0 POZYCJI
KOSZYK PUSTY
Pobierz fragment
Wybierz format pliku:
Pobierz

Vademecum medycyny wewnętrznej

(eBook)
0.00  (0 ocen)
 Dodaj recenzję
Rozwiń szczegóły
  • Druk: Warszawa, 2015

  • Wydanie/Copyright: wyd. 1

  • Autor: Jan Duława

  • Wydawca: PZWL

  • Formaty:
    ePub mobi (Watermark)
    Watermark
    Znak wodny czyli Watermark to zaszyfrowana informacja o użytkowniku, który zakupił produkt. Dzięki temu łatwo jest zidentyfikować użytkownika, który rozpowszechnił produkt w sposób niezgodny z prawem. Ten rodzaj zabezpieczenia jest zdecydowanie najbardziej przyjazny dla użytkownika, ponieważ aby otworzyć książkę zabezpieczoną Watermarkiem nie jest potrzebne konto Adobe ID oraz autoryzacja urządzenia.

Zwiń szczegóły
Cena katalogowa: 319,00 zł
Najniższa cena z 30 dni: 229,68 zł
Cena produktu

Cena katalogowa – rynkowa cena produktu, często jest drukowana przez wydawcę na książce.

Najniższa cena z 30 dni – najniższa cena sprzedaży produktu w księgarni z ostatnich 30 dni, obowiązująca przed zmianą ceny.

Wszystkie ceny, łącznie z ceną sprzedaży, zawierają podatek VAT.

223,30 zł
Dostępność:
online po opłaceniu
Dodaj do schowka

Vademecum medycyny wewnętrznej

Vademecum medycyny wewnętrznej to oryginalna publikacja, niezbędna w każdym gabinecie lekarza internisty, medycyny rodzinnej i pediatry. To 1500 najlepszych stron dla lekarza praktyka. Rzetelna wiedza, przejrzysty układ i szybki dostęp do informacji. Vademecum zostało przygotowane przez doświadczonych specjalistów. Przeznaczone jest głównie dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, pracujących w lecznictwie ambulatoryjnym, z pewnością jednak sięgną po nią również lekarze pracujący w szpitalach. Dla innych zainteresowanych czytelników książka może być źródłem wiedzy na tematy ogólnomedyczne.

Celem Vademecum jest dostarczenie w możliwie przystępny i zwięzły sposób wskazówek dotyczących: diagnostyki różnicowej najczęstszych objawów chorobowych, ogólnych zasad interpretacji wyników badań laboratoryjnych, profilaktyki, rozpoznania i leczenia najczęstszych chorób spotykanych w praktyce ambulatoryjnej oraz na oddziale internistycznym i geriatrycznym, zasad reanimacji i intensywnej terapii, konsultacji internistycznych na oddziałach zabiegowych, zasad dietetyki, odrębności rozpoznawania i leczenia chorób u osób w zaawansowanym wieku, opieki paliatywnej i hospicyjnej, farmakologii klinicznej, podstawowych zabiegów wykonywanych na oddziałach internistycznych i geriatrycznych, czy zasad epidemiologii.

  • Kategorie:
    1. Ebooki i Audiobooki »
    2. Medycyna »
    3. Choroby wewnętrzne
  • Język wydania: polski
  • ISBN: 978-83-200-4941-1
  • ISBN druku: 978-83-200-4923-7
  • Liczba stron: 1488
  • Sposób dostarczenia produktu elektronicznego
    Produkty elektroniczne takie jak Ebooki czy Audiobooki są udostępniane online po uprzednim opłaceniu (PayU, BLIK) na stronie Twoje konto > Biblioteka.
    Pliki można pobrać zazwyczaj w ciągu kilku-kilkunastu minut po uzyskaniu poprawnej autoryzacji płatności, choć w przypadku niektórych publikacji elektronicznych czas oczekiwania może być nieco dłuższy.
    Sprzedaż terytorialna towarów elektronicznych jest regulowana wyłącznie ograniczeniami terytorialnymi licencji konkretnych produktów.
  • Ważne informacje techniczne
  • Minimalne wymagania sprzętowe:
    • procesor: architektura x86 1GHz lub odpowiedniki w pozostałych architekturach
    • Pamięć operacyjna: 512MB
    • Monitor i karta graficzna: zgodny ze standardem XGA, minimalna rozdzielczość 1024x768 16bit
    • Dysk twardy: dowolny obsługujący system operacyjny z minimalnie 100MB wolnego miejsca
    • Mysz lub inny manipulator + klawiatura
    • Karta sieciowa/modem: umożliwiająca dostęp do sieci Internet z prędkością 512kb/s
  • Minimalne wymagania oprogramowania:
    • System Operacyjny: System MS Windows 95 i wyżej, Linux z X.ORG, MacOS 9 lub wyżej, najnowsze systemy mobilne: Android, iPhone, SymbianOS, Windows Mobile
    • Przeglądarka internetowa: Internet Explorer 7 lub wyżej, Opera 9 i wyżej, FireFox 2 i wyżej, Chrome 1.0 i wyżej, Safari 5
    • Przeglądarka z obsługą ciasteczek i włączoną obsługą JavaScript
    • Zalecany plugin Flash Player w wersji 10.0 lub wyżej.
  • Informacja o formatach plików:
    • PDF - format polecany do czytania na laptopach oraz komputerach stacjonarnych.
    • EPUB - format pliku, który umożliwia czytanie książek elektronicznych na urządzeniach z mniejszymi ekranami (np. e-czytnik lub smartfon), dając możliwość dopasowania tekstu do wielkości urządzenia i preferencji użytkownika.
    • MOBI - format zapisu firmy Mobipocket, który można pobrać na dowolne urządzenie elektroniczne (np.e-czytnik Kindle) z zainstalowanym programem (np. MobiPocket Reader) pozwalającym czytać pliki MOBI.
    • Audiobooki w formacie MP3 - format pliku, przeznaczony do odsłuchu nagrań audio.
  • Rodzaje zabezpieczeń plików:
    • Watermark - (znak wodny) to zaszyfrowana informacja o użytkowniku, który zakupił produkt. Dzięki temu łatwo jest zidentyfikować użytkownika, który rozpowszechnił produkt w sposób niezgodny z prawem.
    • Brak zabezpieczenia - część oferowanych w naszym sklepie plików nie posiada zabezpieczeń. Zazwyczaj tego typu pliki można pobierać ograniczoną ilość razy, określaną przez dostawcę publikacji elektronicznych. W przypadku zbyt dużej ilości pobrań plików na stronie WWW pojawia się stosowny komunikat.
    Więcej informacji o publikacjach elektronicznych
Przedmowa IX 
Wykaz najważniejszych skrótów XLIII
1. Wprowadzenie do medycyny klinicznej. Wybrane zagadnienia etyki lekarskiej Jan Duława 1 
1.1. Co to jest medycyna? 1 
1.2. Wymagania wobec lekarza 1 
	1.2.1. Karta Lekarza 2 
	1.2.2. Zasady współpracy lekarza z przemysłem 4 
	1.2.3. Powiązania finansowe między lekarzami a przemysłem medycznym 5
2. Postępowanie z pacjentem ambulatoryjnym Jan Duława 6 
2.1. Okresowe badania stanu zdrowia	6 
	2.1.1. Okresowe badania stanu zdrowia osoby młodej 7 
	2.1.2. Okresowe badania stanu zdrowia osoby w średnim wieku 7 
	2.1.3. Okresowe badania stanu zdrowia u osób w starszym wieku 8 
2.2. Badania przesiewowe	8 
	2.2.1. Rak sutka 9 
	2.2.2. Rak jelita grubego i odbytnicy 9 
	2.2.3. Rak szyjki macicy  10 
	2.2.4. Pozostałe nowotwory 10 
	2.2.5. Nadciśnienie tętnicze 11 
	2.2.6. Dyslipidemia	11 
	2.2.7. Cukrzyca 11 
	2.2.8. Osteoporoza 12 
	2.2.9. Inne schorzenia	12 
2.3. Informacje dotyczące stylu życia	13 
2.4. Trudny pacjent 15

3. Główne czynniki warunkujące zdrowie i najważniejsze czynniki ryzyka chorób Jan Duława  17 
3.1. Wprowadzenie 17 
3.2. Prewencja pierwotna	17 
3.3. Palenie papierosów 18 
	3.3.1. Rys historyczny	18 
	3.3.2. Epidemiologia	19 
	3.3.3. Interakcje dymu tytoniowego z lekami 21 
	3.3.4. Papierosy o zmniejszonej zawartości substancji smolistych i nikotyny (tzw. light) 21 
	3.3.5. Alternatywne sposoby palenia tytoniu 22 
	3.3.6. Papieros elektroniczny (e-papieros) 22 
	3.3.7. Zaprzestanie palenia 23
3.4. Nadużywanie alkoholu	24 
	3.4.1. Picie ryzykowne 24 
	3.4.2. Picie szkodliwe	25 
	3.4.3. Uzależnienie od alkoholu 25 
	3.4.4. Epidemiologia	26 
	3.4.5. Postępowanie z chorym nadużywającym alkoholu 26 
	3.4.6. Choroby wywołane przez alkohol 27 
	3.4.7. Podsumowanie 30 
3.5. Aktywność fizyczna 30 
	3.5.1. Rodzaje wysiłku fizycznego i zalecenia dotyczące jego stosowania 31 
	3.5.2. Korzyści zdrowotne wysiłku fizycznego 31 
	3.5.3. Działania niepożądane wysiłku fizycznego 32 
	3.5.4. Podsumowanie 32 
3.6. Ryzykowne zachowania seksualne 33

4. Epidemiologia – podstawowe zagadnienia Jan E. Zejda 34
4.1. Rola epidemiologii w naukach medycznych 34 
	4.1.1. Definicja epidemiologii	34 
	4.1.2. Zadania epidemiologii 34 
	4.1.3. Podział epidemiologii 36 
4.2. Badania epidemiologiczne 36 
	4.2.1. Epidemiologiczne badania opisowe 37 
	4.2.2. Epidemiologiczne badania analityczne 39 
4.3. Ocena zależności przyczynowo-skutkowej w epidemiologii 43 
4.4. Epidemiologia kliniczna	43 
4.5. Dobra praktyka epidemiologiczna 46

