Terapia zajęciowa. Rozdział 11
ROZDZIAŁ 11 Z PUBLIKACJI PT. "TERAPIA ZAJĘCIOWA" REDAKCJA NAUKOWA ANETA BAC. "Podręcznik przedstawia obszary pracy oraz kompetencje terapeuty zajęciowego, umożliwiające prowadzenie terapii zajęciowej w zakresie szeroko pojętej adaptacji zajęć i środowiska do potrzeb konkretnej osoby w taki sposób, aby dać jej możliwość uczestnictwa w zajęciach dla niej istotnych i ważnych, a przez to przeciwdziałać dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu.
Zawiera teoretyczne podstawy terapii zajęciowej, a także opis artystycznych form stosowanych w praktyce terapeuty zajęciowego. W przystępnej i syntetycznej formie omawia możliwości i sposoby pracy z pacjentami w zależności od stwierdzonego schorzenia lub grupy wiekowej z opisami przypadków. Zamieszczone na końcu każdego rozdziału pytania sprawdzające ułatwiają utrwalenie poznanych treści.
Publikacja przedstawia treści zgodne ze standardami szkolenia i pracy terapeuty zajęciowego w Unii Europejskiej. Została przygotowana z myślą o studentach kierunku terapia zajęciowa oraz fizjoterapia. Będzie również przydatna dla psychologów, pedagogów i asystentów osoby niepełnosprawnej.
Przedmowa 7
Od Redaktor naukowej 9
CZĘŚĆ I. TEORETYCZNE PODSTAWY TERAPII ZAJĘCIOWEJ 15
1. Terapia zajęciowa – podstawowe pojęcia – Edyta Janus 17
1.1. Wprowadzenie 17
1.2. Rys historyczny 17
1.3. Definiowanie terapii zajęciowej 19
1.4. Definicja zajęcia 20
1.5. Zajęcie, zdrowie, dobrostan 22
1.6. Podejście Person Centered Practice 23
1.7. Podsumowanie 25
Pytania sprawdzające 25
Piśmiennictwo 25
2. Modele praktyki w terapii zajęciowej – Marta Kądziołka 27
2.1. Wprowadzenie 27
2.2. Przykładowe modele praktyki 28
2.2.1. Person-Environment-Occupation Model (PEO) 28
2.2.2. Canadian Model of Occupational Performance – Engagement (CMOP–E) 30
2.2.3. Model of Human Occupation (MOHO) 33
2.2.4. Model Kawa 35
2.3. Podsumowanie 38
Pytania sprawdzające 38
Piśmiennictwo 38
3. Analiza aktywności – Urszula Chrabota 39
3.1. Wprowadzenie 39
3.2. Znaczenie i cele analizy aktywności 39
3.3. Proces analizy aktywności 41
3.3.1. Wybór zajęcia do analizy 42
3.3.2. Podział czynności na etapy 42
3.3.3. Określenie materiałów, narzędzi, sprzętu i warunków środowiska niezbędnych do wykonania czynności 43
3.3.4. Funkcje organizmu 44
3.3.5. Struktury organizmu 45
3.3.6. Umiejętności 45
3.3.7. Analiza zebranych informacji 47
3.4. Podsumowanie 47
Pytania sprawdzające 48
Piśmiennictwo 48
4. Proces terapii zajęciowej na przykładzie Canadian Practice Process Framework (CPPF) – Anna Misiorek 49
4.1. Wprowadzenie 49
4.2. Poszczególne elementy procesu CPPF 50
4.3. Etapy (kroki) procesu CPPF 52
4.3.1. Rozpoczęcie współpracy z osobą (pacjentem) (Enter/initiate) 52
4.3.2. Określenie obszaru działania (Set the stage) 54
4.3.3. Ocena/ewaluacja (Assess/evaluate) 55
4.3.4. Ustalenie celów szczegółowych i planowanie terapii (Agree on objectives and plan) 55
4.3.5. Implementacja planu (Implement the plan) 57
4.3.6. Monitoring i modyfikacja (Monitor and modify) 57
4.3.7. Ewaluacja wyników (Evaluate outcome) 57
4.3.8. Zakończenie współpracy (Conclude/Exit) 58
4.4. Podsumowanie 58
Pytania sprawdzające 59
Piśmiennictwo 59
5. Etyka zawodu terapeuty zajęciowego – Agnieszka Smrokowska-Reichmann 61
5.1. Wprowadzenie 61
5.2. Niezbędność refleksji etycznej w zawodzie terapeuty zajęciowego 62
5.3. Definicja i odgraniczenie etyki 63
5.4. Odmiany etyki 64
5.5. Etyka ogólna a etyki stosowane 65
5.6. Etyka zawodu i kodeks etyki zawodowej 66
5.7. Dylematy etyczne w zawodzie terapeuty zajęciowego 67
5.8. Odpowiedzialność moralna terapeuty zajęciowego w oparciu o Kodeks Etyki Zawodowej sformułowany przez COTEC 67
5.8.1. Cechy i obowiązki terapeuty zajęciowego 68
5.8.2. Uniwersalne zasady etyczne 69
5.8.3. Model rozwiązywania problemów 69
5.8.4. Reprezentatywne przykłady przypadków 70
