Studia z etnometodologii
Badania etnometodologiczne to jeden z najbardziej radykalnych i kontrowersyjnych nurtów w ramach socjologii jakościowej. Ich przedmiotem jest wiedza potoczna, najzwyklejsze codzienne czynności i zachowania. Książka jest uznawana za początek tego empirycznie nastawionego zwrotu w socjologii. Wielokrotnie krytykowana za banalizowanie nauki, stała się od czasu swojego wydania kultową lekturą dla rzeszy młodych badaczy, zainspirowanych poszukiwaniem w mikropraktykach dnia codziennego podstaw porządku społecznego.
W badaniach etnometodologicznych codzienne czynności są traktowane jako metody stosowane przez uczestników życia społecznego w celu nadania tymże waloru racjonalności i uzyskania możliwości zreferowania ich, gdyby zaszła taka potrzeba, czyli ich „wytłumaczenia”. Te metody są stosowane w sposób zwrotny zarówno w odniesieniu do praktyk społecznych, okoliczności praktycznych, potocznego pojmowania struktur społecznych, jak i do praktycznej logiki socjologii. Te refleksyjnie stosowane metody pozwalają dotrzeć do tychże zjawisk i zrozumieć, na czym one polegają i dlatego na nich skupiają się nasze dociekania. (fragment tekstu)
Badania etnometodologiczne nie mają na celu wykazania ani wykpienia niczyich błędów i wskazania właściwej drogi. Chociaż mają w założeniu służyć za podręcznikowe podstawy metodologii socjologicznej, nie są w żadnym razie uzupełnieniem „standardowych” procedur, lecz ich alternatywą. Nie sugerują, jak poprawić działania praktyczne – jak by można było stwierdzić, że działania praktyczne są lepsze lub gorsze, niż się wydają. Nie oferują argumentów humanistycznych, nie podważają ani nie potwierdzają żadnych teorii. (fragment tekstu
Przedmowa 1
Źródła 7
Rozdział 1. Co to jest etnometodologia? 9
Niespełnione programowe rozróżnienie na wyrażenia obiektywne i wskazujące oraz utopijny postulat wymienności wyrażeń wskazujących na obiektywne 13
„Nieinteresująca” podstawowa zwrotność sprawozdań 16
Analizowalność działania-w-kontekście jako dokonanie praktyczne 19
Co to jest etnometodologia? 21
Cele i strategie badawcze 46
Rozdział 2. Badania rutynowych podstaw codziennych czynności 51
Problem 51
Jak zauważyć oczywistość? 52
Zasadnicze właściwości rozumienia potocznego 54
Podstawowe porozumienie i „adekwatne” rozpoznawanie potocznych zdarzeń 61
Podstawowy kontekst rozumienia a emocje 66
Podstawowy kontekst rozumienia a szok 71
Znaczenie rozumienia potocznego dla faktu, że modele uczestnika życia społecznego ukazują go jako niezdolnego do wydawania własnych sądów 88
Uwagi końcowe 98
Rozdział 3. Potoczne pojmowanie struktur społecznych: dokumentarna metoda interpretacji w zastosowaniu amatorów i profesjonalistów 99
Dokumentarna metoda interpretacji 100
Eksperyment 102
Przykłady z badań naukowych 117
Decyzje badawcze jako zwykłe zdroworozsądkowe decyzje 119
Problem 123
Rozdział 4. Reguły podejmowania prawidłowych decyzji przez sędziów przysięgłych 128
Czynności przysięgłych jako socjologiczna metoda badawcza 128
Reguły formułowania orzeczeń przez sędziów przysięgłych 132
Formułowanie orzeczeń przez sędziego przysięgłego 136
Podejmowanie decyzji „na zdrowy rozsądek” w sytuacjach wyboru 140
Rozdział 5. Techniki osiągania statusu płci w przypadku osoby o niejednoznacznych cechach płciowych. Część 1 143
Agnes 146
Agnes, naturalna, normalna kobieta 149
„Przynależność” naturalnej, normalnej kobiecości 164
Przechodzenie testów płci 168
Testy płci 172
Testy, do których nie stosuje się model gry 178
Przegląd technik kontroli 201
Techniki przechodzenia 204
Techniki kontroli jako manipulacja strukturą znaczeń. Oswajanie „okoliczności praktycznych” 210
Okoliczności praktyczne 214
Agnes, praktyczna metodolożka 220
Agnes, osoba świadomie normalna 222
Rozdział 6. Dlaczego kartoteki pacjentów muszą być prowadzone ,,źle"? 228
Problem 228
„Normalne, naturalne problemy” 233
Źródła „normalnych, naturalnych problemów” 236
Krytyczne źródło problemów: buchalteryjne a kontrfaktyczne czytanie zawartości dokumentacji medycznej 242
Rozdział 7. Adekwatność metodologiczna ilościowych badań kryteriów i praktyk selekcji pacjentów do otwartych klinik psychiatrycznych 255
Porównania populacji osób zakwalifikowanych z populacją osób zakwalifikowanych na kolejnym etapie 266
Porównania populacji osób wyeliminowanych z populacją osób wyeliminowanych na kolejnym etapie 269
Dane 279
Koncepcja 294
Wnioski 300
Problem selekcji 307
Uwagi końcowe 319
Dodatek 1 320
Dodatek 2 323
Analizowane badania 325
Rozdział 8. Racjonalne właściwości postępowania naukowego i potocznego 327
Zachowania racjonalne 328
Racjonalność naukowa 335
Założenia dwóch nastawień 338
Metodologia 344
Normy postępowania 346
Elementy racjonalności jako dane 349
Zakończenie 351
Aneks do rozdziału 5 352
Bibliografia 356
Indeks nazwisk 360