Wpływ procesów globalizacyjnych na polskie prawo karne
Monografia przedstawia kompleksową i wielopłaszczyznową analizę oraz ocenę dotychczasowego wpływu procesów globalizacyjnych na prawo karne, w tym polskie prawo karne.
Zasadnicza część zagadnień zaprezentowanych w książce dotyczy procesu umiędzynarodowienia prawa karnego - w ujęciu teoretycznym i na przykładzie prawa polskiego. Szczegółowo omówiono zmiany polskiego kodeksu karnego od czasu jego wejścia w życie w perspektywie mieszania się systemów prawnych na świecie. Zawarte w opracowaniu rozważania odnoszące się do wpływu globalizacji na prawo karne oraz do teorii umiędzynarodowienia mają dużą wartość z punktu widzenia oceny prawa krajowego i krajowej polityki kryminalnej, zaś analiza procesu zmiany prawa krajowego stanowi ilustrację zjawisk składających się na
globalny trend przeobrażeń systemów prawnych.
Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest zarówno dla praktyków prawa - sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, jak i dla przedstawicieli nauki.
Wykaz skrótów | str. 11
Wstęp | str. 17
Rozdział I
Globalizacja a prawo - zagadnienia podstawowe | str. 29
1. Pojęcie i charakterystyka globalizacji | str. 29
1.1. Charakterystyka zjawiska | str. 29
1.2. Próba definicji pojęcia "globalizacja" | str. 34
2. Globalizacja a prawo - poszukiwanie narzędzi badawczych | str. 38
2.1. Pluralizm prawny | str. 39
2.2. Zmiany modelu systemu prawa | str. 47
2.3. Procesy transformacyjne | str. 50
2.3.1. Globalizacja prawa | str. 50
2.3.2. Internacjonalizacja prawa | str. 52
2.3.2.1. Pojęcie internacjonalizacji prawa | str. 52
2.3.2.2. Przebieg internacjonalizacji | str. 55
2.3.2.2.1. Współpraca | str. 55
2.3.2.2.2. Harmonizacja | str. 56
2.3.2.2.3. Unifikacja | str. 59
2.4. Hybrydyzacja systemów prawnych | str. 61
2.4.1. Koncepcja mieszanych systemów prawnych | str. 63
2.4.2. Przeszczepy prawne jako narzędzie hybrydyzacji | str. 66
2.4.2.1. Pojęcie i terminologia | str. 66
2.4.2.2. Geneza przeszczepów prawnych | str. 69
2.4.2.3. Próba typologii przeszczepów prawnych | str. 73
2.4.2.4. Kryteria oceny sukcesu przeszczepów prawnych | str. 75
3. Powstawanie światowego systemu normatywnego | str. 79
3.1. Nowe formy działalności międzynarodowej krajowych instytucji publicznych | str. 80
3.2. Rozwój legislacji międzynarodowej i ponadnarodowej i nowe formy działalności organizacji międzynarodowych | str. 83
3.3. Rola podmiotów niepaństwowych w rozwoju systemów normatywnych | str. 89
3.3.1. Sektor prywatny | str. 89
3.3.2. Organizacje trzeciego sektora | str. 94
4. Rola międzynarodowych i krajowych organów sądowniczych w kontekście procesów globalizacyjnych | str. 95
4.1. Nowo utworzone międzynarodowe organy jurysdykcyjne | str. 95
4.2. Działalność organów jurysdykcyjnych a rozwój światowego systemu normatywnego | str. 97
5. Procesy globalizacyjne z perspektywy prawa karnego | str. 99
5.1. Globalizacja a fenomen przestępczości | str. 99
5.2. Wpływ globalizacji na krajowe prawo karne - zarys problematyki | str. 102
5.2.1. Geneza zmian krajowego i ponadpaństwowego prawa karnego | str. 103
