Prawo finansów publicznych

\n\nPodręcznik zawiera nowatorskie pod względem formy i treści ujęcie tematu szeroko rozumianych finansów publicznych. Jest to jedyna na rynku publikacja dotycząca polskich i europejskich finansów prezentowana w układzie alfabetycznym. Właśnie takie przedstawienie zagadnień ułatwia poszukiwanie konkretnych informacji. \n \n Przeglądowe ukazanie problemów umożliwia wyjaśnienie podstawowych terminów używanych nie tylko w języku prawniczym, lecz także w języku debaty publicznej. W książce uwzględniono i zestawiono pojęcia często błędnie używane w tej debacie (np. deficyt budżetu państwa i deficyt sektora finansów publicznych). Aktualność zaprezentowanych w vademecum akademickim zagadnień pozwala uporządkować wiedzę o instytucjach finansów publicznych, takich jak: \n • Wieloletni Plan Finansowy Państwa, \n • budżet państwa,\n • dług publiczny,\n • dochody jednostek samorządu terytorialnego,\n • odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,\n • audyt wewnętrzny i kontrola zarządcza.\n \n Niewątpliwą zaletą publikacji jest również jej układ i struktura nawiązująca do poszczególnych kwestii omawianych w trakcie wykładu akademickiego oraz formułowanych następnie w testach egzaminacyjnych pytań, na podstawie których weryfikowana jest wiedza studentów. \n \n Prosty język, podręcznikowa formuła opracowania oraz hasłowe przedstawienie zagadnień sprawiają, że stanowi ono istotną pomoc dydaktyczną i ułatwia poszukiwanie konkretnych informacji. \n \n Vademecum akademickie jest pracą zbiorową pracowników Katedry Finansów i Prawa Finansowego Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. \n \n Publikacja przeznaczona jest dla studentów oraz absolwentów prawa, administracji, europeistyki i kierunków ekonomicznych. Może być także przydatna w trakcie studiów podyplomowych, kursów dla doradców finansowych i aplikacji prawniczych. Z książki mogą korzystać również pracownicy sektora finansów publicznych oraz osoby pełniące różnego rodzaju funkcje w organizacjach pozarządowych.

SPIS TREŚCI
 Wykaz skrótów ............................................................................................................. 11
 Słowo wstępne ............................................................................................................... 15
 Rozdział I
 Podstawowe zagadnienia teoretyczne ...................................................................... 17
 1. Finanse publiczne ................................................................................................ 17
 2. Finanse publiczne a finanse prywatne ............................................................. 18
 3. Prawo finansów publicznych i prawo finansowe ............................................ 19
 4. Funkcje finansów publicznych .......................................................................... 19
 5. Polityka finansowa .............................................................................................. 21
 6. Prawo A. Wagnera ............................................................................................... 21
 Rozdział II
 Konstytucyjne podstawy finansów publicznych ................................................... 23
 1. Źródła prawa finansowego i prawa finansów publicznych ........................... 23
 2. Rozdział X Konstytucji RP ................................................................................. 25
 3. Władztwo daninowe ........................................................................................... 25
 4. Ustrój finansowy samorządu terytorialnego ................................................... 26
 5. Budżet państwa .................................................................................................... 27
 6. Ustawa budżetowa ............................................................................................... 28
 7. Publiczna działalność finansowa ...................................................................... 29
 8. Narodowy Bank Polski ....................................................................................... 31
 Rozdział III
 Środki publiczne .......................................................................................................... 33
 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy o finansach publicznych ...... 33
 2. Pojęcie i katalog środków publicznych ............................................................. 35
 3. Dochody publiczne .............................................................................................. 36
 4. Przychody publiczne ........................................................................................... 40
 5. Środki pochodzące z budżetu UE i pomoc z EFTA oraz inne bezzwrotne 
 środki ze źródeł zagranicznych ......................................................................... 41
 6. Wydatki publiczne .............................................................................................. 44
 7. Rozchody publiczne ............................................................................................ 47
 8. Deficyt i nadwyżka sektora a deficyt i nadwyżka budżetu ........................... 48
 Rozdział IV
 Sektor finansów publicznych .................................................................................... 53
 1. Pojęcie i zakres sektora finansów publicznych ............................................... 53
 2. Metody budżetowania ........................................................................................ 55
 3. Jednostki budżetowe ........................................................................................... 57
 4. Samorządowy zakład budżetowy ...................................................................... 60
 5. Agencja wykonawcza .......................................................................................... 63
 6. Instytucja gospodarki budżetowej .................................................................... 65
 7. Państwowy fundusz celowy ............................................................................... 68
 8. Państwowe i samorządowe osoby prawne ....................................................... 72
 Rozdział V
 Zasady ogólne gospodarki finansowej jednostek sektora finansów 
 publicznych ................................................................................................................... 75
 1. Zasada jawności finansów publicznych ........................................................... 75
 2. Zasada przejrzystości finansów publicznych .................................................. 79
 3. Klasyfikacja środków publicznych ................................................................... 82
 4. Zasady gospodarowania środkami publicznymi ............................................ 86
 5. Kierownik j.s.f.p. ................................................................................................. 88