5. Diagnostyka różnicowa najważniejszych objawów podmiotowych i przedmiotowych Jan Duława, Anna Duława-Bułdak, Łukasz Bułdak 49 
5.1. Bóle głowy 50 
	5.1.1. Określenie i epidemiologia 50 
	5.1.2. Podział kliniczny bólów głowy 50 
	5.1.3. Objawy i okoliczności alarmowe 51 
	5.1.4. Objawy, okoliczności oraz choroby towarzyszące sugerujące bóle głowy o poważnym rokowaniu 51 
	5.1.5. Uwagi końcowe	52 
5.2. Bóle w klatce piersiowej	52 
	5.2.1. Przyczyny bólu w klatce piersiowej 53 
	5.2.2. Uwagi końcowe 59 
5.3. Ból brzucha 60 
	5.3.1. Najczęstsze przyczyny ostrego bólu brzucha 60 
	5.3.2. Najczęstsze przyczyny przewlekłego bólu brzucha  60 
	5.3.3. Uwagi ogólne	62 
	5.3.4. Rozpoznanie różnicowe bólów brzucha 62 
	5.3.5. Objawy współistniejące z bólem brzucha 65 
	5.3.6. Badania laboratoryjne i obrazowe u chorego z bólem brzucha 65 
	5.3.7. Uwagi końcowe	66 
5.4. Ból w okolicy lędźwiowej	66 
	5.4.1. Przyczyny 67 
	5.4.2. Objawy lub okoliczności alarmujące, sugerujące obecność choroby wymagającej pilnej interwencji lekarskiej 68 
	5.4.3. Objawy lub okoliczności towarzyszące, ułatwiające rozpoznanie różnicowe 68 
	5.4.4. Uwagi ogólne	69 
	5.4.5. Podsumowanie 69 
5.5. Zawroty głowy i inne zaburzenia równowagi 69 
	5.5.1. Schemat różnicowania zaburzeń równowagi 70 
	5.5.2. Postępowanie	71 
	5.5.3. Przyczyny zawrotów głowy z uwzględnieniem towarzyszących objawów alarmowych 71 
	5.5.4. Cechy zawrotów głowy (vertigo) wskazujące na możliwe rozpoznania 71 
	5.5.5. Objawy towarzyszące wskazujące na możliwe rozpoznania 72 
	5.5.6. Okoliczności wskazujące na możliwe rozpoznania 72 
	5.5.7. Objawy współistniejące z zaburzeniem równowagi (dysequilibrium) wskazujące na możliwe rozpoznanie 72 
	5.5.8. Uczucie pustki w głowie (lightheadness) 73 
	5.5.9. Schemat diagnostyczny układowych zawrotów głowy (vertigo) 73 
	5.5.10. Uwagi końcowe	74 
5.6. Omdlenie 74 
	5.6.1. Definicje 74 
	5.6.2. Przyczyny 74 
	5.6.3. Kolejność postępowania diagnostycznego 76 
	5.6.4. Uwagi końcowe	77 
5.7. Gorączka 79 
	5.7.1. Najczęstsze przyczyny gorączek – wskazówki ułatwiające rozpoznanie 80 
	5.7.2. Uwagi końcowe	84 
5.8. Zmęczenie 84 
	5.8.1. Rodzaje zmęczenia i jego przyczyny 84 
	5.8.2. Objawy towarzyszące zmęczeniu 85 
	5.8.3. Zespół przewlekłego zmęczenia 86 
5.9. Powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia) 87 
	5.9.1. Określenie 87 
	5.9.2. Przyczyny 87 
	5.9.3. Objawy alarmowe 88 
	5.9.4. Objawy i okoliczności mogące naprowadzić na rozpoznanie 89 
	5.9.5. Objawy towarzyszące, sugerujące rozpoznanie 89 
	5.9.6. Elementy, które należy uwzględnić w badaniu fizykalnym węzłów chłonnych 90 
	5.9.7. Uwagi końcowe	91 
5.10. Obrzęki 91 
	5.10.1. Określenie 91 
	5.10.2. Przyczyny 92 
	5.10.3. Wstęp do rozpoznania różnicowego 93 
	5.10.4. Ustalenie (wykluczenie) chorób zagrażających życiu  93 
	5.10.5. Rozpoznanie różnicowe uwzględniające patofizjologię obrzęków 93 
	5.10.6. Uwagi końcowe	98 
5.11. Duszności 99 
	5.11.1. Etiologia 99 
	5.11.2. Przyczyny duszności ostrej, wymagającej szybkiego wdrożenia leczenia 101 
	5.11.3. Objawy lub okoliczności towarzyszące duszności, wskazujące na choroby zagrażające życiu 102 
	5.11.4. Objawy lub okoliczności towarzyszące duszności przewlekłej wskazujące na możliwe rozpoznanie 103 
	5.11.5. Uwagi końcowe 104 
5.12. Kaszel 104 
	5.12.1. Najczęstsze przyczyny kaszlu przewlekłego 105 
	5.12.2. Objawy alarmujące towarzyszące kaszlowi, które mogą sugerować chorobę zagrażającą życiu 106 
	5.12.3. Objawy lub okoliczności towarzyszące przewlekłemu kaszlowi sugerujące rozpoznanie  106 
	5.12.4. Uwagi końcowe	107 
5.13. Nudności i wymioty 107 
	5.13.1. Przyczyny nudności i wymiotów 108 
	5.13.2. Objawy alarmowe towarzyszące nudnościom i wymiotom, wskazujące na chorobę, która może stanowić zagrożenie życia 109 
	5.13.3. Podstawowe zasady postępowania 109 
	5.13.4. Objawy i okoliczności towarzyszące ułatwiające rozpoznanie przyczyn nudności i wymiotów 110 
	5.13.5. Inne ważne okoliczności, które należy uwzględnić w rozpoznaniu różnicowym nudności i wymiotów 111 
	5.13.6. Uwagi końcowe	111 
5.14. Zaparcia 111 
	5.14.1. Definicje 111 
	5.14.2. Przyczyny 112 
	5.14.3. Diagnostyka różnicowa zaparć 114 
	5.14.4. Uwagi końcowe	116 
5.15. Biegunka 116 
	5.15.1. Określenie i epidemiologia 116 
	5.15.2. Podział i etiologia  116 
	5.15.3. Zasady postępowania z chorym z biegunką 118 
	5.15.4. Uwagi końcowe	120 
5.16. Dysuria 120 
	5.16.1. Przyczyny 121 
	5.16.2. Objawy lub okoliczności towarzyszące, które mogą wskazywać na przyczynę dysurii 122 
	5.16.3. Uwagi końcowe	123 
5.17. Zmniejszenie masy ciała 123 
	5.17.1. Definicja 123 
	5.17.2. Zamierzone zmniejszenie masy ciała 124 
	5.17.3. Niezamierzone zmniejszenie masy ciała 124 
	5.17.4. Objawy alarmowe u chorego z patologicznym zmniejszaniem masy ciała 126 
	5.17.5. Okoliczności lub objawy towarzyszące zmniejszeniu masy ciała, które mogą sugerować rozpoznanie 126 
	5.17.6. Uwagi końcowe, rokowanie 127 
5.18. Zwiększenie masy ciała	127 
	5.18.1. Przyczyny 127 
	5.18.2. Objawy wskazujące na możliwe przyczyny zwiększenia masy ciała 129 
	5.18.3. Okoliczności ułatwiające określenie przyczyny zwiększenia masy ciała 129 
	5.18.4. Objawy wskazujące na endokrynne przyczyny zwiększenia masy ciała 129
 
6. Interpretacja podstawowych badań laboratoryjnych i testów diagnostycznych Jan Duława 131 
6.1. Wprowadzenie 131 
6.2. Pojęcie wyniku prawidłowego i nieprawidłowego 132 
6.3. Diagnostyka laboratoryjna chorób układu sercowo-naczyniowego 133 
	6.3.1. Kinaza kreatynowa (CK)/kinaza fosfokreatynowa (CPK) 133 
	6.3.2. Troponiny 134 
	6.3.3. Peptydy natriuretyczne	135 
6.4. Monitorowanie leczenia przeciwzakrzepowego i rozpoznawanie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej 136 
	6.4.1. Czas protrombinowy (PT) 136 
	6.4.2. Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (aPTT)  137 
	6.4.3. Stężenie dimeru D  138 
6.5. Morfologia krwi obwodowej 138 
	6.5.1. Erytrocyty (krwinki czerwone)  138 
	6.5.2. Stężenie hemoglobiny 139 
	6.5.3. Wartość hematokrytowa (hematokryt, Ht) 139 
	6.5.4. Retikulocyty 139 
	6.5.5. Leukocyty (krwinki białe) 140 
	6.5.6. Trombocyty (krwinki płytkowe, płytki krwi) 142 
6.6. Gospodarka żelazowa	142 
	6.6.1. Stężenie żelaza w surowicy 142 
	6.6.2. Stężenie transferryny, całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC) i wysycenie transferryny 143 
	6.6.3. Stężenie ferrytyny 144 
6.7. Białka krwi 144 
	6.7.1. Rozdział elektroforetyczny białek krwi 144 
	6.7.2. Białka ostrej fazy  146 
6.8. Badania laboratoryjne w zakresie gospodarki węglowodanowej  148 
	6.8.1. Glukoza 148 
	6.8.2. Hemoglobina glikowana (HbA1c) 150 
	6.8.3. Fruktozamina (glikowana albumina) 151 
	6.8.4. Peptyd C 151 
6.9. Gazometria i pulsoksymetria  151 
	6.9.1. Gazometria	151 
	6.9.2. Pulsoksymetria	153 
6.10. Badania enzymatyczne (określające aktywność osoczową enzymów) 153 
	6.10.1. Aminotransferazy (transaminazy) 154 
	6.10.2. Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) 155 
	6.10.3. Fosfataza zasadowa (FZ) 156 
	6.10.4. Dehydrogenaza mleczanowa (LDH) 158 
	6.10.5. Amylaza 158 
	6.10.6. Lipaza 159 
	6.10.7. Fosfataza kwaśna (FK) 159 
6.11. Bilirubina 160 
6.12. Lipidy (tłuszczowce) krwi (cholesterol, triglicerydy) 161 
	6.12.1. Cholesterol	162 
	6.12.2. Triglicerydy (TG)  163 
6.13. Wskaźniki czynności nerek  164 
	6.13.1. Stężenie kreatyniny w surowicy 164 
	6.13.2. Szacowana wielkość przesączania kłębuszkowego (eGFR) 164 
	6.13.3. Stężenie mocznika w surowicy  165 
	6.13.4. Stężenie kwasu moczowego w surowicy 165 
	6.13.5. Stężenie cystatyny C w surowicy 165 
6.14. Badanie ogólne moczu 165 
	6.14.1. Sposób pobierania moczu 166 
	6.14.2. Sposoby badania moczu 166 
	6.14.3. Właściwości fizyczne moczu 166 
6.15. Podstawowe badania hormonalne	171 
	6.15.1. Oś przysadkowo-tarczycowa  172 
	6.15.2. Oś przysadkowo-nadnerczowa 173 
	6.15.3. Układ renina–angiotensyna–aldosteron (RAA) 175
7. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa Hanna Misiołek, Radosław Marciniak, Przemysław Jałowiecki 177 
7.1. Epidemiologia oraz rys historyczny 177 
7.2. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa osoby dorosłej 178 
	7.2.1. Podstawowe definicje 178 
	7.2.2. Nagłe zatrzymanie krążenia 179 
	7.2.3. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne (Basic Life Support, BLS) 180 
	7.2.4. Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne (Advanced Life Support, ALS) 185 
	7.2.5. Rozstrzygające czynności przedłużania życia 189 
7.3. Algorytmy postępowania reanimacyjnego  190 
7.4. Etyczne aspekty resuscytacji  194 
7.5. Postępowanie w zadławieniu (foreign body airway obturation, FBAO) 195

8. Kardiologia  Mariusz Skowerski, Maciej Haberka, Zbigniew Gąsior, Andrzej Kułach, Romuald Twardowski, Ewa Jastrzębska-Maj 197 
8.1. Podstawy diagnostyki – Mariusz Skowerski 197 
	8.1.1. Elektrokardiogram 197 
	8.1.2. Badanie echokardiograficzne 202 
	8.1.3. Koronarografia 203 
8.2. Miażdżyca – Mariusz Skowerski  205 
8.3. Choroba niedokrwienna serca (ChNS): stabilna, niestabilna, zawał i jego powikłania – Maciej Haberka, Zbigniew Gąsior 206 
	8.3.1. Definicja i klasyfikacja 206 
	8.3.2. Epidemiologia	208 
	8.3.3. Etiologia, patofizjologia i przyczyny ChNS 208 
	8.3.4. Stabilne zespoły wieńcowe 209 
	8.3.5. Dławica piersiowa stabilna 209 
	8.3.6. Dławica piersiowa mikronaczyniowa (sercowy zespół X) 217 
	8.3.7. Dławica piersiowa związana z mostkiem mięśniowym  217 
	8.3.8. Ostry zespół wieńcowy	218 
	8.3.9. Dławica naczynioskurczowa (odmienna, Prinzmetala)  229 
	8.3.10. Wstrząs kardiogenny 229 
8.4. Zaburzenia rytmu serca oraz zaburzenia przewodzenia i automatyzmu – Andrzej Kułach, Zbigniew Gąsior 231 
	8.4.1. Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca 232 
	8.4.2. Komorowe zaburzenia rytmu serca 237 
	8.4.3. Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia 239 
	8.4.4. Podstawy elektroterapii	241 
8.5. Stany zapalne – Romuald Twardowski 246 
	8.5.1. Infekcyjne zapalenie wsierdzia  246 
	8.5.2. Zapalenie mięśnia sercowego  250 
	8.5.3. Zapalenie osierdzia  252 
8.6. Wady serca – Zbigniew Gąsior 254 
	8.6.1. Wady zastawkowe serca 254 
	8.6.2. Wady wrodzone serca 267 
8.7. Przewlekła niewydolność serca – Zbigniew Gąsior, Romuald Twardowski 	273 
	8.7.1. Definicja 273 
	8.7.2. Epidemiologia i etiologia 273 
	8.7.3. Patofizjologia 273 
	8.7.4. Diagnostyka	273 
	8.7.5. Leczenie 275 
8.8. Omdlenia i hipotensja – Ewa Jastrzębska-Maj 278 
	8.8.1. Omdlenia 278 
	8.8.2. Hipotensja 281 
8.9. Układ sercowo-naczyniowy w chorobach gruczołów dokrewnych – Ewa Jastrzębska-Maj282 
	8.9.1. Choroby tarczycy  282 
8.10. Choroby serca a cukrzyca – Ewa Jastrzębska-Maj284 
8.11. Choroby serca w okresie ciąży – Ewa Jastrzębska-Maj 285 
	8.11.1. Nadciśnienie tętnicze 287 
	8.11.2. Wady i choroby serca 287