5.2.2. Zakres zmian krajowego prawa karnego | str. 107
5.3. Procesy globalizacyjne a międzynarodowa współpraca w ściganiu przestępczości | str. 109
5.3.1. Rozwój form współpracy międzynarodowej w sprawach karnych | str. 109
5.3.2. Zinstytucjonalizowane formy współpracy w sprawach karnych | str. 112
5.3.2.1. Współpraca policyjna | str. 112
5.3.2.2. Rozwój nowych instytucji zajmujących się współpracą w sprawach karnych | str. 115
5.3.3. Inne formy współpracy międzynarodowej w sprawach karnych | str. 116
5.3.3.1. Jawne formy współpracy | str. 116
5.3.3.2. Ukryte formy współpracy | str. 117
5.4. Globalizacja a prawa człowieka | str. 120
6. Podsumowanie | str. 122
Rozdział II
Internacjonalizacja jako czynnik zmiany prawa karnego | str. 125
1. Ewolucja paradygmatu kształtowania normy prawnokarnej jako istota procesu internacjonalizacji | str. 125
2. Nowy paradygmat kształtowania normy prawnokarnej a problem suwerenności | str. 129
3. Przesłanki procesu internacjonalizacji po 1990 r. | str. 136
3.1. Sekurytyzacja jako przesłanka rozwoju obszaru penalnego w prawie ponadpaństwowym | str. 137
3.2. Warunkowanie jako przesłanka procesu umiędzynarodowienia prawa karnego | str. 141
4. Podmioty biorące udział w procesie internacjonalizacji | str. 149
4.1. Państwa narodowe | str. 149
4.2. Organizacje międzynarodowe | str. 154
4.3. Norm entrepreneurs | str. 158
4.3.1. Organizacje pozarządowe | str. 160
4.3.2. Podmioty sektora prywatnego | str. 163
5. Zakres przedmiotowy procesu internacjonalizacji prawa karnego | str. 164
5.1. Umiędzynarodowienie - między globalizacją ekonomiczną a uniwersalizmem praw człowieka | str. 164
5.2. Dziedziny prawa objęte internacjonalizacją - zarys problematyki | str. 167
5.3. Międzynarodowe prawo karne | str. 171
5.4. Transnarodowe prawo karne | str. 173
5.5. Prawo karne Unii Europejskiej | str. 174
6. Przebieg procesu internacjonalizacji | str. 176
6.2.2. Internacjonalizacja prawa karnego jako transnarodowy proces prawny | str. 176
6.2. Kształtowanie normy internacjonalizującej | str. 178
6.2.1. Ratio internacjonalizacji | str. 178
6.2.2. Zasady kryminalizacji w procesie umiędzynarodowienia | str. 181
6.2.3. Sposób kształtowania normy internacjonalizującej | str. 185
6.2.4. Treść normy internacjonalizacyjnej | str. 193
6.3. Metody internacjonalizacji | str. 195
6.3.1. Harmonizacja | str. 195
6.3.2. Unifikacja | str. 199
6.4. Realizacja obowiązku implementacyjnego | str. 201
7. Kontrowersje związane z procesem umiędzynarodowienia prawa karnego | str. 212
7.1. Legitymizacja | str. 212
7.2. Fragmentaryczność | str. 218
7.3. Brak synchronizacji | str. 220
7.4. Jakość implementacji | str. 221
8. Podsumowanie | str. 221
Rozdział III
Transformacja współczesnego polskiego prawa karnego | str. 227
1. Czynniki zmiany polskiego prawa karnego - próba klasyfikacji | str. 227
2. Zmiany indukowane zewnętrznie | str. 230
3. Zmiany indukowane wewnętrznie | str. 232
3.1. Zmiany związane z procesami globalizacyjnymi | str. 232
3.1.1. Zmiany wynikające ze względów technologicznych | str. 232
