Theoretical and practical aspects of CSR implementation by foreign investors

Theoretical and practical aspects of CSR implementation by foreign investors

Monografia to rezultat pracy międzynarodowej grupy naukowców, zainteresowanych badaniem działań inwestorów zagranicznych we wdrażaniu programów społecznej odpowiedzialności biznesu w krajach rozwijających się. Autorzy starają się zweryfikować główną hipotezę, że gotowość korporacji wielonarodowych do działania na rzecz społeczności lokalnych zależy od dojrzałości krajowych i lokalnych ram prawnych. Im bardziej rozwinięty jest kraj pod względem standardów prawnych, tym bardziej lokalna społeczność czerpie korzyści z CSR. Natomiast w biednych krajach – ze słabymi standardami prawnymi, międzynarodowe firmy nie są zobowiązane do respektowania potrzeb miejscowej ludności. CSR stała się jedną z najważniejszych koncepcji nowoczesnego zarządzania. Odpowiedzialność społeczna biznesu jest często definiowana jako koncepcja, w której firmy integrują elementy społeczne i środowiskowe z działaniami biznesowymi, zarządzaniem i relacjami z interesariuszami. Badania Autorów nad społeczną odpowiedzialnością biznesu ujawniły, że istnieją dwa główne modele: pierwszy to model After Profit Obligation, nawiązujący do piramidy potrzeb Maslowa, opisany przez amerykańskiego ekonomistę A.B. Carrolla. Model ten zakłada, że w obszarze odpowiedzialności ekonomicznej istnieje możliwość wyboru między zyskiem a ryzykiem. Zwolennicy tego podejścia dostrzegają, że trudne warunki rynkowe zmuszają przedsiębiorców do priorytetowego traktowania własnych interesów, co również skutkuje maksymalizacją bogactwa społecznego. Milton Friedman uważał, że wkład danej firmy w ogólny dobrobyt polega na jej wydajnej i efektywnej produkcji dóbr i usług, która trwa tak długo, jak długo społeczeństwo uzna to za użyteczne, pozostawiając kwestie odpowiedzialności społecznej państwu. Drugi model, który został spopularyzowany przede wszystkim w twórczości D.J. Wooda, nosi nazwę Before Obligation Zysk. Pod pewnymi względami model ten jest odwróconą hierarchią. Uważa się, że wartościami najwyższymi i najważniejszymi są wartości moralne, jednak są one podporządkowane wszystkim innym wartościom. Dlatego u podstawy piramidy leży odpowiedzialność moralna, która jest stosowana niezależnie od warunków, w jakich działa organizacja. Zgodnie z tym modelem moralna postawa właścicieli, menedżerów i zwykłych pracowników tworzy wartość dodaną, która wpływa na kształtowanie i pogłębianie relacji z interesariuszami oraz daje firmie przewagę konkurencyjną. Idea wzajemnej solidarności oznacza, że firma dążąca do zysku nie powinna szkodzić społeczeństwu, w którym się znajduje. Społeczną odpowiedzialność biznesu można traktować jako element szerszego obszaru nauk ekonomicznych, który nazywa się ekonomią społeczną. Ekonomię społeczną można też traktować jako odpowiedź na nieprawidłowości w funkcjonowaniu gospodarki narodowej i fiasko modelu neoliberalnego. W latach 2020-2021 byliśmy świadkami bardzo istotnych i fundamentalnych wydarzeń związanych z pandemią COVID-19 i postępowaniem wiodących firm farmaceutycznych produkujących szczepionki przeciwko koronawirusowi (m.in. Pfizer, Moderna, AstraZeneca, Johnson & Johnson, czy opracowane w Rosji, Chinach, Indiach itp.). Pfizer skorzystał z ogromnych dotacji w wysokości 6,5 miliarda euro. Główne pytanie w odniesieniu do tych subsydiów pozostaje otwarte i bez odpowiedzi: czy te przedsiębiorstwa działały głównie w interesie społeczności międzynarodowej, czy po prostu wykorzystały okazję do wzbogacenia się w brutalny sposób (poszukiwanie lepszych cen, nagłe zatrzymanie produkcja szczepionek, odmowa dostarczania szczepionek po niższych cenach do mniej zamożnych krajów itp.).