Przygotowanie szkoły wiejskiej do edukacji inkluzyjnej na przykładzie szkół powiatu bydgoskiego
W książce podjęto bardzo ważny problem edukacji inkluzyjnej, która staje się w Polsce coraz bardziej pożądanym modelem kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z niepełnosprawnością. Dodatkową naukową wartość stanowi odniesienie problemu do wiejskiego środowiska, które na gruncie pedagogiki specjalnej nie było częstym obszarem naukowych eksploracji. Wcześniejsze opracowania dotyczące edukacji inkluzyjnej w większości dotyczyły środowisk miejskich.
Wprowadzenie 4
Rozdział 1. Niepełnosprawność i uczeń z niepełnosprawnością w świetle literatury przedmiotu – wybrane rozważania 13
1.1. Pojęcie niepełnosprawności 13
1.2. Modele niepełnosprawności 20
1.3. Dziecko z niepełnosprawnością jako uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych 31
Rozdział 2. Formy kształcenia uczniów z niepełnosprawnością w polskim systemie oświaty 39
2.1. Przemiany kształcenia specjalnego uczniów z niepełnosprawnością w polskim systemie oświaty – od segregacji do inkluzji 40
2.2. Kształcenie segregacyjne uczniów z niepełnosprawnością 45
2.3. Kształcenie integracyjne uczniów z niepełnosprawnością 48
2.4. Kształcenie inkluzyjne (włączające) uczniów z niepełnosprawnością 54
2.5. Kształcenie indywidualne uczniów z niepełnosprawnością 63
Rozdział 3. Wsparcie ucznia z orzeczoną potrzebą kształcenia specjalnego w edukacji inkluzyjnej 66
3.1. Pojęcie i koncepcje wsparcia społecznego 66
3.2. Edukacja inkluzyjna a wsparcie ucznia z niepełnosprawnością i jego rodziny 76
3.3. Prawo oświatowe jako podstawa działań wspierających ucznia z niepełnosprawnością 81
Rozdział 4. Specyfika środowiska wiejskiego jako przestrzeni życia i edukacji 95
4.1. Środowisko i lokalność w aspekcie socjalizacyjnym i wychowawczym 95
4.2. Środowisko lokalne miasta i wsi 104
4.3. Specyfika środowiska wiejskiego 107
Rozdział 5. Edukacja na terenach wiejskich 115
5.1. Szanse edukacyjne na terenach wiejskich 115
5.2. Szkoła wiejska jako element środowiska lokalnego 123
Rozdział 6. Metodologiczne założenia badań własnych 139
6.1. Cele i przedmiot badań 139
6.2. Problem główny 141
6.3. Metody, techniki i narzędzia badań 142
6.4. Charakterystyka terenu badań 142
6.5. Dobór próby, organizacja i przebieg badań 146
Rozdział 7. Przygotowanie ogólnodostępnej szkoły wiejskiej do edukacji inkluzyjnej 149
7.1. Przygotowanie szkoły wiejskiej w obszarze infrastruktury 150
7.2. Przygotowanie szkoły wiejskiej w obszarze kwalifikacji nauczycieli z pedagogiki specjalnej 153
7.3. Przygotowanie szkoły wiejskiej w obszarze wsparcia nauczycieli 159
7.4. Przygotowanie szkoły wiejskiej w obszarze wsparcia rodziny 169
7.5. Przygotowanie szkoły wiejskiej w obszarze wsparcia ucznia z orzeczoną potrzebą kształcenia specjalnego 172
Rozdział 8. Propozycje rozwiązań praktycznych – implikacje dla praktyki edukacji inkluzyjnej 178
8.1. Od problemów do rozwiązań – refleksje ogólne ze zrealizowanego projektu badawczego 178
8.2. W kierunku edukacji włączającej – propozycje zmian systemowych w kontekście teorii Urie Bronfenbrennera 181
8.2.1. Propozycja działań na poziomie mikrosystemu 183
8.2.2. Propozycja działań na poziomie mezosystemu 187
8.2.3. Propozycja działań na poziomie egzosystemu 192
8.2.4. Propozycja działań na poziomie makrosystemu 193
Zakończenie 197
Bibliografia 199
Wykaz tabel, wykresów i schematów 211
Summary 213