3.1.2. Dyfuzja unormowań kryminalizacyjnych jako przykład unifikującego wpływu procesów globalizacyjnych na polskie prawo karne | str. 237
3.1.3. Populizm penalny a przeobrażenia polskiego prawa karnego | str. 242
3.1.3.1. Przykład rozwiązań z zakresu prawa karnego wroga | str. 246
3.1.3.2. Przykład rozwiązania gwarantującego satysfakcję sentymentalno-emocjonalną | str. 252
3.1.3.3. Przykład rozwiązania ukierunkowanego na zwiększenie surowości karania | str. 257
3.2. Zmiany niezwiązane z procesami globalizacyjnymi | str. 259
3.2.1. Usunięcie usterek wcześniej obowiązujących unormowań | str. 259
3.2.2. Nowelizacje kodeksu karnego wynikające ze zmiany aksjologii | str. 265
3.2.3. Zmiany podyktowane względami pragmatycznymi | str. 269
4. Podsumowanie | str. 271
Rozdział IV
Proces internacjonalizacji jako czynnik zmiany polskiego prawa karnego | str. 275
1. Wpływ przepisów ponadpaństwowych na część ogólną polskiego kodeksu karnego | str. 275
1.1. Zasady odpowiedzialności za przestępstwo i zasady jurysdykcji | str. 275
1.1.1. Zasady odpowiedzialności za przestępstwo i zasady jurysdykcji w unormowaniach ponadpaństwowych | str. 275
1.1.2. Przeobrażenia w prawie polskim | str. 281
1.1.2.1. Zmiany co do zasad odpowiedzialności | str. 282
1.1.2.2. Zmiany co do zasad jurysdykcji | str. 282
1.2. Katalog sankcji, zasady wymiaru kar i inne unormowania odnoszące się do kar | str. 286
1.2.1. Sankcje, zasady wymiaru kary i inne regulacje dotyczące kar w unormowaniach ponadpaństwowych | str. 286
1.2.2. Zmiany w prawie polskim co do sankcji i zasad wymiaru kar | str. 292
2. Wpływ przepisów ponadpaństwowych na część szczególną polskiego kodeksu karnego | str. 297
2.1. Systematyka typów przestępstw międzynarodowych | str. 297
2.2. Kryminalizacja zbrodni międzynarodowych | str. 299
2.2.1. Zbrodnie wojenne | str. 300
2.2.2. Zbrodnie przeciwko ludzkości | str. 304
2.2.3. Ludobójstwo | str. 305
2.2.4. Zbrodnia agresji | str. 308
2.2.5. Kryminalizacja zbrodni międzynarodowych w prawie polskim | str. 311
2.3. Kryminalizacja innych czynów - przestępstwa transnarodowe i europejskie | str. 315
2.3.1. Czyny godzące w prawa człowieka i bezpieczeństwo obywateli | str. 316
2.3.1.1. Terroryzm | str. 316
2.3.1.2. Przestępczość zorganizowana | str. 323
2.3.1.3. Przestępstwa komputerowe | str. 327
2.3.1.4. Wykorzystywanie seksualne nieletnich | str. 332
2.3.1.5. Niewolnictwo, handel ludźmi i przemyt ludzi | str. 336
2.3.1.6. Przemoc w rodzinie | str. 344
2.3.1.7. Propagowanie rasizmu i ksenofobii | str. 345
2.3.2. Przestępstwa ekonomiczne | str. 347
2.3.2.1. Pranie pieniędzy | str. 347
2.3.2.2. Korupcja | str. 352
2.3.2.3. Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej | str. 354
2.3.2.4. Fałszowanie pieniędzy i ochrona obrotu środkami płatniczymi | str. 357
2.3.3. Inne typy przestępstw | str. 358
2.3.3.1. Przestępstwa przeciwko środowisku | str. 358
2.3.3.2. Przestępstwa związane z narkotykami | str. 362
2.4. Obszary internacjonalizacji nieuwzględnione przez Polskę | str. 367
2.5. Rysujące się tendencje w zakresie kryminalizacji | str. 369
3. Podsumowanie | str. 369
Zakończenie | str. 377
Literatura | str. 385