9. Nadciśnienie tętnicze Michał Holecki, Dorota Strzałkowska, Jan Duława 290 
9.1. Wprowadzenie 290 
9.2. Nadciśnienie tętnicze pierwotne	290 
	9.2.1. Definicja i klasyfikacja 290 
	9.2.2. Epidemiologia	291 
	9.2.3. Patogeneza 292 
	9.2.4. Diagnostyka i rozpoznanie 293 
	9.2.5. Przebieg i powikłania nadciśnienia tętniczego 295 
	9.2.6. Leczenie chorych na nadciśnienie tętnicze pierwotne 297 
9.3. Nadciśnienie tętnicze wtórne  313

10. Alergia Barbara Rogala 314
10.1. Wprowadzenie 314 
10.2. Klasyczna klasyfikacja reakcji nadwrażliwości według Gella i Coombsa 315 
	10.2.1. Reakcja typu natychmiastowego (typ I) 315 
	10.2.2. Reakcja typu cytotoksycznego (typ II) 315 
	10.2.3. Reakcja typu kompleksów immunologicznych (typ III) 315 
	10.2.4. Reakcja typu komórkowego (typ IV) 316 
10.3. Metody diagnostyczne stosowane w praktyce alergologicznej 316 
	10.3.1. Testy skórne 316 
	10.3.2. Oznaczanie stężeń IgE, tryptazy, inhibitora C1q dopełniacza oraz składowych dopełniacza w surowicy krwi 317 
	10.3.3. Narządowo swoiste próby prowokacyjne 319 
	10.3.4. Próby prowokacyjne w alergii pokarmowej 320 
	10.3.5. Próby prowokacyjne w alergii na leki 320 
	10.3.6. Testy ekspozycyjne w pokrzywce przewlekłej i obrzęku naczynioruchowym 321 
	10.3.7. Spirometria	321 
	10.3.8. Rynomanometria  322 
10.4. Anafilaksja 323 
	10.4.1. Patogeneza 323 
	10.4.2. Przyczyny 323 
	10.4.3. Leczenie 324 
	10.4.4. Profilaktyka	324 
10.5. Alergiczny nieżyt nosa (ANN) 324 
	10.5.1. Alergiczny nieżyt nosa okresowy 324 
	10.5.2. Alergiczny nieżyt nosa przewlekły 325 
	10.5.3. Leczenie 325 
10.6. Astma oskrzelowa 325 
	10.6.1. Definicje 326 
	10.6.2. Występowanie 326 
	10.6.3. Przyczyny 326 
	10.6.4. Leczenie 327 
10.7. Atopowe zapalenie skóry (AZS)	327 
	10.7.1. Przyczyny 327 
	10.7.2. Przebieg 328 
	10.7.3. Badania dodatkowe  328 
	10.7.4. Rokowanie 328 
	10.7.5. Leczenie 328 
10.8. Pokrzywka 329 
	10.8.1. Postaci pokrzywki  329 
	10.8.2. Postępowanie diagnostyczne 330 
	10.8.3. Leczenie 330 
	10.8.4. Rokowanie 330 
10.9. Obrzęk angioneurotyczny (obrzęk naczynionerwowy) 331 
	10.9.1. Rozpoznanie 331 
	10.9.2. Leczenie 331 
	10.9.3. Profilaktyka	331 
10.10. Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych 332 
	10.10.1. Czynniki etiologiczne 332 
	10.10.2. Objawy 332 
	10.10.3. Badania 332 
	10.10.4. Leczenie 332 
10.11. Choroba posurowicza	332 
	10.11.1. Przyczyny 333 
	10.11.2. Objawy 333 
	10.11.3. Badania laboratoryjne 333 
	10.11.4. Leczenie 333 
10.12. Swoista immunoterapia alergenowa (sITA) 333 
	10.12.1. Wskazania i przeciwwskazania 333 
	10.12.2. Bezpieczeństwo	334 
10.13. Alergia na jad owadów błonkoskrzydłych  .334 
	10.13.1. Diagnostyka	335 
	10.13.2. Profilaktyka	335 
	10.13.3. Leczenie 336 
10.14. Podsumowanie 336

11. Hematologia Grzegorz Helbig, Sławomira Kyrcz-Krzemień 338
11.1. Niedokrwistości 338 
	11.1.1. Definicja 338 
	11.1.2. Etiopatogeneza	338 
	11.1.3. Klasyfikacja niedokrwistości  339 
	11.1.4. Obraz kliniczny	339 
	11.1.5. Diagnostyka	340 
11.2. Niedokrwistość z niedoboru żelaza 340 
	11.2.1. Definicja i epidemiologia 340 
	11.2.2. Etiologia 340 
	11.2.3. Diagnostyka	340 
	11.2.4. Leczenie 341 
11.3. Niedokrwistości megaloblastyczne 341 
	11.3.1. Definicja i epidemiologia 341 
	11.3.2. Etiologia 341 
	11.3.3. Diagnostyka	341 
	11.3.4. Leczenie 341 
11.4. Niedokrwistość chorób przewlekłych 341 
	11.4.1. Definicja i epidemiologia 341 
	11.4.2. Etiologia 342 
	11.4.3. Diagnostyka	342 
	11.4.4. Leczenie 342 
11.5. Niedokrwistości hemolityczne 342 
	11.5.1. Definicja i epidemiologia 342 
	11.5.2. Etiologia 342 
	11.5.3. Diagnostyka	343 
	11.5.4. Leczenie 343 
11.6. Niedokrwistości aplastyczne 343 
	11.6.1. Definicja i epidemiologia 343 
	11.6.2. Etiologia 343 
	11.6.3. Diagnostyka	344 
	11.6.4. Leczenie 344 
11.7. Chłoniak Hodgkina (Hodgkin disease, HD) 344 
	11.7.1. Definicja i epidemiologia 344 
	11.7.2. Etiologia 345 
	11.7.3. Obraz kliniczny	345 
	11.7.4. Rozpoznanie 345 
	11.7.5. Różnicowanie	346 
	11.7.6. Schemat postępowania diagnostycznego 346 
	11.7.7. Czynniki prognostyczne	347 
	11.7.8. Leczenie 348 
	11.7.9. Przebieg choroby i rokowanie 349 
11.8. Nowotwory limfoidalne 349 
	11.8.1. Klasyfikacja nowotworów limfoidalnych 350 
11.9. Chłoniaki nieziarnicze (non-Hodgkin lymphomas, NHL) 350 
	11.9.1. Definicja i epidemiologia 350 
	11.9.2. Etiologia 350 
	11.9.3. Chłoniaki o powolnym przebiegu 351 
	11.9.4. Chłoniaki o przebiegu agresywnym 352 
	11.9.5. Chłoniaki o przebiegu bardzo agresywnym 352 
	11.9.6. Diagnostyka nowotworów układu chłonnego 354 
	11.9.7. Czynniki prognostyczne i rokowanie 355 
	11.9.8. Ogólne zasady leczenia chłoniaków nieziarniczych  355 
11.10. Zespoły mielodysplastyczne (myelodysplastic syndrome, MDS)  357 
	11.10.1. Definicja i epidemiologia 357 
	11.10.2. Etiologia 357 
	11.10.3. Klasyfikacja MDS (WHO 2008) 357 
	11.10.4. Kryteria diagnostyczne	358 
	11.10.5. Systemy rokownicze 358 
	11.10.6. Rozpoznanie różnicowe	358 
	11.10.7. Leczenie 359 
11.11. Ostre białaczki (acute leukemias, AL) 360 
	11.11.1. Definicja 360 
	11.11.2. Obraz kliniczny	360 
	11.11.3. Diagnostyka	360 
11.12. Ostre białaczki szpikowe (acute myeloid leukemias, AML)  361 
	11.12.1. Epidemiologia	361 
	11.12.2. Etiologia 361 
	11.12.3. Podział ostrych białaczek szpikowych według WHO 2008 (wersja skrócona) 361 
	11.12.4. Diagnostyka	362 
	11.12.5. Czynniki prognostyczne w AML (według grupy brytyjskiej) 362 
	11.12.6. Obraz kliniczny	363 
11.13. Ostre białaczki limfoblastyczne (acute lymphoblastic leukemias, ALL) 363 
	11.13.1. Epidemiologia	363 
	11.13.2. Etiologia 363 
	11.13.3. Podział ostrych białaczek limfoblastycznych według WHO (wersja skrócona) 363 
	11.13.4. Diagnostyka	364 
	11.13.5. Czynniki prognostyczne w ALL 364 
	11.13.6. Obraz kliniczny	365 
11.14. Leczenie ostrych białaczek  365 
	11.14.1. Ogólne zasady leczenia ostrych białaczek 365 
	11.14.2. Leczenie ostrych białaczek szpikowych 366 
	11.14.3. Leczenie ostrych białaczek limfoblastycznych 367 
11.15. Przewlekła białaczka limfocytowa (chronic lymphocytic leukemia, CLL) 368 
	11.15.1. Definicja i epidemiologia 368 
	11.15.2. Etiologia 368 
	11.15.3. Objawy kliniczne  368 
	11.15.4. Kryteria diagnostyczne	369 
	11.15.5. Stadia zaawansowania klinicznego 369 
	11.15.6. Czynniki prognostyczne 	370 
	11.15.7. Leczenie 370 
11.16. Białaczka włochatokomórkowa (hairy cell leukemia, HCL) 371 
	11.16.1. Definicja i epidemiologia 371 
	11.16.2. Etiologia 371 
	11.16.3. Obraz kliniczny	371 
	11.16.4. Diagnostyka	372 
	11.16.5. Leczenie 372 
11.17. Białaczka z dużych ziarnistych limfocytów T (T-cell large granular leukemia, T-LGL) 372 
	11.17.1. Definicja i epidemiologia 372 
	11.17.2. Etiologia 372 
	11.17.3. Obraz kliniczny	372 
	11.17.4. Diagnostyka	372 
	11.17.5. Leczenie 372 
11.18. Szpiczak plazmocytowy (multiple myeloma, MM)	372 
	11.18.1. Definicja i epidemiologia 372 
	11.18.2. Etiologia 373 
	11.18.3. Obraz kliniczny	373 
	11.18.4. Kryteria diagnostyczne	373 
	11.18.5. Badania diagnostyczne 374 
	11.18.6. Czynniki prognostyczne	374 
	11.18.7. Czynniki ryzyka cytogenetycznego 375 
	11.18.8. Leczenie 375 
11.19. Nowotwory mieloproliferacyjne (myeloproliferative neoplasms, MPN) 375 
	11.19.1. Wprowadzenie 375 
	11.19.2. Klasyfikacja nowotworów mieloproliferacyjnych według WHO 2008 376 
11.20. Przewlekła białaczka szpikowa (chronic myeloid leukemia, CML)  376 
	11.20.1. Wprowadzenie i epidemiologia  376 
	11.20.2. Etiologia 376 
	11.20.3. Obraz kliniczny	376 
	11.20.4. Badania diagnostyczne – laboratoryjne 377 
	11.20.5. Przebieg kliniczny 377 
	11.20.6. Czynniki prognostyczne	378 
	11.20.7. Kryteria odpowiedzi na leczenie 378 
	11.20.8. Leczenie 379 
11.21. Nowotwory mieloproliferacyjne Filadelfia-ujemne .379 
	11.21.1. Etiopatogeneza	379 
	11.21.2. Czerwienica prawdziwa (polycythemia vera, PV) 380 
	11.21.3. Nadpłytkowość samoistna (essential thrombocythemia, ET) 381 
	11.21.4. Pierwotne włóknienie szpiku (primary myelofibrosis, PMF) 382 
	11.21.5. Przewlekła białaczka neutrofilowa (chronic neutrophilic leukemia, CNL) 383 
	11.21.6. Przewlekła białaczka eozynofilowa inaczej nieokreślona (chronic eosinophilic leukemia – not otherwise specified, CEL-NOS) 383 
	11.21.7. Mastocytoza systemowa 384 
	11.21.8. Nowotwory mieloproliferacyjne niesklasyfikowane  384 
11.22. Przeszczepianie komórek krwiotwórczych 384 
	11.22.1. Układ zgodności tkankowej HLA 384 
	11.22.2. Dobór dawcy rodzinnego 385 
	11.22.3. Dobór dawcy niespokrewnionego 385 
	11.22.4. Pozostałe kryteria doboru dawcy 385 
	11.22.5. Procedura przeszczepienia komórek macierzystych  385 
	11.22.6. Autologiczne przeszczepienie komórek krwiotwórczych (AHSCT) 386 
	11.22.7. Allogeniczne przeszczepienie komórek krwiotwórczych (AlloHSCT) 387 
	11.22.8. Przeciwwskazania do przeszczepienia komórek krwiotwórczych 388 
	11.22.9. Powikłania po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych 388 
11.23. Zaburzenia hemostazy 388 
	11.23.1. Podstawowe testy diagnostyczne 388 
	11.23.2. Interpretacja wyników badań układu krzepnięcia 389 
11.24. Choroba von Willebranda	390 
	11.24.1. Wprowadzenie i epidemiologia  390 
	11.24.2. Klasyfikacja	390 
	11.24.3. Obraz kliniczny	390 
	11.24.4. Leczenie 390 
11.25. Hemofilia A i B 390 
	11.25.1. Wprowadzenie i epidemiologia  390 
	11.25.2. Obraz kliniczny	390 
	11.25.3. Leczenie 391 
11.26. Hemofilia nabyta (acquired haemophilia, AH) 391 
	11.26.1. Wprowadzenie i epidemiologia  391 
	11.26.2. Przyczyny 391 
	11.26.3. Obraz kliniczny	391 
	11.26.4. Badania diagnostyczne 392 
	11.26.5. Leczenie 392 
11.27. Pierwotna małopłytkowość immunologiczna (immune thrombocytopenic purpura, ITP) 392 
	11.27.1. Wprowadzenie i epidemiologia  392 
	11.27.2. Objawy kliniczne  392 
	11.27.3. Rozpoznanie 392 
	11.27.4. Leczenie 393 
11.28. Trombofilia 393 
	11.28.1. Wywiad i obraz kliniczny sugerujące trombofilię  393 
	11.28.2. Przyczyny 393 
	11.28.3. Profilaktyka i leczenie 394 
11.29. Leczenie przeciwkrzepliwe 394 
	11.29.1. Heparyny 394 
	11.29.2. Doustne antykoagulanty 394 
	11.29.3. Nowe leki przeciwkrzepliwe  395

