Próby topograficzne - 03 Gliwickie ślady Tadeusza Różewicza, Nie tylko o zbiorze Margines, ale
W pracy zgromadzono szkice poświęcone interpretacji bardzo różnych utworów współczesnych. Wśród analizowanych tekstów znalazło się zarówno niemal zupełnie zapomniane opowiadanie Marii Danilewicz Zielińskiej, uważane za „trudne” i „osobne” pisarstwo Zygmunta Haupta, jak i cieszące się dużą popularnością książki Andrzeja Stasiuka czy należąca już do „klasyki” epopeja huculska Stanisława Vincenza. Autorka zwraca uwagę zarówno na utwory emigrantów: Andrzeja Chciuka, Włodzimierza Odojewskiego, jak i pisarzy krajowych: Zbigniewa Żakiewicza, Tadeusza Różewicza. Elementem łączącym okazuje się
namysł nad przestrzenią. Analizy zgromadzone w tej książce zostały zogniskowane wokół pytania o (szeroko rozumiane) miejsce, o to w jaki sposób jest ono doświadczane i jakie ma znaczenie lub jakie wartości są mu przypisywane. Poprzez interpretacje poszczególnych utworów autorka ukazuje swego rodzaju „próby topograficzne”, zmierzające do uchwycenia fenomenu różnych miast (najbliższych, rodzinnych i obcych, w których trudno się zadomowić), ale także będące wyrazem specyficznych doświadczeń kresowych czy wiążące wybrane krajobrazy (Europy, Ameryki, regionów takich, jak Śląsk i Podhale) z określonymi ideami (wspólnoty środkowoeuropejskiej, „ziemi obiecanej”, przemian cywilizacyjnych, prywatnego „krajobrazu fundamentalnego”). Praca jest adresowana do literaturoznawców, nauczycieli i studentów, a także szerszego grona czytelników zainteresowanych współczesną literaturą polską.
Wstęp. Próby topograficzne / 7
Część pierwsza: Miasta
Topografia fascynacji i zdziwienia. Krzemieniec Marii Danilewicz Zielińskiej i Zygmunta Haupta / 17
„Mgławica rzeczy i spraw”. Drohobycz i Wielkie Księstwo Bałaku Andrzeja Chciuka / 59
Gliwickie ślady Tadeusza Różewicza. Nie tylko o zbiorze Margines, ale… / 81
Część druga: Kresowe topografie i doświadczenia
„Hybrydowa treść”. Kresy Kuśniewicza / 101
Otwieranie warowni. Dom w epopei Stanisława Vincenza / 119
„Ten jego emigracyjny los”, czyli o bezdomności w tomie opowiadań Włodzimierza Odojewskiego …i poniosły konie / 139
„Tu” i „tam”. O przełamywaniu melancholii w opowieściach Zbigniewa Żakiewicza (Ciotuleńka, Gorycz i sól morza) / 163
Część trzecia: Krajobrazy i idee
Pytania o Europę „zwaną Środkową” w pisarstwie Andrzeja Stasiuka / 193
Ameryka jako doświadczenie, mit i metafora. O Podróży na najdalszy Zachód Andrzeja Kijowskiego / 215
Literackie krajobrazy Górnego Śląska / 239
„Krajobraz fundamentalny”. Glosy do biografii Józefa Tischnera, czyli o Kapeluszu na wodzie Wojciecha Bonowicza / 273
Bibliografia (wybór) / 285
Nota bibliograficzna / 291
Indeks osobowy / 293
Summary / 303
Zusammenfassung / 304