Prawo finansów publicznych z kazusami i pytaniami
W książce autorzy omówili m.in.:
pojęcie i funkcję finansów publicznych,
zasady odpowiedzialności i kontroli w sektorze finansów publicznych (w tym: kompetencję i zadania NIK oraz audyt wewnętrzny),
problematykę budżetu państwa i innych publicznych planów finansowych,
procedurę budżetową stosowaną w zakresie budżetu państwa (zasady budżetowe, budżet zadaniowy, Wieloletni Plan Finansowy Państwa, budżet środków europejskich),
dług publiczny i deficyt budżetowy państwa,
specyfikę finansów publicznych w sektorze samorządowym (w tym zagadnienia takie jak: wieloletnia prognoza finansowa, procedura budżetowa),
zagadnienia publicznych aspektów prawa bankowego i rynku finansowego, prawa walutowego i dewizowego, dochody i wydatki j.s.t., dług publiczny i deficyt budżetowy j.s.t, rolę oraz kompetencje nadzorcze i kontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej,
odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
publiczne prawo bankowe i prawo rynku finansowego,
podstawowe elementy prawa walutowego i prawa dewizowego,
wybrane problemy finansowania zamówień publicznych i ubezpieczeń społecznych,
zasady i zakres gospodarki finansowej przedsiębiorstw państwowych.
W podręczniku ponadto znajdują się materiały pomocnicze niezbędne do nauki przed kolokwium lub egzaminem:
kazusy, które Czytelnik może samodzielnie rozwiązać,
zestaw pytań kontrolnych pomocnych w utrwaleniu wiedzy,
spis polecanej literatury do pogłębionej analizy zagadnień.
Przy każdym kazusie i pytaniu kontrolnym zamieszczono szkic odpowiedzi bądź wskazówki, w którym miejscu książki znajduje się materiał ułatwiający sformułowanie poprawnej odpowiedzi.
Autorami poszczególnych części podręcznika są specjaliści z danych dziedzin – profesorowie, doktorzy habilitowani i doktorzy będący pracownikami Katedry Prawa Finansowego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wykaz skrótów | str. 11
Wykaz najważniejszych aktów normatywnych | str. 15
Wstęp | str. 17
Rozdział I
System prawa finansów publicznych | str. 19
1. Pojęcie i funkcje finansów publicznych | str. 19
1.1. Publiczne zasoby pieniężne i stosunki finansowe jako elementy finansów publicznych | str. 21
1.2. Polityka finansowa jako element finansów publicznych | str. 22
1.3. System finansowy jako element finansów publicznych | str. 25
1.4. Funkcje finansów publicznych | str. 27
1.5. Pojęcie i zakres prawa finansów publicznych | str. 30
2. Finanse publiczne a finanse prywatne | str. 33
3. Prawo finansów publicznych a inne gałęzie prawa | str. 35
4. Źródła prawa finansów publicznych | str. 37
5. Finanse publiczne a Skarb Państwa | str. 45
Kazusy | str. 50
Pytania kontrolne | str. 50
Literatura | str. 50
Rozdział II
Podstawy prawne finansów publicznych | str. 52
1. Środki publiczne | str. 52
2. Zasady ogólne finansów publicznych | str. 62
3. Zasady realizowania gospodarki finansowej przez jednostki sektora finansów publicznych | str. 72
4. Odpowiedzialność i kontrola w sektorze finansów publicznych | str. 82
5. Najwyższa Izba Kontroli jako naczelny organ kontroli państwowej | str. 89
6. Audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych | str. 93
Kazusy | str. 98
Pytania kontrolne | str. 99
Źródła prawa | str. 99
Literatura | str. 99
Rozdział III
Jednostki sektora finansów publicznych | str. 101
1. Regulacja jednostek sektora finansów publicznych | str. 101
2. Jednostka budżetowa | str. 104
3. Samorządowe zakłady budżetowe | str. 109
4. Agencje wykonawcze | str. 112
5. Instytucje gospodarki budżetowej | str. 114
6. Państwowe fundusze celowe | str. 116
7. Państwowe i samorządowe osoby prawne | str. 118
Kazusy | str. 119
Pytania kontrolne | str. 120
Źródła prawa | str. 121
Literatura | str. 121
Rozdział IV