12. Reumatologia i angiologia Eugeniusz Józef Kucharz396 
12.1. Wprowadzenie 396 
12.2. Podstawowe badania 396 
12.3. Układowe choroby tkanki łącznej 398 
	12.3.1. Reumatoidalne zapalenie stawów 398 
	12.3.2. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 402 
	12.3.3. Toczeń rumieniowaty układowy 405 
	12.3.4. Twardzina układowa 411 
	12.3.5. Idiopatyczna miopatia zapalna 414 
	12.3.6. Zapalenia naczyń  416 
12.4. Spondyloartropatie seronegatywne 419 
	12.4.1. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 421 
	12.4.2. Łuszczycowe zapalenie stawów 423 
12.5. Borelioza (choroba z Lyme) 426 
12.6. Choroby wywołane przez kryształy 427 
	12.6.1. Dna moczanowa 427 
	12.6.2. Dna rzekoma	431 
12.7. Objawy reumatyczne w przebiegu zakażenia wirusem HIV 432 
12.8. Zasady rehabilitacji chorych na choroby reumatyczne 432

13. Endokrynologia  Tomasz Bednarczuk, Iwona Bojar, Aneta Jańczyk, Edward Franek, Michał Holecki, Franciszek Kokot, Monika Puzianowska-Kuźnicka 434 
13.1. Choroby przysadki – Edward Franek, Franciszek Kokot 434 
	13.1.1. Wstęp 434 
	13.1.2. Niedoczynność przedniego płata przysadki 434 
	13.1.3. Moczówka prosta 436 
	13.1.4. Guzy przysadki	437 
13.2. Choroby tarczycy – Edward Franek 442 
	13.2.1. Wstęp 442 
	13.2.2. Diagnostyka chorób tarczycy  443 
	13.2.3. Wole 444 
	13.2.4. Wole proste	445 
	13.2.5. Wole guzkowe (guzki tarczycy) nietoksyczne 446 
	13.2.6. Wole guzkowe (guzki tarczycy) toksyczne 446 
	13.2.7. Nadczynność tarczycy 446 
	13.2.8. Niedoczynność tarczycy 450 
	13.2.9. Zapalenia tarczycy 452 
	13.2.10. Rak tarczycy 455 
13.3. Choroby przytarczyc – Michał Holecki  456 
	13.3.1. Wstęp 456 
	13.3.2. Nadczynność przytarczyc 457 
	13.3.3. Niedoczynność przytarczyc 460 
	13.3.4. Rzekoma niedoczynność przytarczyc 461 
13.4. Choroby nadnerczy – Tomasz Bednarczuk, Aneta Jańczyk	461 
	13.4.1. Wstęp 461 
	13.4.2. Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (pierwotna NKN) 462 
	13.4.3. Zespół Cushinga 464 
	13.4.4. Choroby nadnerczy z zaburzeniami wydzielania mineralokortykosteroidów 466 
	13.4.5. Choroby spowodowane nadmiernym wydzielaniem androgenów 467 
	13.4.6. Przypadkowo wykryty guz nadnercza (incydentaloma nadnercza) 468 
	13.4.7. Rak kory nadnercza  470 
	13.4.8. Guz chromochłonny (phaeochromocytoma) 471 
13.5. Męski układ rozrodczy – Iwona Bojar 473 
	13.5.1. Wstęp 473 
	13.5.2. Hipogonadyzm	473 
	13.5.3. Ginekomastia	475 
13.6. Zaburzenia endokrynne w okresie ciąży – Iwona Bojar	477 
	13.6.1. Ciąża a choroby przysadki 477 
	13.6.2. Ciąża a choroby nadnerczy 479 
	13.6.3. Ciąża a choroby tarczycy 481 
13.7. Guzy neuroendokrynne – Edward Franek 482 
	13.7.1. Wstęp 482 
	13.7.2. Guzy neuroendokrynne czynne hormonalnie 483 
13.8. Endokrynologia starzenia się – Monika Puzianowska-Kuźnicka 487 
	13.8.1. Melatonina	487 
	13.8.2. Hormon wzrostu (GH)	488 
	13.8.3. Hormony tarczycy 488 
	13.8.4. Parathormon, kalcytonina, witamina D 489 
	13.8.5. Insulina 490 
	13.8.6. Kortyzol 490 
	13.8.7. DHEA i DHEAS  490 
	13.8.8. Estrogeny 491 
	13.8.9. Testosteron	491 
13.9. Otyłość – Michał Holecki 492 
	13.9.1. Definicja i diagnostyka otyłości  492 
	13.9.2. Epidemiologia otyłości 494 
	13.9.3. Etiologia otyłości  495 
	13.9.4. Główne powikłania otyłości 496 
	13.9.5. Leczenie otyłości  497

14. Zaburzenia przemiany materii – cukrzyca  Władysław Grzeszczak 503 
14.1. Wprowadzenie 503 
14.2. Definicja cukrzycy 504 
14.3. Rozpoznanie cukrzycy 505 
14.4. Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy 505 
14.5. Badania, które należy wykonać w razie podejrzenia cukrzycy 506 
14.6. Nazewnictwo stanów hiperglikemicznych 506 
14.7. Różnicowanie między cukrzycą typu 1 i typu 2 507 
14.8. Cukrzyca typu LADA 507 
14.9. Cukrzyca monogenowa	508 
14.10. Patogeneza cukrzycy typu 1 509 
14.11. Patogeneza cukrzycy typu 2 510 
14.12. Zmiany czynnościowe i morfologiczne u chorych na cukrzycę  510 
14.13. Zapobieganie rozwojowi cukrzycy typu 1 511 
14.14. Zapobieganie rozwojowi cukrzycy typu 2 511 
14.15. Cele leczenia chorego na cukrzycę 513 
14.16. Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej (po uwzględnieniu wyżej wymienionych uwag według Zaleceń PTD, 2015) 513 
14.17. Kryteria wyrównania gospodarki lipidowej (według Zaleceń PTD 2015) 514 
14.18. Kryteria wyrównania ciśnienia tętniczego (według Zaleceń PTD 2015) 514 
14.19. Elementy leczenia chorego na cukrzycę (według Zaleceń PTD 2015) 514 
	14.19.1. Leczenie niefarmakologiczne cukrzycy 515 
	14.19.2. Leczenie farmakologiczne 518 
14.20. Problem hipoglikemii u chorych na cukrzycę 540 
14.21. Postępowanie psychologiczne z chorymi na cukrzycę 542 
14.22. Ostre powikłania hiperglikemiczne 543 
	14.22.1. Kwasica ketonowa 543 
	14.22.2. Stan hiperglikemiczno-hipermolalny 545 
	14.22.3. Kwasica mleczanowa 547 
14.23. Przewlekłe powikłania cukrzycy 548 
	14.23.1. Retinopatia cukrzycowa	548 
	14.23.2. Cukrzycowa choroba nerek 549  
	14.23.3. Neuropatia cukrzycowa	554 
	14.23.4. Zespół stopy cukrzycowej 556 
	14.23.5. Powikłania sercowo-naczyniowe 558 
14.24. Zasady leczenia nadciśnienia tętniczego u chorych na cukrzycę 562 
14.25. Zaburzenia lipidowe u chorych na cukrzycę i ich leczenie  563 
	14.25.1. Leczenie niefarmakologiczne dyslipidemii u chorych na cukrzycę 563 
	14.25.2. Leczenie farmakologiczne dyslipidemii u chorych na cukrzycę 564 
14.26. Leczenie przeciwpłytkowe u chorych na cukrzycę 564 
14.27. Cukrzyca w okresie ciąży	565 
	14.27.1. Antykoncepcja 565 
	14.27.2. Model opieki nad ciężarną chorą na cukrzycę 565 
	14.27.3. Kryteria rozpoznania i klasyfikacja hiperglikemii po raz pierwszy rozpoznanej w ciąży  566 
	14.27.4. Wielodyscyplinarne, zintegrowane postępowanie w cukrzycy przedciążowej i hiperglikemii w okresie ciąży 567 
14.28. Zasady przygotowania chorego na cukrzycę do zabiegu chirurgicznego 569 
	14.28.1. Postępowanie w okresie przed planowym zabiegiem chirurgicznym 569 
	14.28.2. Postępowanie w dniu zabiegu chirurgicznego 570 
	14.28.3. Postępowanie w okresie pooperacyjnym 570 
	14.28.4. Zabiegi ze wskazań nagłych 571 
14.29. Szczepienia ochronne chorych na cukrzycę 571 
14.30. Leczenie chorych na cukrzycę powyżej 65. roku życia 571 
	14.30.1. Leczenie farmakologiczne chorych na cukrzycę w wieku powyżej 65 lat 572 
14.31. Zalecenia dotyczące aktywności zawodowej chorych na cukrzycę (według PTD 2015) 573 
14.32. Opieka diabetologiczna w instytucjach penitencjarnych 573

15. Nefrologia Jan Duława 575 
15.1. Przewlekła choroba nerek 575 
	15.1.1. Określenia i epidemiologia 575 
	15.1.2. Przyczyny 576 
	15.1.3. Patogeneza 577 
	15.1.4. Podstawowe zasady postępowania 577 
	15.1.5. Zapobieganie progresji PChN  578 
	15.1.6. PChN jako czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego 582 
	15.1.7. Ostry zespół wieńcowy (OZW) u chorego na PChN  582 
	15.1.8. Podstawowe zalecenia dietetyczne dla chorych na PChN 583 
	15.1.9. Leczenie nerkozastępcze 584 
15.2. Ostre uszkodzenie/niewydolność nerek 586 
	15.2.1. Definicja 586 
	15.2.2. Epidemiologia	587 
	15.2.3. Przyczyny i podział kliniczny AKI 587 
	15.2.4. Czynniki ryzyka AKI 589 
	15.2.5. Rozpoznanie 590 
	15.2.6. Leczenie 592 
15.3. Choroby kłębuszków nerkowych (glomerulopatie) 594 
	15.3.1. Zespoły kliniczne, pod jakimi występują choroby kłębuszków nerkowych 594 
	15.3.2. Rozpoznanie różnicowe	597 
	15.3.3. Zasady leczenia glomerulopatii  601 
	15.3.4. Podsumowanie 602  
15.4. Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek (CŚZN) 603 
	15.4.1. Ostre cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek (OCŚZN) 603 
	15.4.2. Przewlekłe cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek (PCŚZN) 605 
15.5. Torbiele nerek 606 
	15.5.1. Torbiele nerek proste 606 
	15.5.2. Nabyta torbielowatość nerek  606 
	15.5.3. Zwyrodnienie torbielowate nerek 607 
	15.5.4. Leczenie 608 
15.6. Zakażenia układu moczowego 608 
	15.6.1. Określenia 608 
	15.6.2. Epidemiologia	608 
	15.6.3. Podział kliniczny ZUM	609 
	15.6.4. Etiologia ZUM	610 
	15.6.5. Obraz kliniczny	611 
15.7. Kamica moczowa 616 
	15.7.1. Epidemiologia	616 
	15.7.2. Czynniki ryzyka kamicy moczowej 617 
	15.7.3. Objawy kliniczne  617 
	15.7.4. Badania dodatkowe  618 
	15.7.5. Leczenie 618
16. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej Jan Duława, Michał Holecki, Anna Duława-Bułdak 620 
16.1. Uwagi ogólne 620 
16.2. Pojęcie molalności, molarności i efektywnej molalności 621 
16.3. Odwodnienie i hipowolemia  621 
	16.3.1. Hipowolemia izotoniczna 622 
	16.3.2. Hipowolemia hipotoniczna 623 
	16.3.3. Hipowolemia hipertoniczna 623 
16.4. Stany przewodnienia	625 
	16.4.1. Przewodnienie hipertoniczne i hipotoniczne 625 
	16.4.2. Przewodnienie izotoniczne 626 
16.5. Zaburzenia gospodarki sodowej 627 
	16.5.1. Uwagi ogólne	627 
	16.5.2. Hiponatremia	628 
	16.5.3. Hipernatremia 631 
16.6. Przemiana chloru 632 
16.7. Zaburzenia gospodarki potasowej	633 
	16.7.1. Uwagi ogólne	633 
	16.7.2. Hipokaliemia	634 
	16.7.3. Hiperkaliemia	637 
16.8. Zaburzenia gospodarki wapniowej 639 
	16.8.1. Uwagi ogólne	639 
	16.8.2. Hiperkalcemia 640 
	16.8.3. Hipokalcemia	643 
16.9. Zaburzenia gospodarki fosforowej 645 
	16.9.1. Uwagi ogólne	645 
	16.9.2. Hipofosfatemia	645 
	16.9.3. Hiperfosfatemia 646 
16.10. Przemiana magnezu 647 
	16.10.1. Hipomagnezemia  647 
	16.10.2. Hipermagnezemia 648 
16.11. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 648 
	16.11.1. Uwagi ogólne	648 
	16.11.2. Rozpoznanie różnicowe zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej 649 
	16.11.3. Kwasice nieoddechowe (metaboliczne) 652 
	16.11.4. Kwasica oddechowa 653 
	16.11.5. Zasadowica nieoddechowa 654 
	16.11.6. Zasadowica oddechowa	654

