Studia Etnologiczne i Antropologiczne. T. 12: Dziedzictwo kulturowe „nadbagażem” codzienności? - 11 Pamiątki turystyczne — miniatura czy karykatura dziedzictwa kulturowego?
Czy można mówić o „nadbagażu” w kontekście dziedzictwa kulturowego? Czy wartości historyczne, kulturowe, religijne – duchowe i materialne, które przecież stanowią dobro społeczne, mogą być jednocześnie ciężarem w kontekście codzienności? Metafora „nadbagażu” w odniesieniu do dziedzictwa kulturowego okazała się niezwykle trafna, o czym świadczą teksty zamieszczone w 12. tomie „Studiów Etnologicznych i Antropologicznych”. Wielu autorów zauważa, że proces dziedziczenia, również kulturowego, jest skomplikowany, wielowymiarowy i niejednoznaczny, czego dowodem jest choćby postawa wobec „spadku” niemieckiego m.in. na Dolnym Śląsku, Śląsku Opolskim, Warmii i Mazurach. Owo zastane dziedzictwo stanowiło niewątpliwie swego rodzaju „nadbagaż” dla przesiedleńców, którzy stali się jego spadkobiercami na skutek działań politycznych. Innego wymiaru nabiera z kolei metafora dziedzictwa kulturowego jako „nadbagażu” w kontekście współczesnych trendów związanych z turystyką, współczesnymi praktykami wystawienniczymi czy organizowaniem przestrzeni domowej. W postawach konsumpcjonizmu oraz wobec potrzeby gromadzenia wrażeń i świadomego wyboru stylu życia obserwuje się odniesienie do dziedzictwa kulturowego jak do zbędnego balastu. Publikację dopełniają rozważania terminologiczne nad dziedzictwem kulturowym jako częścią osobowości, elementem edukacji regionalnej, polityki oraz nad jego wartościowaniem. Omawiane są też działania na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego, podejmowane przez instytucje międzynarodowe, uniwersytety i stowarzyszenia.
Wstęp (Halina Rusek) 7
DZIEDZICTWO KULTUROWE W ROZWAŻANIACH TERMINOLOGICZNYCH
Krzysztof Gładkowski: Dziedzictwo kulturowe jako część osobowości i jego instrumentalizacja w życiu społeczno-politycznym 13
Andrzej Bełkot: Problem wartościowania dziedzictwa kulturowego a jego funkcjonalne
uwarunkowania w ujęciu kulturoznawczym 32
Grzegorz Odoj: Dziedzictwo kulturowe jako kluczowe pojęcie edukacji regionalnej.
Rozważania terminologiczne 44
Michał Rauszer: Interpasywny i ideologiczny wymiar polityki dziedzictwa kulturowego 56
Rafał Paprocki: Eksploracja dziedzictwa kulturowego w aspekcie rynkowych zastosowań
kodów kulturowych 67
DZIEDZICTWO KULTUROWE W PROCESIE KSZTAŁTOWANIA TOŻSAMOŚCI
Katarzyna R. Łozowska: Dziedzictwo kompleksów. Kulturowa klęska Kresów? 81
Michał Maleszka: Nostalgia bez pamięci. Spojrzenie na przestrzeń kulturową Warmii i Mazur 94
Marian Grzegorz Gerlich: Oswajanie wsi dolnośląskiej po II wojnie światowej przez ludność polską z Kresów Wschodnich II Rzeczpospolitej 113
Tomasz Sitnik: Oswajanie nowej codzienności. O adaptacji i integracji kulturowej Kresowiaków na Śląsku Opolskim 138
DZIEDZICTWO KULTUROWE „NA SPRZEDAŻ”
Beata Hoffmann: Turystyka etniczna a doświadczanie kulturowej inności 153
Magdalena Banaszkiewicz: Pamiątki turystyczne — miniatura czy karykatura dziedzictwa kulturowego? 167
Elżbieta Nieroba: Popkulturowe mechanizmy kreowania światów minionych. Dziedzictwo kulturowe we współczesnych praktykach wystawienniczych 179
Katarzyna Orszulak-Dudkowska: Mieszkanie w stylu IKEA. Rozważania z obszaru
etnografii zamieszkiwania 190
DZIAŁANIA NA RZECZ ZACHOWANIA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
Ewa Gładkowska: Sztuka — potrzebna czy niepotrzebna pamięć miejsca? 207
Kinga Czerwińska: Konwencja o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego
UNESCO w perspektywie dyskursu antropologicznego 218
Jolana Darulová, Katarína Koštialová: Kultúrne dedičstvo — v politike, praxi a vzdelávaní (na príklade Slovenska) 229
Edyta Diakowska-Kohut: Polski Atlas Etnograficzny — wyzwania wobec współczesności 241