Budżet państwa i inne publiczne plany finansowe | str. 122
1. Budżet państwa | str. 122
1.1. Geneza i ewolucja budżetu państwa | str. 122
1.2. Konstytucyjne podstawy budżetu państwa | str. 123
1.3. Pojęcie budżetu państwa oraz ustawy budżetowej | str. 124
1.4. Zasady budżetowe | str. 127
1.5. Dochody i wydatki budżetu państwa | str. 131
2. Budżet zadaniowy | str. 136
3. Wieloletni Plan Finansowy Państwa | str. 142
4. Budżet środków europejskich | str. 146
5. Wieloletnie ramy finansowe Unii Europejskiej a budżet Unii Europejskiej | str. 154
Kazusy | str. 162
Pytania kontrolne | str. 164
Literatura | str. 164
Rozdział V
Procedura budżetowa w zakresie budżetu państwa | str. 166
1. Pojęcie procedury budżetowej i jej etapy | str. 166
2. Opracowanie projektu i uchwalenie budżetu państwa | str. 171
3. Zasady wykonywania budżetu państwa | str. 180
4. Zmiany budżetu i zmiany w budżecie w trakcie jego wykonywania | str. 185
4.1. Przeniesienie planowanych wydatków w budżecie państwa | str. 186
4.2. Przeniesienie planowanych wydatków w budżecie środków europejskich | str. 188
4.3. Zwiększenie planowanych wydatków z rezerw budżetowych | str. 189
4.4. Blokowanie planowanych wydatków budżetowych | str. 192
4.5. Blokowanie planowanych wydatków w przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej | str. 194
5. Sprawozdawczość i kontrola wykonania budżetu państwa | str. 194
6. Kasowa obsługa budżetu państwa | str. 198
Kazusy | str. 200
Pytania kontrolne | str. 201
Literatura | str. 202
Rozdział VI
Dług publiczny i deficyt budżetowy państwa | str. 203
1. Pojęcie długu publicznego | str. 203
2. Dług publiczny a deficyt budżetowy | str. 211
3. Konstytucyjny limit zadłużenia | str. 215
4. Procedury sanacyjne | str. 218
5. Źródła finansowania długu publicznego i deficytu budżetowego | str. 225
Kazusy | str. 233
Pytania kontrolne | str. 234
Literatura | str. 234
Rozdział VII
Prawo finansów publicznych sektora samorządowego | str. 235
1. Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego | str. 235
2. Pojęcie i źródła prawa finansów sektora samorządowego | str. 239
3. Budżet jednostek samorządu terytorialnego i wieloletnia prognoza finansowa | str. 245
3.1. Pojęcie budżetu | str. 245
3.2. Uchwała budżetowa jako podstawa prowadzenia gospodarki finansowej | str. 250
3.3. Wieloletnia prognoza finansowa | str. 258
4. Procedura budżetowa jednostek samorządu terytorialnego | str. 265
4.1. Etapy procedury budżetowej | str. 265
4.2. Opracowanie projektu budżetu | str. 267
4.3. Opiniowanie przez regionalną izbę obrachunkową projektu uchwały budżetowej oraz możliwości sfinansowania deficytu | str. 276
4.4. Uchwała o prowizorium budżetowym | str. 279
4.5. Podjęcie uchwały budżetowej | str. 279
4.6. Procedura wykonywania budżetu | str. 286
4.7. Procedura zatwierdzania wykonania budżetu | str. 303
5. Dochody jednostek samorządu terytorialnego | str. 307
5.1. Dochody jednostek samorządu terytorialnego w ujęciu normatywnym | str. 307
5.2. Dochody własne | str. 308
5.3. Subwencja ogólna | str. 313
5.4. Dotacje celowe | str. 316
6. Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego | str. 319
7. Dług publiczny i deficyt budżetowy jednostki samorządu terytorialnego | str. 322
7.1. Dług jednostki samorządu terytorialnego jako element państwowego długu publicznego | str. 322
7.2. Deficyt budżetowy jednostki samorządu terytorialnego i źródła jego finansowania | str. 323
7.3. Dług jednostki samorządu terytorialnego | str. 331
8. Nadzór i kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego przez regionalne izby obrachunkowe | str. 338
8.1. Status i zadania regionalnych izb obrachunkowych | str. 338
8.2. Działalność nadzorcza | str. 341
8.3. Działalność kontrolna regionalnych izb obrachunkowych | str. 347
8.4. Działalność opiniodawcza regionalnych izb obrachunkowych | str. 354
