wiedzy i umiejętności uczniów, także ich postaw i osobowości. Pozwolą także na refleksję na temat funkcji współczesnej szkoły oraz roli nauczyciela (także nauczyciela akademickiego) w procesie kształcenia.
Spis treści
Ofiarowane dr hab. Ewie Ogłozie… (Ewa Jaskółowa) / 9
EDUKACJA LITERACKA I KULTUROWA
Magdalena PAPROTNY: Ból i tabletka — tekst i intencja autorska (Umarł mi. Notatnik żałoby Ingi Iwasiów) / 15
Jadwiga MAKSYM-KACZMAREK: Gry z formami użytkowymi w poezji Wisławy Szymborskiej. Propozycje rozwiązań dydaktycznych na podstawie wiersza Drobne ogłoszenia / 31
Małgorzata WÓJCIK‑DUDEK: Światłoczułość. Sklepy cynamonowe Brunona Schulza na lekcji języka polskiego / 45
Magdalena OCHWAT: Beduinki na Instagramie, czyli pomysły na wielokulturowe lekcje języka polskiego / 61
Kamila ROGOWICZ: Literatura dla młodzieży — między popularnością a dydaktyzmem / 89
Karolina JĘDRYCH: Szkoła trudnych uczuć. Igrzyska Śmierci Suzanne Collins na lekcji języka polskiego / 99
Lucyna SADZIKOWSKA: Gustawa Morcinka lekcja pisania literackich listów na przykładzie Listów spod morwy… i Listów z mojego Rzymu / 117
Elżbieta DUTKA: Od „dramatu tematu” do tworzenia okolicy. O górnośląskich antologiach poetyckich w kontekście edukacji regionalnej / 135
Alicja JAKUBOWSKA-OŻÓG: Tekst i obraz w wybranych wierszach Wacława Oszajcy / 157
Urszula KOPEĆ: Symbolizm w poezji i malarstwie Młodej Polski. Przykład integracji o charakterze semantycznym / 167
EDUKACJA JĘZYKOWA
Bernadeta NIESPOREK-SZAMBURSKA: O ptaku Eugeniuszu, czyli między bohaterem fantastycznym a językowym obrazem ptaka / 179
Danuta KRZYŻYK, Helena SYNOWIEC: O świecie ptaków w wierszach Joanny Kulmowej dla dzieci / 193
Karina AKOPOVA‑KRZACZYŃSKA: Językowy obraz ojczyzny w wybranych podręcznikach do nauki języka gruzińskiego i literatury gruzińskiej / 213
Nana SHENGELIA: Dzień dobry i Gamardżoba — o polskiej i gruzińskiej etykiecie językowej / 233
Anna GUZY: Sztuka recytacji. Jak przygotować ucznia do głosowego przedstawienia tekstu / 247
VARIA
Diana JAGODZIŃSKA: Kilka przepisów na szkołę, czyli o pojęciu „szkoła” w 1. Rozdziale Ustawy o systemie oświaty / 265
Magdalena MARZEC-JÓŹWICKA: Dydaktyka uniwersytecka jako nowy przedmiot w programie studiów doktoranckich. Wybrane zagadnienia / 277
ARTYKUŁY RECENZYJNE
Bernadeta NIESPOREK-SZAMBURSKA: O nowej koncepcji kształcenia języka polskiego / 295
Marta KUBAREK: O rozważaniach Haliny Wiśniewskiej na temat edukacji polonistycznej w szkole / 303
Noty o Autorach / 309
Indeks osobowy / 313