5.9. Podsumowanie 70
Pytania sprawdzające 70
Piśmiennictwo 70
CZĘŚĆ II. TERAPIA ZAJĘCIOWA W PRACY Z PACJENTEM 73
6. Terapia zajęciowa w dysfunkcjach narządów ruchu – Paulina Aleksander-Szymanowicz 75
6.1. Wprowadzenie 75
6.2. Metody i narzędzia oceny w dysfunkcjach narządów ruchu 76
6.2.1. Podstawowe narzędzia oceny pacjenta z dysfunkcją narządu ruchu 76
6.2.2. Wybrane narzędzia oceny czynności dnia codziennego (ADL) pacjenta z dysfunkcją narządu ruchu 77
6.2.3. Wybrane narzędzia oceny kończyny górnej pacjenta reumatologicznego lub ortopedycznego 77
6.2. Wybrane narzędzia oceny pacjenta neurologicznego 78
6.3. Wybrane obszary interwencji 78
6.3.1. Lokomocja 79
6.3.2. Higiena osobista 79
6.3.3. Przygotowywanie posiłków 80
6.4. Opis przypadku 80
6.4.1. Pacjent z dysfunkcją narządu ruchu pochodzenia neurologicznego 80
6.4.2. Pacjent z dysfunkcją narządu ruchu pochodzenia reumatologicznego 81
6.5. Podsumowanie 83
Pytania sprawdzające 84
Piśmiennictwo 84
7. Terapia zajęciowa w pediatrii – Aleksandra Kulis 85
7.1. Wprowadzenie 85
7.2. Metody i narzędzia oceny w pediatrii 86
7.3. Wybrane obszary interwencji 88
7.4. Opis przypadku 91
7.5. Podsumowanie 93
Pytania sprawdzające 93
Piśmiennictwo 93
8. Terapia zajęciowa w geriatrii – Aneta Bac 95
8.1. Wprowadzenie 95
8.2. Metody i narzędzia oceny w geriatrii 96
8.3. Wybrane obszary interwencji 98
8.3.1. Pacjenci geriatryczni bez choroby otępiennej 98
8.3.2. Pacjenci geriatryczni z chorobą otępienną 100
8.4. Opis przypadku 103
8.5. Podsumowanie 104
Pytania sprawdzające 104
Piśmiennictwo 104
9. Terapia zajęciowa w psychiatrii – Dorota Kurbiel 107
9.1. Wprowadzenie 107
9.2. Metody i narzędzia oceny w terapii zajęciowej w psychiatrii 108
9.3. Wybrane obszary interwencji 110
9.4. Opis przypadku 111
9.5. Podsumowanie 113
Pytania sprawdzające 114
Piśmiennictwo 114
10. Terapia zajęciowa osób z niepełnosprawnością intelektualną – Paweł Żychowicz 115
10.1. Wprowadzenie 115
10.2. Metody i narzędzia oceny u osób z niepełnosprawnością intelektualną 117
10.3. Wybrane obszary interwencji 118
10.3.1. Czynności dnia codziennego i samoobsługa 118
10.3.2. Edukacja zawodowa i zatrudnienie 119
10.3.3. Integracja, uczestnictwo w życiu społecznym i wsparcie społeczne 120
10.4. Opis przypadku 122
10.5. Podsumowanie 124
Pytania sprawdzające 124
Piśmiennictwo 124
CZĘŚĆ III. ARTYSTYCZNE FORMY W TERAPII ZAJĘCIOWEJ 127
11. Arteterapia – Marek Pokutycki 129
11.1. Pojęcia i definicje arteterapii 129
11.2. Rys historyczny arteterapii 132
11.3. Oddziaływanie arteterapii na kondycję psychofizyczną człowieka 134
11.3.1. Kontekst społeczny 134
11.3.2. Kontekst psychologiczny 136
11.3.3. Kontekst fizyczny 137
11.4. Podsumowanie 138
Pytania sprawdzające 139
Piśmiennictwo 139
12. Choreoterapia – Katarzyna Filar-Mierzwa 141
12.1. Pojęcia i definicje choreoterapii 141
12.2. Rys historyczny choreoterapii 142
12.3. Oddziaływanie terapii tańcem na organizm człowieka 143
12.3.1. Kontekst fizyczny 143
12.3.2. Kontekst społeczny i psychologiczny 144
12.4. Zastosowanie choreoterapii 145
12.5. Muzyka w choreoterapii 146
12.6. Choreoterapia a potrzeby pacjenta 146
12.7. Podsumowanie 148
Pytania sprawdzające 148
Piśmiennictwo 149
13. Muzykoterapia – Anna Bukowska 151
13.1. Pojęcia i definicje muzykoterapii 151
13.2. Rys historyczny muzykoterapii 152
13.3. Oddziaływanie muzyki na organizm człowieka 153
13.3.1. Kontekst fizyczny 153
13.3.2. Kontekst psychologiczny 154
13.3.3. Kontekst społeczny 154
13.4. Zastosowanie muzykoterapii 154
13.4.1. Podstawy teoretyczne stosowania muzykoterapii 154
13.4.2. Sposoby oddziaływania w muzykoterapii 155
13.4.3. Wybrane metody i modele muzykoterapeutyczne 156
13.5. Muzyka w muzykoterapii 158
13.6. Muzykoterapia a potrzeby pacjenta 159
13.7. Podsumowanie 160
Pytania sprawdzające 160
Piśmiennictwo 160
Słowniczek pojęć 163
Piśmiennictwo 167
Skorowidz 169