8.5. Pozostała działalność regionalnych izb obrachunkowych | str. 358
Kazusy | str. 360
Pytania kontrolne | str. 362
Literatura | str. 363
Rozdział VIII
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 365
1. Pojęcie i charakter prawny odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 365
2. Zasady ogólne odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 366
3. Zakres podmiotowy odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 370
4. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 373
5. Organy właściwe w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 377
6. Podstawowe zasady postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 379
Kazusy | str. 387
Pytania kontrolne | str. 388
Literatura | str. 389
Rozdział IX
Publiczne prawo bankowe i prawo rynku finansowego | str. 390
1. Prawo bankowe a prawo rynku finansowego | str. 390
2. Instytucje finansowe | str. 392
2.1. Pojęcie instytucji finansowej | str. 392
2.2. Rodzaje instytucji finansowych w szerokim znaczeniu | str. 397
3. Nadzór finansowy | str. 410
4. Wybrane aspekty organizacji i działalności Narodowego Banku Polskiego | str. 421
5. Podstawowe uwarunkowania publicznoprawne funkcjonowania systemu bankowego | str. 430
5.1. Publicznoprawne podstawy działalności banku | str. 430
5.2. Rola Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w systemie bankowym | str. 433
Kazusy | str. 437
Pytania kontrolne | str. 438
Źródła prawa | str. 438
Literatura | str. 439
Rozdział X
Podstawowe elementy prawa walutowego i prawa dewizowego | str. 440
1. Prawo walutowe | str. 440
2. Pojęcie i podmioty prawa dewizowego | str. 441
3. Pojęcie wartości dewizowych oraz krajowych środków płatniczych | str. 443
4. Obrót wartościami dewizowymi | str. 444
5. Zezwolenia dewizowe | str. 447
6. Działalność kantorowa | str. 448
7. Podstawowe obowiązki w zakresie obrotu wartościami dewizowymi | str. 449
8. Kontrola wykonywana przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego | str. 450
Kazusy | str. 451
Pytania kontrolne | str. 452
Źródła prawa | str. 452
Literatura | str. 452
Rozdział XI
Podstawowe zasady finansowania zamówień publicznych | str. 453
1. Środki publiczne jako źródło finansowania zadań z zakresu zamówień publicznych | str. 453
2. Zasady dokonywania wydatków publicznych przeznaczonych na finansowanie zamówień publicznych | str. 457
3. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych związana z realizacją zamówień publicznych | str. 462
Kazusy | str. 469
Pytania kontrolne | str. 469
Literatura | str. 470
Rozdział XII
Podstawowe zasady finansowania ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych | str. 471
1. Ubezpieczenia społeczne | str. 471
2. Ubezpieczenie zdrowotne | str. 478
Kazusy | str. 483
Pytania kontrolne | str. 484
Źródła prawa | str. 484
Literatura | str. 484
Rozdział XIII
Zasady i zakres gospodarki finansowej przedsiębiorstw państwowych | str. 485
1. Zakres regulacji gospodarki finansowej przedsiębiorstw państwowych | str. 485
2. Fundusze odzwierciedlające wartość majątku przedsiębiorstw państwowych | str. 487
3. Fundusze tworzone w ciężar kosztów działalności | str. 488
4. Podział zysku przedsiębiorstw państwowych i tworzenie funduszy z zysku | str. 491
5. Wpłaty z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa | str. 493
Kazusy | str. 493
Pytania kontrolne | str. 494
Źródła prawa | str. 494
Literatura | str. 494
Odpowiedzi do kazusów i pytań kontrolnych | str. 497
Rozdział I | str. 497
Rozdział II | str. 500
Rozdział III | str. 504
Rozdział IV | str. 506
Rozdział V | str. 511
Rozdział VI | str. 516
Rozdział VII | str. 518
Rozdział VIII | str. 528
Rozdział IX | str. 532
Rozdział X | str. 535
Rozdział XI | str. 536
Rozdział XII | str. 537
Rozdział XIII | str. 540