17. Wybrane metaboliczne choroby kości  Michał Holecki 656 
17.1. Osteoporoza 656 
	17.1.1. Definicja i epidemiologia osteoporozy 656 
	17.1.2. Podział osteoporozy  657 
	17.1.3. Badania densytometryczne (pomiar BMD) metodą DXA w osteoporozie 659 
	17.1.4. Diagnostyka osteoporozy 659 
	17.1.5. Diagnostyka różnicowa osteoporozy 661 
	17.1.6. Leczenie chorych na osteoporozę 661 
17.2. Osteomalacja 663 
	17.2.1. Definicja i etiologia osteomalacji 663 
	17.2.2. Obraz kliniczny osteomalacji  664 
	17.2.3. Rozpoznanie osteomalacji 664 
	17.2.4. Leczenie osteomalacji 665 
17.3. Osteodystrofia 665 
	17.3.1. Definicja i rodzaje osteodystrofii 665 
	17.3.2. Diagnostyka osteodystrofii 666 
	17.3.3. Leczenie osteodystrofii	667

18. Podstawy geriatrii  Jan Szewieczek, Agnieszka Batko-Szwaczka, Andrzej Kurek, Marcin Sosnowski 668 
18.1. Wprowadzenie do zagadnień geriatrycznych – Jan Szewieczek  668 
	18.1.1. Fizjologia i patofizjologia okresu starzenia 668 
	18.1.2. Epidemiologia geriatryczna 669 
	18.1.3. Symptomatologia i przebieg chorób w starszym wieku  670 
	18.1.4. Diagnostyka geriatryczna 670 
	18.1.5. Ogólne zasady postępowania geriatrycznego	674 
	18.1.6. Powikłania jatrogenne 675 
18.2. Zespół słabości – Agnieszka Batko-Szwaczka 675 
	18.2.1. Określenie 675 
	18.2.2. Epidemiologia	676 
	18.2.3. Etiologia i patogeneza 676 
	18.2.4. Objawy i rozpoznanie 676 
	18.2.5. Postępowanie	677 
	18.2.6. Profilaktyka	678 
18.3. Majaczenie – Jan Szewieczek 678 
	18.3.1. Określenie 678 
	18.3.2. Epidemiologia	678 
	18.3.3. Etiologia i patofizjologia	678 
	18.3.4. Objawy i rozpoznanie 680 
	18.3.5. Postępowanie	681 
	18.3.6. Profilaktyka	683 
18.4. Zaburzenia równowagi i upadki – Andrzej Kurek, Marcin Sosnowski 684 
	18.4.1. Określenie 684 
	18.4.2. Epidemiologia	684 
	18.4.3. Etiologia i patofizjologia	684 
	18.4.4. Objawy i rozpoznanie 685 
	18.4.5. Postępowanie	686 
	18.4.6. Profilaktyka	686 
18.5. Nietrzymanie moczu – Jan Szewieczek  687 
	18.5.1. Określenie 687 
	18.5.2. Epidemiologia	687 
	18.5.3. Etiologia i patogeneza 687 
	18.5.4. Objawy i rozpoznanie 689 
	18.5.5. Postępowanie	690 
	18.5.6. Profilaktyka	692 
18.6. Nietrzymanie stolca – Jan Szewieczek 693 
	18.6.1. Określenie 693 
	18.6.2. Epidemiologia	693 
	18.6.3. Etiologia i patofizjologia	693 
	18.6.4. Objawy i rozpoznanie 694 
	18.6.5. Postępowanie	695 
	18.6.6. Profilaktyka	696 
18.7. Polipragmazja – Jan Szewieczek 697 
	18.7.1. Określenie 697 
	18.7.2. Epidemiologia	697 
	18.7.3. Etiologia i patofizjologia	697 
	18.7.4. Objawy i rozpoznanie 698 
	18.7.5. Profilaktyka i postępowanie 699

19. Choroby neurologiczne Grzegorz Opala, Maciej Świat, Ewa Krzystanek, Joanna Siuda, Agnieszka Gorzkowska, Magdalena Boczarska-Jedynak, Maria Flak 701 
19.1. Wprowadzenie – Grzegorz Opala 701 
19.2. Choroby naczyniowe mózgu – Maciej Świat 703 
	19.2.1. Definicja 703 
	19.2.2. Epidemiologia	704 
	19.2.3. Etiologia i patofizjologia	704 
	19.2.4. Objawy 704 
	19.2.5. Postępowanie w ostrej fazie 706 
	19.2.6. Profilaktyka	709 
19.3. Padaczka – Ewa Krzystanek 712 
	19.3.1. Definicje 712 
	19.3.2. Rodzaje napadów padaczkowych 713 
	19.3.3. Epidemiologia	713 
	19.3.4. Etiologia 713 
	19.3.5. Diagnostyka	714  
	19.3.6. Leczenie 717 
	19.3.7. Problemy społeczne  717 
	19.3.8. Podsumowanie 718 
19.4. Zaburzenia pamięci i otępienie – Joanna Siuda 718 
	19.4.1. Fizjologiczne zmiany pamięci związane z wiekiem 718 
	19.4.2. Otępienie 719 
	19.4.3. Choroba Alzheimera 723 
	19.4.4. Podsumowanie 725 
19.5. Parkinsonizm i drżenie – Agnieszka Gorzkowska	725 
	19.5.1. Parkinsonizm	725 
	19.5.2. Drżenie 728 
19.6. Stwardnienie rozsiane – Ewa Krzystanek  731 
	19.6.1. Definicja 731 
	19.6.2. Epidemiologia	731 
	19.6.3. Etiopatogeneza	731 
	19.6.4. Rozpoznanie 732 
	19.6.5. Objawy choroby 732 
	19.6.6. Różnicowanie	732 
	19.6.7. Leczenie 733 
	19.6.8. Problemy społeczne  733 
	19.6.9. Podsumowanie 734 
19.7. Zaburzenia snu – Magdalena Boczarska-Jedynak 734 
	19.7.1. Najczęstsze rodzaje zaburzeń snu 735 
	19.7.2. Zespół bezdechów podczas snu (sleep apnea syndrome, SAS) 739 
	19.7.3. Podsumowanie 740 
19.8. Choroby nerwowo-mięśniowe – Maria Flak740 
	19.8.1. Miastenia rzekomoporaźna 740 
	19.8.2. Zespół paraneoplastyczny Lamberta–Eatona 744 
	19.8.3. Polineuropatie i neuropatie w chorobach wewnętrznych  744 
19.9. Encefalopatia Hashimoto – Ewa Krzystanek 749 
	19.9.1. Definicja 749 
	19.9.2. Etiologia 750 
	19.9.3. Epidemiologia	750 
	19.9.4. Objawy i przebieg 750 
	19.9.5. Diagnostyka	750 
	19.9.6. Leczenie 751 
	19.9.7. Podsumowanie 751 
19.10. Paraneoplastyczne zespoły neurologiczne – Maria Flak 751 
	19.10.1. Definicja 751 
	19.10.2. Etiologia 751 
	19.10.3. Objawy 753 
	19.10.4. Leczenie 754

20. Elementy psychiatrii w praktyce internistycznej Irena Krupka-Matuszczyk, Marek Krzystanek 755 
20.1. Wprowadzenie 755 
20.2. Epidemiologia schorzeń psychiatrycznych 756 
20.3. Czynniki wpływające na zdrowie psychiczne 756 
20.4. Zasady badania psychiatrycznego	757  
20.5. Główne zaburzenia psychiatryczne w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej 758 
	20.5.1. Zaburzenia depresyjne (F 32) 758 
	20.5.2. Mania (F 30)	759 
	20.5.3. Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD, F 31)  760 
	20.5.4. Zaburzenia lękowe (F 40–F 48) 760 
	20.5.5. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (F 42)	761 
	20.5.6. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne (F 43) 761 
	20.5.7. Zaburzenia adaptacyjne (F 43.2) 762 
	20.5.8. Ostra reakcja na stres (F 43.0)  762 
	20.5.9. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) (F 44) 762 
	20.5.10. Zaburzenia psychiczne występujące pod postacią somatyczną (F 45) 763 
20.6. Postępowanie lekarskie z chorym wyniszczonym lub umierającym  763 
20.7. Przeżywanie żałoby (F 43.2)  764 
20.8. Terapia osoby uzależnionej od środków psychoaktywnych  766 
	20.8.1. Ostre zatrucie alkoholem (F 10.0) 766 
	20.8.2. Picie szkodliwe (F 10.1) 766 
	20.8.3. Uzależnienie od alkoholu (F 10.2) 766 
	20.8.4. Psychozy alkoholowe 766 
	20.8.5. Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane zażywaniem opiatów (F 11), kanabinoli (F 12), substancji halucynogennych (F 16), leków nasennych i uspokajających (F 13), paleniem papierosów (F 17), wdychaniem lotnych rozpuszczalników (F 18) oraz przyjmowaniem substancji niesklasyfikowanych (dopalaczy, pigułek gwałtu)  768 
20.9. Zaburzenia snu (G 47, F 51)  768 
	20.9.1. Parasomnie	770 
	20.9.2. Najczęściej rozpoznawane zaburzenia w czasie snu  771 
	20.9.3. Terapia zaburzeń snu 771 
20.10. Zaburzenia psychosomatyczne 773 
	20.10.1. Zaburzenia somatyzacyjne z somatyzacją (F 45.0) 774 
	20.10.2. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, niezróżnicowane (F 45.1) 774 
	20.10.3. Zaburzenia hipochondryczne (F 45.2) 774 
	20.10.4. Zaburzenia wegetatywne występujące pod postacią somatyczną (F 45.3) 775 
	20.10.5. Uporczywe bóle psychogenne (F 45.4) 775 
	20.10.6. Inne zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (F 45.8) 775 
20.11. Psychiatria konsultacyjna	775 
	20.11.1. Podstawowe zasady (kontaktu) badania pacjenta  776 
	20.11.2. Zaburzenia psychiczne związane z występowaniem choroby somatycznej według ICD-10 776 
20.12. Zaburzenia psychotyczne (F 20–F 29)  777 
	20.12.1. Zaburzenia schizofreniczne (F 20)	777 
	20.12.2. Zaburzenia schizotypowe (F 21) 778 
	20.12.3. Uporczywe zaburzenia urojeniowe (F 22) 778 
	20.12.4. Ostre przemijające zaburzenia psychotyczne (F 23) 778 
	20.12.5. Zaburzenia schizoafektywne (F 25) 778 
20.13. Zaburzenia lękowe i inne nerwicowe (F 40–F 44) 779 
	20.13.1. Zaburzenia lękowe w postaci fobii	779 
	20.13.2. Lęk paniczny	779 
	20.13.3. Zaburzenia lękowe uogólnione  779 
	20.13.4. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 779 
	20.13.5. Zaburzenia adaptacyjne	779 
	20.13.6. Zaburzenia dysocjacyjne 780 
	20.13.7. Zaburzenia somatotroficzne (F 45) 780 
20.14. Zaburzenia behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (F 50–F 54) 780 
	20.14.1. Zaburzenia odżywiania	780 
20.15. Stany nagłe 780 
	20.15.1. Samobójstwo i próba samobójcza 780 
	20.15.2. Samouszkodzenie  784 
	20.15.3. Pobudzenie i agresja w stosunku do otoczenia 784 
20.16. Otępienie – rodzaje i leczenie 786 
	20.16.1. Zaburzenia psychiczne w otępieniu 787 
	20.16.2. Przymglenie świadomości 788 
	20.16.3. Majaczenie 788 
	20.16.4. Zamroczenie (stan pomroczny)  789 
	20.16.5. Zespół splątaniowy (splątanie)  789 
	20.16.6. Psychozy paranoidalne 790 
	20.16.7. Problemy społeczne w otępieniu osób w wieku podeszłym 790 
20.17. Bóle głowy w zaburzeniach psychicznych  792 
20.18. Podwójna diagnoza 793 
20.19. Leki psychotropowe stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych 795 
	20.19.1. Leki przeciwpsychotyczne, neuroleptyki 795 
	20.19.2. Leki przeciwdepresyjne, tymoleptyki 797 
	20.19.3. Leki przeciwlękowe i nasenne 798 
	20.19.4. Nadużycie leków  800 
	20.19.5. Leki nasenne niebenzodiazepinowe 800 
	20.19.6. Stabilizatory nastroju, leki normotymiczne 800 
	20.19.7. Leki prokognitywne i nootropowe 801 
	20.19.8. Środki psychostymulujące, pobudzające 801 
	20.19.9. Pozafarmakologiczne metody terapii biologicznej  802

