Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty
Książka stanowi efekt pracy dziesięciorga autorów, wykonawców programu badawczego poświęconego wykładni konstytucji i realizowanego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2009-2013.
Przedmiotem publikacji są:
inspiracje dla teorii i praktyki interpretacji ustawy zasadniczej w Polsce. Obejmują one rzeczywiste korzenie współczesnych stanowisk teoretycznych i rozwiązań instytucjonalnych, a także idee tylko pośrednio stanowiące punkt odniesienia dla szczegółowych rozważań;
bogaty i różnorodny zbiór prac teoretycznych rekonstruujących sposoby wykładni konstytucji w Polsce oraz ukazujących tzw. normatywne koncepcje wykładni ustawy zasadniczej. Są to stanowiska przedstawiane w obrębie szeroko rozumianej teorii prawa, a także te, które zostały sformułowane przez autorów reprezentujących naukę prawa konstytucyjnego;
praktyka orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego analizowana pod kątem standardów (wzorców) stosowania przepisów konstytucji, a także uzasadniania orzeczeń sądu konstytucyjnego. Empiryczne badania praktyki, stanowiące kluczowy składnik książki, wskazują rodzaje argumentów wykorzystywanych w orzecznictwie TK, a także różnice między orzekaniem na podstawie ustawy zasadniczej a - z drugiej strony - przepisów ustaw zwykłych. Sposoby rozumowania sędziów Trybunału ujawnia też analiza sposobów użycia określonych słów i wyrażeń w uzasadnieniach orzeczeń.
Autorzy prezentują stan wiedzy na temat zasad i sposobów wykładni ustawy zasadniczej. Opisowi dorobku polskich nauk prawnych towarzyszy nadzieja, że książka stanie się punktem wyjścia do dalszych prac teoretycznych i empirycznych nad stosowaniem konstytucji, a także do sformułowania normatywnych koncepcji wykładni konstytucji.
Adresaci:
Monografia przeznaczona jest dla sędziów, w tym również sędziów sądów powszechnych i sądów administracyjnych, prawników odwołujących się w swojej pracy do Konstytucji RP, przedstawicieli nauk prawnych, doktorantów i studentów. Zainteresuje osoby zajmujące się socjologią prawa, naukami politycznymi oraz filozofią polityki.
Wykaz skrótów | str. 7
Tomasz Stawecki
Wykładnia konstytucji jako przedmiot analiz teoretycznych, porównawczych oraz badań empirycznych | str. 9
Część I
Inspiracje | str. 35
Monika Zalewska
Czysta teoria wykładni prawa? Hans Kelsen - teoretyk i konstytucjonalista | str. 37
Krzysztof J. Kaleta
Wykładnia prawa jako forma władzy politycznej. Stanowiska wobec interpretacji konstytucji w doktrynie francuskiej | str. 57
Mikołaj Barczentewicz
Inspiracje amerykańskie w dyskusjach wokół interpretacji konstytucji | str. 80
Tomasz Stawecki
Wczesna refleksja nad wykładnią konstytucji: polska literatura prawnicza przed 1939 r. | str. 93
Tomasz Stawecki, Jędrzej Maśnicki
Wykładnia i stosowanie konstytucji w naukach prawnych państw Europy Środkowej i Wschodniej | str. 130
Część II
Teorie | str. 157
Tomasz Stawecki
Koncepcje wykładni konstytucji we współczesnych polskich naukach prawnych | str. 159
Marcin Romanowicz
Pomiędzy uniwersalnym a partykularnym wymiarem wykładni prawa. Wpływ teorii prawa i nauki prawa konstytucyjnego na wzorce wykładni konstytucji | str. 212
Tomasz Stawecki
Koncepcja autonomicznej wykładni pojęć konstytucyjnych: od praktyki do teorii | str. 242
Wiesław Staśkiewicz
Wykładnia konstytucji w kręgu ideologii | str. 269
Tomasz Stawecki
Dyskusje wokół aktywizmu i pasywizmu sądów konstytucyjnych jako spór o wykładnię konstytucji | str. 350
Część III
Argumenty | str. 385
Jan Winczorek
Wzorce wykładni konstytucji w świetle analizy treści uzasadnień orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego | str. 387
Marcin Matczak, Szymon Łajszczak | str. 461
Wartości, zasady i typy wykładni w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Badanie ilościowe słownictwa użytego w uzasadnieniach orzeczeń | str. 461
Marcin Romanowicz
Argument z autorytetu w dyskursie sądowym - próba wyjaśnienia | str. 483
Posłowie | str. 517
Podstawowa literatura | str. 531
Autorzy | str. 559