Przewodnik frankowicza
Publikacja jest poświęcona istotnym i aktualnym problemom nurtującym kredytobiorców, ich pełnomocników oraz sędziów prowadzących tysiące procesów wymagających oceny ważności i skuteczności różnego rodzaju umów kredytu z elementem walutowym. Autorzy – adwokat i dwaj radcy prawni reprezentujący od blisko 10 lat kredytobiorców w sporach sądowych z bankami – poruszają wszystkie kwestie sporne opierając się na licznych przykładach z orzecznictwa sądowego (tak krajowego, jak i zagranicznego, w tym zwłaszcza Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) dotyczącego kredytów indeksowanych/denominowanych kursem waluty obcej. Czytelnicy odnajdą tu m.in. odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są skutki nieważności umowy kredytu? Na czym polega odfrankowienie i czy może mieć zastosowanie do mojej umowy? Czy moja umowa jest kredytem indeksowanym, czy denominowanym i co z tego wynika? Czy można podważać ważność lub skuteczność umowy kredytu gospodarczego? Szczególnie warte uwagi są ponadto analizy zagadnień przedawnienia roszczeń oraz możliwych zarzutów względem umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego kursem waluty obcej. Adresaci: Przewodnik jest przeznaczony przede wszystkim dla kredytobiorców – zarówno tych spłacających kredyt, jak i tych, którym bank już w przeszłości wypowiedział umowę – oraz reprezentujących ich radców prawnych i adwokatów, a także dla sędziów prowadzących i rozstrzygających sprawy związane z tą problematyką.
Wykaz skrótów ................................................................................. 9
Wstęp .................................................................................................. 11
Rozdział 1
Kto i jak jest chroniony? Uprawnienia kredytobiorcy a ochrona konsumenta przed nieuczciwymi warunkami ........ 13
1.1. Pojęcie konsumenta .................................................................. 13
1.2. Badanie statusu konsumenta przez sąd .................................. 15
1.3. Uprawnienia kredytobiorcy niebędącego konsumentem .... 17
Rozdział 2
Kredyty indeksowane i denominowane kursem CHF .............. 20
2.1. Skąd wziął się kredyt indeksowany do waluty obcej? .......... 20
2.2. Wcześniejsze doświadczenia innych krajów ......................... 24
2.3. Reakcja nadzoru bankowego ................................................... 26
2.4. Ryzyko związane z kredytem powiązanym z kursem waluty obcej ............................................................................... 31
2.5. Nadużycie instytucji waloryzacji ............................................ 44
2.6. Spread walutowy ....................................................................... 47
2.7. Bezwzględna nieważność umowy pozwalającej na dowolne kształtowanie wysokości zobowiązania jednej ze stron ....... 54
2.8. Skutki stosowania nieuczciwych postanowień umownych ................................................................................. 58
Rozdział 3
Klauzule zmiennego oprocentowania w kredytach indeksowanych do kursu CHF ...................................................... 75
3.1. Kredyt indeksowany a formuła oprocentowania .................. 75
3.2. Przykłady stosowanych klauzul zmiennego oprocentowania ......................................................................... 78
3.3. Na czym polega nieprawidłowość blankietowej formuły oprocentowania? ....................................................................... 81
3.4. Jak banki wykorzystywały w praktyce przyznaną sobie dowolność w kształtowaniu oprocentowania? ...................... 86
3.5. Możliwe sankcje względem klauzuli zmiennego oprocentowania ......................................................................... 89
3.5.1. Nieważność całkowita albo częściowa umowy kredytu ............................................................................. 89
3.5.2. Niezwiązanie konsumenta niedozwoloną (abuzywną) klauzulą zmiennego oprocentowania .......................... 93
Rozdział 4
Umowa nieskuteczna i co dalej? Rozliczenie umowy całkowicie albo częściowo nieskutecznej .................................... 99
4.1. Rozliczenia kredytu „w trójkącie” ........................................... 99
4.2. Brak wynagrodzenia za korzystanie z kapitału ..................... 101
4.3. Brak zastępowania (surogacji) świadczenia banku .............. 105
4.4. Brak możliwości wyzbycia się wzbogacenia .......................... 106
4.5. Wyjątki od zasady zwrotu nienależnego świadczenia .......... 108
4.5.1. Wiedza o nienależności świadczenia ........................... 108
4.5.2. Zgodność świadczenia z dobrymi obyczajami ........... 110
4.5.3. Świadczenie po terminie przedawnienia ..................... 115
Rozdział 5
Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego .................................. 117
Rozdział 6
Wypowiedzenie umowy kredytu / uchylenie wykonalności BTE ........................................................................... 124
6.1. Przesłanki i termin wypowiedzenia kredytu ......................... 124
6.2. Jak wyglądało i jak teraz wygląda egzekwowanie wypowiedzianego kredytu? ..................................................... 127
6.3. Bankowy tytuł egzekucyjny wydany po wypowiedzeniu kredytu indeksowanego lub denominowanego kursem CHF .............................................................................. 132
Rozdział 7
Ile mam czasu na pozew? Przedawnienie roszczeń konsumenta i banku ........................................................................ 139
7.1. Przedawnienie roszczeń banku do konsumenta ................... 139
7.2. Przedawnienie roszczeń konsumenta do banku ................... 146
O Autorach ........................................................................................ 155