21. Okulistyka Edward Wylęgała 803 
21.1. Anatomia stosowana narządu wzroku 803 
21.2. Badanie okulistyczne	804 
21.3. Wady refrakcji 807 
21.4. Suche oko 809 
21.5. Wytrzeszcz gałki ocznej	811 
21.6. Choroby powierzchni oka 813 
21.7. Choroby rogówki i spojówki  816 
21.8. Przeszczepienie rogówki 818 
21.9. Zaćma (cataracta) 818 
21.10. Jaskra 819 
21.11. Choroby błony naczyniowej 820 
21.12. Choroby siatkówki 821 
21.13. Choroby nerwu wzrokowego  827 
21.14. Stany nagłe w okulistyce	829 

22. Zatrucia w praktyce internistycznej Tomasz Kłopotowski 833
22.1. Toksykologia kliniczna 833 
	22.1.1. Wiadomości ogólne  833 
	22.1.2. Toksykokinetyka 836 
	22.1.3. Ogólne zasady rozpoznawania ostrych zatruć 841 
	22.1.4. Toksydromy	841 
	22.1.5. Badania toksykologiczne 844 
	22.1.6. Ogólne zasady leczenia ostrych zatruć 844 
22.2. Toksykologia szczegółowa	853 
	22.2.1. Zatrucia lekami	853 
	22.2.2. Zatrucia alkoholami  870 
	22.2.3. Zatrucia gazami	874 
	22.2.4. Zatrucia narkotykami i substancjami psychoaktywnymi 880 
	22.2.5. Zatrucia węglowodorami i wybranymi insektycydami 884 
	22.2.6. Zatrucia grzybami  890 
	22.2.7. Zatrucia roślinami i jadami zwierząt 894

23. Choroby kobiece w praktyce internistycznej Andrzej Witek899 
23.1. Badanie ginekologiczne	899 
	23.1.1. Wywiad ginekologiczno-położniczy 899 
	23.1.2. Badanie przedmiotowe	900 
23.2. Zaburzenia cyklu miesiączkowego 900 
	23.2.1. Brak miesiączki	901 
	23.2.2. Obfite i nieregularne miesiączkowanie 901 
	23.2.3. Krwawienia po menopauzie 904 
	23.2.4. Bolesne miesiączkowanie 905 
23.3. Nowotwory łagodne narządu płciowego 906 
	23.3.1. Polipy trzonu i szyjki macicy  906 
	23.3.2. Mięśniaki macicy  906 
23.4. Zakażenia żeńskich narządów płciowych  907 
	23.4.1. Choroby zapalne sromu (vulvitis) 909 
	23.4.2. Zapalenie gruczołu przedsionkowego większego – zapalenie gruczołu Bartholina, ropień gruczołu Bartholina (abscessus glandulae Bartholini, abscessus glandulae vestibularis maioris) 910 
	23.4.3. Zapalenie pochwy (colpitis) 911 
	23.4.4. Zapalenie szyjki macicy (cervicitis) 915 
	23.4.5. Zapalenie narządów miednicy mniejszej (pelvic inflammatory disease, PID) 916 
23.5. Endometrioza 920 
	23.5.1. Objawy i przebieg kliniczny endometriozy 920 
	23.5.2. Leczenie endometriozy	920 
23.6. Przekwitanie 921 
	23.6.1. Postępowanie lecznicze	922 
	23.6.2. Przeciwwskazania do stosowania HTZ 923 
23.7. Nowotwory narządu płciowego kobiety 924 
	23.7.1. Nowotwory złośliwe trzonu macicy. Rak endometrium 924 
	23.7.2. Rak szyjki macicy  926 
	23.7.3. Nowotwory złośliwe jajnika 928 
	23.7.4. Nowotwory jajowodu 930 
	23.7.5. Rak sromu 931 
	23.7.6. Nowotwory złośliwe pochwy  931 
23.8. Choroby sutka 932 
	23.8.1. Stany zapalne gruczołu sutkowego 932 
	23.8.2. Anomalie brodawki sutkowej  932 
	23.8.3. Zmiany guzkowe gruczołu sutkowego 933 
	23.8.4. Dysplazja gruczołu sutkowego (mastopathia fibrocystica, dysplasia fibrocystica mammae) 934 
	23.8.5. Ból sutka (mastalgia, mastodynia), ból sutka występujący cyklicznie 934 
	23.8.6. Rak gruczołu sutkowego 935 
	23.8.7. Klasyfikacja histologiczna raka sutka 936 
	23.8.8. Profilaktyka i czynniki rokownicze raka sutka 936 
	23.8.9. Leczenie raka sutka  937 
	23.8.10. Chemioterapia raka sutka 937 
	23.8.11. Radioterapia w raku sutka 938 
	23.8.12. Hormonoterapia w raku sutka 938 
23.9. Niepłodność 938 
	23.9.1. Brak owulacji	939 
	23.9.2. Niewydolność ciałka żółtego  940 
	23.9.3. Zespół luteinizacji niepękniętego pęcherzyka 940 
	23.9.4. Niepłodność jajnikowa	940 
	23.9.5. Niepłodność jajowodowa 941 
	23.9.6. Niepłodność maciczna 941 
	23.9.7. Niepłodność szyjkowa 941 
	23.9.8. Niepłodność immunologiczna 941 
	23.9.9. Niepłodność na tle zaburzeń psychicznych i seksualnych  942 
	23.9.10. Rozpoznanie różnicowe	942 
23.10. Metody kontroli płodności – antykoncepcja 942 
	23.10.1. Metody naturalne  943 
	23.10.2. Metody mechaniczne (barierowe) 944 
	23.10.3. Metody chemiczne  945 
	23.10.4. Wkładki wewnątrzmaciczne (IUD) 945 
	23.10.5. Antykoncepcja hormonalna 946 
	23.10.6. Antykoncepcja chirurgiczna 951 
23.11. Nietrzymanie moczu	951 
	23.11.1. Klasyfikacja NTM  951 
	23.11.2. Diagnostyka nietrzymania moczu 952 
	23.11.3. Leczenie zachowawcze wysiłkowego nietrzymania moczu 954 
	23.11.4. Leczenie chirurgiczne WNM  955 
	23.11.5. Leczenie naglącego nietrzymania moczu 955

24. Objawy laryngologiczne w praktyce internistycznej Maciej Misiołek 957 
24.1. Choroba refluksowa przełyku (gastroesophageal reflux disease, GERD) 957 
24.2. Zawroty głowy 959 
24.3. Nowotwory złośliwe układu krwiotwórczego 960 
24.4. Nowotwory złośliwe układu chłonnego  960 
24.5. Cukrzyca 961 
24.6. Niewydolność nerek 962  

25. Objawy stomatologiczne w praktyce internistycznej Marta Tanasiewicz 964 
25.1. Wprowadzenie 964 
25.2. Przebarwienia zębów i ich przyczyny miejscowe oraz ogólnoustrojowe 964 
25.3. Nadmiar fluoru i toksyczność związków fluoru 966 
	25.3.1. Klasyfikacja fluorozy 968 
25.4. Zmiany patologiczne w obrębie błony śluzowej jamy ustnej  969 
	25.4.1. Zapalenie kątów ust, zajady (cheilitis angularis, intertrigo commissurae labiorum) 969 
	25.4.2. Owrzodzenia jamy ustnej (oral ulceration) 969 
	25.4.3. Zespół pieczenia jamy ustnej (stomatodynia, burning mouth syndrome, oral dysaesthesia) 971 
	25.4.4. Infekcje wirusowe bez owrzodzeń 971 
	25.4.5. Ból w rejonie jamy ustnej i twarzy 972 
	25.4.6. Reakcje alergiczne w obszarze jamy ustnej 974 
	25.4.7. Białe wykwity w obrębie błon śluzowych jamy ustnej 975 
	25.4.8. Choroby gruczołów ślinowych 976 
	25.4.9. Zaburzenia barwnikowe błon śluzowych jamy ustnej  976 
	25.4.10. Choroby i stany ogólnoustrojowe manifestujące się zmianami w obrębie błony śluzowej jamy ustnej 977 
25.5. Stany związane z upośledzeniem odporności i ich obraz kliniczny w jamie ustnej 978 
	25.5.1. Znajomość zmian w jamie ustnej spowodowanych zakażeniem HIV 978 
	25.5.2. Choroby układu krwiotwórczego i limforetykularnego  978 
	25.6. Zmiany w przyzębiu 978

26. Dermatologia Ligia Brzezińska-Wcisło, Anna Lis-Święty 981 
26.1. Badanie fizykalne skóry: najczęstsze zmiany skórne (definicje, rozpoznanie różnicowe) – Ligia Brzezińska-Wcisło  981 
	26.1.1. Dermatologiczne badanie chorego – semiotyka 981 
26.2. Zmiany skórne jako objaw chorób internistycznych – Ligia Brzezińska-Wcisło 983 
	26.2.1. Skórne zespoły paraneoplastyczne 983 
	26.2.2. Najczęstsze nabyte skórne zespoły paraneoplastyczne 983 
	26.2.3. Zmiany skórne w cukrzycy 985 
	26.2.4. Zmiany skórne w chorobach tarczycy 986 
	26.2.5. Zmiany skórne w chorobach układu moczowego  986 
	26.2.6. Zmiany skórne w chorobach przewodu pokarmowego  987 
26.3. Najczęstsze choroby przenoszone drogą kontaktów płciowych (weneryczne) – Ligia Brzezińska-Wcisło 988 
	26.3.1. Kiła 988 
	26.3.2. Rzeżączka 991 
	26.3.3. Inne choroby przenoszone drogą płciową 993 
26.4. Łysienie – Ligia Brzezińska-Wcisło 993 
	26.4.1. Łysienie plackowate 994 
	26.4.2. Łysienie rozlane	994 
	26.4.3. Łysienie bliznowaciejące 995 
	26.4.4. Łysienie rzekomoplackowate  996 
	26.4.5. Łysienie androgenowe 996  
	26.4.6. Samowyrywanie włosów nawykowe 997 
	26.4.7. Nieprawidłowości struktury łodygi włosa 997 
26.5. Świąd skóry – rozpoznanie różnicowe – Anna Lis-Święty 998 
26.6. Najczęstsze choroby skóry – Anna Lis-Święty 999 
	26.6.1. Choroby zakaźne skóry	999 
	26.6.2. Dermatozy zapalne i o podłożu immunologicznym  1001 
	26.6.3. Trądzik pospolity  1005 
	26.6.4. Trądzik różowaty  1005 
	26.6.5. Owrzodzenia żylne podudzi 1006 
	26.6.6. Nowotwory skóry, stany przedrakowe i poprzedzające wystąpienie nowotworu	1006 
26.7. Leczenie miejscowe w dermatologii (zastosowanie maści, kremów itp.) – Anna Lis-Święty 1008 
26.8. Najczęstsze „błędy dermatologiczne” popełniane przez internistów – Anna Lis-Święty 1008 
	26.8.1. Niekontrolowane stosowanie zewnętrznych preparatów kortykosteroidowych 1008 
	26.8.2. Łupież różowy 1009 
	26.8.3. Grzybica skóry gładkiej	1009 
	26.8.4. Grzybica paznokci 1010 
	26.8.5. Piodermia zgorzelinowa	1010 
	26.8.6. Pierwotne chłoniaki skóry 1011

27. Konsultacje internistyczne na oddziałach zabiegowych Mirosława Janowska 1012 
27.1. Wprowadzenie 1012 
	27.1.1. Internistyczne powikłania zabiegów chirurgicznych 1013 
27.2. Czynniki ryzyka powikłań okołooperacyjnych 1014 
	27.2.1. Czynniki ryzyka okołooperacyjnych powikłań sercowo-naczyniowych 1014 
	27.2.2. Czynniki ryzyka okołooperacyjnych powikłań płucno-oskrzelowych 1015 
	27.2.3. Czynniki ryzyka okołooperacyjnych powikłań krwotocznych 1018 
	27.2.4. Czynniki ryzyka okołooperacyjnych powikłań nefrologicznych 1019 
	27.2.5. Czynniki ryzyka okołooperacyjnych powikłań infekcyjnych 1019 
27.3. Postępowanie przedoperacyjne konsultanta internisty 1020 
	27.3.1. Informacje ogólne  1020 
	27.3.2. Badania dodatkowe przed zabiegiem chirurgicznym 1021 
	27.3.3. Przygotowanie do zabiegu chirurgicznego chorego z niedokrwistością 1022 
	27.3.4. Przygotowanie do zabiegu chirurgicznego chorego z zaburzeniami hemostazy 1023 
	27.3.5. Przygotowanie do zabiegu chirurgicznego chorych na czerwienicę prawdziwą i nadpłytkowość samoistną 1024 
	27.3.6. Postępowanie okołooperacyjne u chorych z przewlekłą niedoczynnością kory nadnerczy  1025 
	27.3.7. Postępowanie okołooperacyjne w chorobach tarczycy 1026 
	27.3.8. Postępowanie okołooperacyjne z chorymi na cukrzycę  1028 
	27.3.9. Postępowanie okołooperacyjne z chorymi na nadciśnienie tętnicze 1029 
	27.3.10. Postępowanie okołooperacyjne z chorymi z implantowanymi w sercu urządzeniami elektronicznymi 1031 
	27.3.11. Postępowanie u chorych z okołooperacyjnymi bradyarytmiami i/lub blokami przewodzenia 1032 
	27.3.12. Postępowanie okołooperacyjne u chorych w starszym wieku 1032  
27.4. Kwalifikacja internistyczna/kardiologiczna chorych z wadami zastawkowymi serca do zabiegów chirurgicznych innych niż kardiochirurgiczne  1033 
	27.4.1. Postępowanie okołooperacyjne u chorych ze stenozą aortalną 1033 
	27.4.2. Postępowanie okołooperacyjne u chorych ze zwężeniem lewego ujścia żylnego  1034 
	27.4.3. Postępowanie okołooperacyjne u chorych z niedomykalnością zastawki mitralnej i/lub aortalnej 1034 
	27.4.4. Profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia w okresie okołooperacyjnym 1035 
	27.4.5. Zawał serca w okresie okołooperacyjnym 1036 
	27.4.6. Postępowanie okołooperacyjne u chorych na przewlekłą chorobę nerek 1036 
	27.4.7. Postępowanie okołooperacyjne u chorych na przewlekłą niewydolność wątroby/marskość wątroby 1037 
27.5. Farmakologiczne strategie redukcji okołooperacyjnego ryzyka sercowo-naczyniowego 1039 
	27.5.1. Leczenie przeciwpłytkowe w okresie okołooperacyjnym  1039 
	27.5.2. Leczenie przeciwkrzepliwe w okresie okołooperacyjnym  1040 
	27.5.3. Zastosowanie leków beta-adrenolitycznych w okresie okołooperacyjnym 1042 
	27.5.4. Wpływ stosowania statyn na ryzyko okołooperacyjnych powikłań sercowo-naczyniowych 1043 
	27.5.5. Stosowanie leków blokujących układ renina–angiotensyna–aldosteron w okresie okołooperacyjnym 1043 
	27.5.6. Stosowanie leków moczopędnych w okresie okołooperacyjnym 1044
28. Podstawy medycyny paliatywnej i opieki paliatywnej Jadwiga Pyszkowska 1045 
28.1. Definicja, cele, zasady i organizacja opieki paliatywnej 1045 
28.2. Zasady postępowania w medycynie paliatywnej 1048 
28.3. Leczenie objawowe chorych u kresu życia – wybrane problemy kliniczne 1049 
	28.3.1. Ból przewlekły 1049 
	28.3.2. Zaparcia 1054 
	28.3.3. Sedacja w okresie umierania  1057 
28.4. Filozofia wsparcia egzystencjalnego w opiece paliatywnej 1057 
28.5. Aspekty bioetyczne w opiece paliatywnej 1058
29. Technika najważniejszych zabiegów wykonywanych na oddziale chorób wewnętrznych i w ambulatorium Łukasz Bułdak, Anna Duława-Bułdak 1061 
29.1. Nakłucie jamy otrzewnej	1061 
	29.1.1. Wskazania 1061 
	29.1.2. Przeciwwskazania  1061 
	29.1.3. Powikłania 1061 
	29.1.4. Opis zabiegu 1062 
	29.1.5. Analiza uzyskanego materiału  1062 
29.2. Nakłucie jamy opłucnej	1063 
	29.2.1. Wskazania 1063 
	29.2.2. Przeciwwskazania  1063 
	29.2.3. Powikłania 1063 
	29.2.4. Opis zabiegu 1064 
	29.2.5. Analiza uzyskanego materiału  1064 
	29.2.6. Różnicowanie wysięku i przesięku opłucnowego (kryteria Lighta) 1065  
29.3. Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego 1065 
	29.3.1. Wskazania 1065 
	29.3.2. Przeciwwskazania  1065 
	29.3.3. Powikłania 1065 
	29.3.4. Opis zabiegu 1066 
	29.3.5. Analiza uzyskanego materiału  1066 
29.4. Pobranie krwi tętniczej w celu wykonania gazometrii 1067 
	29.4.1. Wskazania 1067 
	29.4.2. Przeciwwskazania  1067 
	29.4.3. Powikłania 1067 
	29.4.4. Opis zabiegu 1067 
	29.4.5. Analiza uzyskanego materiału  1068 
29.5. Sonda nosowo-żołądkowa	1068 
	29.5.1. Wskazania 1068 
	29.5.2. Przeciwwskazania  1068 
	29.5.3. Powikłania 1069 
	29.5.4. Opis zabiegu 1069 
	29.5.5. Analiza uzyskanego materiału 1069 
29.6. Cewnikowanie pęcherza moczowego u mężczyzny 1070 
	29.6.1. Wskazania 1070 
	29.6.2. Przeciwwskazania  1070 
	29.6.3. Powikłania 1070 
	29.6.4. Opis zabiegu 1070 
	29.6.5. Analiza uzyskanego materiału  1071 
29.7. Intubacja dotchawicza 1071 
	29.7.1. Wskazania 1071 
	29.7.2. Przeciwwskazania  1071 
	29.7.3. Powikłania 1072 
	29.7.4. Opis zabiegu 1072 
	29.7.5. Analiza uzyskanego materiału  1073 
29.8. Wkłucie centralne 1073 
	29.8.1. Wskazania 1073 
	29.8.2. Przeciwwskazania  1073 
	29.8.3. Powikłania 1073 
	29.8.4. Opis zabiegu 1074 
	29.8.5. Analiza uzyskanego materiału 1074

30. Gastroenterologia Marek Hartleb, Ewa Nowakowska-Duława 1075 
30.1. Diagnostyka gastroenterologiczna – Ewa Nowakowska-Duława 1075 
30.2. Choroby przełyku – Ewa Nowakowska-Duława	1087 
	30.2.1. Objawy 1087 
	30.2.2. Diagnostyka	1087 
	30.2.3. Zmiany na podłożu anatomicznym 1088 
	30.2.4. Zaburzenia motoryki przełyku 1089 
	30.2.5. Zapalenia przełyku  1091 
	30.2.6. Nowotwory przełyku 1098 
	30.2.7. Ciało obce w przełyku (corpus alienum oesophagi)  1100 
	30.2.8. Oparzenie przełyku (combustio oesophagi, oesophagitis corrosiva) 1101 
	30.2.9. Pourazowe uszkodzenia przełyku 1102  
30.3. Choroby żołądka – Ewa Nowakowska-Duława 1103 
	30.3.1. Wprowadzenie 1103 
	30.3.2. Zapalenie żołądka  1103 
	30.3.3. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (morbus ulcerosus ventriculi et duodeni)  1107 
	30.3.4. Zespół Zollingera–Ellisona (syndroma Zollinger–Ellison)  1115 
	30.3.5. Dyspepsja czynnościowa (non-ulcer dyspepsia, NUD)  1115 
	30.3.6. Nowotwory żołądka 1116 
30.4. Choroby jelita cienkiego – Ewa Nowakowska-Duława 1126 
	30.4.1. Wprowadzenie 1126 
	30.4.2. Wady rozwojowe  1127 
	30.4.3. Wrodzone zaburzenia wchłaniania 1128 
	30.4.4. Wtórne zaburzenia trawienia i wchłaniania 1128 
	30.4.5. Choroba trzewna  1129 
	30.4.6. Zapalenia jelita cienkiego 1133 
	30.4.7. Choroba Leśniowskiego–Crohna – zob. choroby jelita grubego 1138 
	30.4.8. Nowotwory	1138 
	30.4.9. Enteropatia z utratą białka 1141 
	30.4.10. Niedokrwienna choroba jelit  1142 
	30.4.11. Zespół krótkiego jelita 1143 
	30.4.12. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (small intestine bacterial overgrowth, SIBO) 1144 
30.5. Choroby jelita grubego – Ewa Nowakowska-Duława	1146 
	30.5.1. Zaburzenia rozwojowe 1146 
	30.5.2. Uchyłki, uchyłkowatość i choroba uchyłkowa jelita grubego (diverticula, diverticulosis coli) 1147 
	30.5.3. Zaparcie (constipatio) (zob. też rozdz. 5.14) 1149 
	30.5.4. Zespół jelita drażliwego (colon irritabile, irritable bowel syndrome, IBS) 1151 
	30.5.5. Nieswoiste zapalne choroby jelit 1153 
	30.5.6. Inne zapalenia jelita grubego  1166 
	30.5.7. Endometrioza jelitowa (endometriosis) 1168 
	30.5.8. Polipy i zespoły polipowatości jelita grubego 1168 
	30.5.9. Rak jelita grubego (carcinoma coli, colorectal cancer, CRC) 1172 
30.6. Krwawienie z przewodu pokarmowego – Ewa Nowakowska-Duława 1176 
	30.6.1. Wprowadzenie 1176 
	30.6.2. Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego 1176 
	30.6.3. Krwawienie z dolnego i środkowego odcinka przewodu pokarmowego (dopp) 1179 
30.7. Choroby wątroby – Marek Hartleb 1182 
	30.7.1. Marskość wątroby 1182 
	30.7.2. Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby  1197 
	30.7.3. Alkoholowa choroba wątroby  1200 
	30.7.4. Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) 1205 
	30.7.5. Wirusowe zapalenie wątroby typu C 1208 
	30.7.6. Choroby autoimmunologiczne wątroby 1210 
	30.7.7. Choroby naczyniowe wątroby 1214 
	30.7.8. Wrodzona hemochromatoza 1216 
	30.7.9. Choroba Wilsona  1219 
	30.7.10. Ostra niewydolność wątroby  1221 
30.8. Choroby dróg żółciowych – Ewa Nowakowska-Duława1224 
	30.8.1. Kamica żółciowa 1225 
	30.8.2. Zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych  1235  
	30.8.3. Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych 1238 
	30.8.4. Nowotwory pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych  1240 
	30.8.5. Wady i choroby wrodzone dróg żółciowych 1248 
30.9. Choroby trzustki – Ewa Nowakowska-Duława 1251 
	30.9.1. Wprowadzenie 1251 
	30.9.2. Zapalenie trzustki  1253 
	30.9.3. Mukowiscydoza – włókniejące torbielowate zapalenie trzustki 1269 
	30.9.4. Torbiele trzustki 1269 
	30.9.5. Nowotwory trzustki 1271

31. Choroby układu oddechowego Władysław Pierzchała 1280 
31.1. Podstawowe pojęcia i badania dodatkowe 1280 
31.2. Obturacyjny bezdech we śnie (OBS) 1281 
	31.2.1. Definicja i epidemiologia 1281 
	31.2.2. Czynniki ryzyka	1282 
	31.2.3. Etiologia i patogeneza 1282 
	31.2.4. Objawy, rozpoznanie i różnicowanie 1282 
	31.2.5. Powikłania 1283 
	31.2.6. Leczenie niefarmakologiczne  1283 
31.3. Zakażenia układu oddechowego 1284 
	31.3.1. Zapalenie płuc 1284 
	31.3.2. Ropień płuca 1290 
	31.3.3. Ropniak opłucnej 1291 
31.4. Rozstrzenia oskrzeli 1292 
	31.4.1. Definicja i etiologia  1292 
	31.4.2. Patofizjologia 1293 
	31.4.3. Objawy i rozpoznanie 1293 
	31.4.4. Powikłania i wskazania	1294 
	31.4.5. Leczenie 1294 
31.5. Gruźlica i inne mikobakteriozy 1294 
	31.5.1. Gruźlica płuc	1294 
	31.5.2. Gruźlica pozapłucna 1299 
	31.5.3. Mikobakteriozy niegruźlicze 1301 
31.6. Choroby obturacyjne płuc 1302 
	31.6.1. Astma oskrzelowa 1302 
	31.6.2. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) 1302 
	31.6.3. Mukowiscydoza	1309 
31.7. Choroby restrykcyjne płuc  1311 
	31.7.1. Choroby śródmiąższowe 1311 
	31.7.2. Częste choroby śródmiąższowe  1314 
31.8. Pylice 1318 
	31.8.1. Definicja, epidemiologia i etiologia 1318 
	31.8.2. Czynniki i grupy ryzyka	1319 
	31.8.3. Objawy, rozpoznanie, badania dodatkowe i powikłania  1319 
	31.8.4. Najważniejsze pylice 1319 
31.9. Objawy płucne chorób układowych 1322 
	31.9.1. Reumatoidalne zapalenie stawów 1322 
	31.9.2. Twardzina układowa 1323 
	31.9.3. Toczeń rumieniowaty układowy 1323 
	31.9.4. Zespół Sjögrena	1324 
	31.9.5. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe .1324 
	31.9.6. Mieszana choroba tkanki łącznej 1324 
31.10. Choroby naczyniowe	1325 
	31.10.1. Zator tętnicy płucnej 1325 
	31.10.2. Nadciśnienie płucne 1327 
31.11. Nowotwory płuca 1329 
	31.11.1. Rak płuca 1329 
	31.11.2. Międzybłoniak opłucnej 1332 
	31.11.3. Przerzuty nowotworowe w płucach 1333 
31.12. Choroby opłucnej 1333 
	31.12.1. Płyn w jamie opłucnej 1333 
31.13. Niefarmakologiczne, nieinwazyjne metody leczenia w chorobach układu oddechowego 1335 
	31.13.1. Leczenie tlenem 1335 
	31.13.2. Hiperbaryczne leczenie tlenem  1336 
	31.13.3. Leczenie Heliosem (hel i tlen)  1336 
	31.13.4. Aerozoloterapia	1337 
	31.13.5. Wentylacja mechaniczna nieinwazyjna (non-invasive ventilation, NIV) 1337 
	31.14. Rehabilitacja 1337
32. Choroby zakaźne Anna Boroń-Kaczmarska, Monika Bociąga-Jasik, Maria Gańczak, Aleksander M. Garlicki, Lucjan Kępa, Maciej Kondrusik, Włodzimierz Mazur, Barbara Oczko-Grzesik, Sławomir A. Pancewicz, Barbara Sobala-Szczygieł, Alicja Wiercińska-Drapało  1339 
32.1. Podstawy epidemiologii chorób zakaźnych – Maria Gańczak 1339 
	32.1.1. Wprowadzenie 1339 
	32.1.2. Epidemiologia i główne cechy chorób zakaźnych  1341 
	32.1.3. Kontrola chorób zakaźnych 1343 
32.2. Profilaktyka chorób zakaźnych – Maciej Kondrusik 1345 
32.3. Postępowanie po ekspozycji zawodowej – Anna Boroń-Kaczmarska 1348 
	32.3.1. Ekspozycja zawodowa i choroba zawodowa 1348 
	32.3.2. Profilaktyka przedekspozycyjna  1350 
	32.3.3. Profilaktyka poekspozycyjna 1350 
32.4. Medycyna podróży – wybrane zagadnienia – Lucjan Kępa, Barbara Oczko-Grzesik	1352 
	32.4.1. Wprowadzenie 1352 
	32.4.2. Biegunka podróżnych 1356 
	32.4.3. Leiszmanioza	1358 
	32.4.4. Malaria (zimnica)  1359 
	32.4.5. Gorączka u chorego po powrocie z tropiku 1365 
32.5. Szczególnie niebezpieczne choroby zakaźne – Alicja Wiercińska-Drapało	1366 
	32.5.1. SARS (severe acute respiratory syndrome – zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej) 1367 
	32.5.2. MERS (Middle East respiratory syndrome – bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej) 1369 
	32.5.3. Gorączka krwotoczna Ebola 1371 
	32.5.4. Uwagi ogólne dotyczące postępowania w przypadku podejrzenia/rozpoznania choroby zakaźnej szczególnie niebezpiecznej – opracowane przez Główny Inspektorat Sanitarny (www.gis.gov.pl) 1373
32.6. Zakażenie HIV i AIDS – Aleksander M. Garlicki, Monika Bociąga-Jasik	1374 
	32.6.1. Informacje ogólne  1374 
	32.6.2. Obraz kliniczny zakażenia HIV  1375 
	32.6.3. Ostra choroba retrowirusowa 1375 
	32.6.4. Przewlekła faza zakażenia HIV  1378 
	32.6.5. Wybrane powikłania infekcyjne spotykane w przewlekłej fazie zakażenia HIV 1382 
	32.6.6. Diagnostyka zakażenia HIV 1384 
	32.6.7. Zasady rozpoczynania terapii antyretrowirusowej 1387 
	32.6.8. Profilaktyka zakażeń oportunistycznych 1388 
	32.6.9. Powikłania metaboliczne i działania niepożądane cART 1388 
32.7. Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW typu A) – Barbara Sobala-Szczygieł 1389 
	32.7.1. Etiologia 1389 
	32.7.2. Patogeneza 1389 
	32.7.3. Przebieg choroby  1390 
	32.7.4. Diagnostyka	1391 
	32.7.5. Leczenie 1391 
	32.7.6. Zdrowienie	1392 
	32.7.7. Diagnostyka różnicowa	1392 
	32.7.8. Profilaktyka czynna WZW typu A 1392 
	32.7.9. Profilaktyka bierna WZW typu A 1393 
32.8. Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) – Anna Boroń-Kaczmarska	1394 
	32.8.1. Wprowadzenie 1394 
	32.8.2. Wirus zapalenia wątroby typu B (hepatitis B virus, HBV) 1394 
	32.8.3. Epidemiologia zakażeń HBV 1395 
	32.8.4. Patomechanizm uszkodzenia wątroby 1395 
	32.8.5. Obraz kliniczny zakażenia HBV  1395 
	32.8.6. Rozpoznawanie przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B 1399 
	32.8.7. Leczenie przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B 1401 
32.9. Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C – Włodzimierz Mazur 1402 
	32.9.1. Definicja 1402 
	32.9.2. Epidemiologia	1402 
	32.9.3. Drogi przenoszenia  1403 
	32.9.4. Etiologia 1404 
	32.9.5. Patofizjologia 1405 
	32.9.6. Przebieg naturalny i obraz kliniczny zakażenia HCV  1406 
	32.9.7. Diagnostyka	1408 
	32.9.8. Rozpoznanie i różnicowanie 1408 
	32.9.9. Leczenie 1409 
	32.9.10. Rokowanie 1410 
	32.9.11. Profilaktyka i zapobieganie 1410 
32.10. Choroby przenoszone przez kleszcze 1411 
	32.10.1. Borelioza z Lyme – Sławomir A. Pancewicz 1411 
	32.10.2. Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – Maciej Kondrusik 1420 
	32.10.3. Wybrane riketsjozy przenoszone przez kleszcze – Lucjan Kępa, Barbara Oczko-Grzesik 1424 
32.11. Zasady racjonalnego stosowania antybiotyków – Anna Boroń-Kaczmarska	1426 
	32.11.1. Wprowadzenie 1426 
	32.11.2. Wskazania do antybiotykoterapii 1427 
	32.11.3. Wybór antybiotyku  1427 

33. Interakcje lekowe Bogusław Okopień, Łukasz Bułdak, Marcin Basiak 1430 
33.1. Interakcje międzylekowe – Łukasz Bułdak, Marcin Basiak 1430 
	33.1.1. Interakcje farmakodynamiczne  1432 
	33.1.2. Interakcje farmakokinetyczne  1432 
33.2. Interakcje związane ze stylem życia – Marcin Basiak, Łukasz Bułdak	1434 
	33.2.1. Dieta 1434 
	33.2.2. Używki 1435 
33.3. Leki stosowane w chorobach układu krążenia – Łukasz Bułdak	1436 
	33.3.1. Hipertensjologia 1436 
	33.3.2. Digoksyna, amiodaron, dronedaron, werapamil 1438 
	33.3.3. Leki hipolipemizujące 1439 
	33.3.4. Leki przeciwzakrzepowe 1439 
	33.3.5. Leki przeciwpłytkowe 1440 
33.4. Leki przeciwbakteryjne – Marcin Basiak 1441 
	33.4.1. Interakcje antybiotyków β-laktamowych 1441 
	33.4.2. Interakcje antybiotyków aminoglikozydowych 1442 
	33.4.3. Tetracykliny	1442 
	33.4.4. Interakcje makrolidów 1442 
	33.4.5. Interakcje linkozamidów 1443 
	33.4.6. Interakcje fluorochinolonów 1443 
	33.4.7. Interakcje sulfonamidów i trimetoprimu 1444 
	33.4.8. Interakcje nitroimidazoli 1444 
33.5. Leki przeciwzapalne, immunosupresyjne i immunomodulujące – Łukasz Bułdak 1445 
33.6. Podsumowanie – Łukasz Bułdak 1446
Ilustracje barwne	1447
Skorowidz 1467

Inni Klienci oglądali również

79,80 zł 114,00 zł
Do koszyka

Choroby zatok przynosowych

Książka bardzo przydatna dla lekarzy rodzinnych, internistów i otorynolaryngologów w codziennej praktyce z uwagi na dużą zapadalność na choroby zatok przynosowych w naszym kraju . Odrębności etiologiczne i kliniczne wskazują, że nie...
24,20 zł
Do koszyka

Noni. Polinezyjski sekret zdrowia

Uzdrawiające właściwości noni, czyli morwy indyjskiej, są znane Polinezyjczykom od stuleci. Czas, abyś i Ty z nich skorzystał. Autorka przedstawia niesamowite walory lecznicze noni i produkowanego z niego soku. Jego spożywanie zalecane jest przy chorob...
89,10 zł 99,00 zł
Do koszyka

Problemy prawne na styku sportu i medycyny

Monografie Prawnicze to seria, w której ukazują się publikacje omawiające w wyczerpujący sposób określone instytucje czy zagadnienia prawne. Adresujemy ją przede wszystkim do prawników poszukujących wnikliwego ujęcia tematu, łącząc...
98,01 zł 108,90 zł
Do koszyka

Odżywianie czyli trzecia droga medycyny

To odżywianie stanowi trzecią drogę medycyny, która działa bezpośrednio na przyczyny chorób, a nie tylko na ich objawy. Od niego zależy Twoje zdrowie. Autor opracował program żywieniowy i przetestował go na swoich pacjentach. Uzyskał 90% ...
39,96 zł 44,40 zł
Do koszyka

Zegar dobowej aktywności narządów według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej

Tak jak natura ma swój rytm w porach roku czy dniach i nocach, a każdy człowiek ma swój własny biorytm, tak nasze organy mają czas aktywności i fazy odpoczynku. Eksperci w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej od wieków badają te wzloty ...
51,80 zł 74,00 zł
Do koszyka

Zioła w medycynie Choroby skóry włosów i paznokci tom 1

Cykl książek Zioła w medycynie to doskonały przewodnik po terapiach uzupełniających. Jest to również merytoryczna podstawa do leczenia objawów chorobowych, fitoterapii schorzeń o łagodnym przebiegu i chorób przewlekłych. Publikacj...

Recenzje

Dodaj recenzję
Nikt nie dodał jeszcze recenzji. Bądź pierwszy!