 6. Główny księgowy j.s.f.p. ..................................................................................... 90
 Rozdział VI
 Kontrola zarządcza i audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów 
 publicznych ................................................................................................................... 93
 1. Pojęcie i cele kontroli zarządczej ....................................................................... 93
 2. Organy zapewniające wykonywanie kontroli zarządczej ............................. 94
 3. Koordynacja kontroli zarządczej ...................................................................... 95
 4. Standardy kontroli zarządczej ........................................................................... 95
 5. Pojęcie audytu wewnętrznego ........................................................................... 95
 6. Międzynarodowe standardy audytu wewnętrznego ...................................... 96
 7. Jednostki sektora finansów publicznych, w których prowadzi się audyt 
 wewnętrzny .......................................................................................................... 96
 8. Komórki audytu wewnętrznego ........................................................................ 97
 9. Audytor wewnętrzny ........................................................................................... 97
 10. Komitet audytu .................................................................................................. 98
 Rozdział VII
 Zagadnienia długu publicznego ............................................................................... 101
 1. Państwowy dług publiczny ................................................................................ 101
 2. Dług publiczny w prawie wspólnotowym ....................................................... 103
 3. Zarządzanie długiem publicznym .................................................................... 104
 4. Procedury oszczędnościowe i sanacyjne .......................................................... 105
 5. Program sanacyjny .............................................................................................. 106
 6. Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa .......................................................... 107
 7. Skarbowe papiery wartościowe ......................................................................... 107
 8. Bon skarbowy ....................................................................................................... 108
 9. Obligacja skarbowa ............................................................................................. 109
 10. Skarbowe papiery oszczędnościowe ............................................................... 109
 11. Kredyt publiczny ............................................................................................... 110
 12. Pożyczka publiczna ........................................................................................... 111
 13. Gwarancja publiczna ........................................................................................ 112
 14. Poręczenie publiczne ........................................................................................ 113
 Rozdział VIII
 Budżet państwa jako publiczny plan finansowy państwa .................................. 115
 1. Ustawa budżetowa .............................................................................................. 115
 2. Budżet państwa ................................................................................................... 116
 3. Zasady budżetowe ............................................................................................... 117
 4. Dochody budżetu państwa ................................................................................ 121
 5. Wydatki budżetu państwa ................................................................................. 122
 6. Stabilizacyjna reguła wydatkowa ...................................................................... 125
 7. Dotacje budżetowe .............................................................................................. 126
 8. Subwencje budżetowe ......................................................................................... 129
 9. Rezerwy budżetu państwa ................................................................................. 130
 10. Wieloletnie plany finansowe ............................................................................ 132
 11. Ustawa o prowizorium budżetowym ............................................................. 133
 12. Budżet zadaniowy ............................................................................................. 134
 13. Budżet środków europejskich ......................................................................... 134
 Rozdział IX
 Uchwalanie budżetu państwa.................................................................................... 137
 1. Pojęcie procedury budżetowej ........................................................................... 137
 2. Przygotowanie projektu budżetu państwa ...................................................... 137
 3. Uzasadnienie do projektu ustawy budżetowej ................................................ 139
 4. Uchwalanie ustawy budżetowej ........................................................................ 140
 5. Wieloletni plan finansowy państwa .................................................................. 142
 Rozdział X
 Problematyka wykonywania budżetu państwa .................................................... 145
 1. Procedura wykonywania budżetu państwa .................................................... 145
 2. Zasady gospodarki budżetowej w toku wykonywania budżetu państwa ..... 147
 3. Obsługa bankowa budżetu państwa ................................................................. 148
 4. Blokowanie wydatków budżetowych ............................................................... 149
 5. Przenoszenie wydatków budżetowych ............................................................ 150
 6. Wydatki niewygasające ...................................................................................... 151
 Rozdział XI
 Kontrola budżetowa i sprawozdawczość w budżecie państwa ........................... 153
 1. Kontrola wykonania budżetu państwa – bieżąca i następcza ...................... 153
 2. Kontrola NIK wykonania budżetu państwa ................................................... 156
 Rozdział XII
 Uchwalanie, wykonanie, nadzór i kontrola budżetu jednostek samorządu 
 terytorialnego ............................................................................................................... 159
 1. Uchwała budżetowa ............................................................................................ 159
 2. Wieloletnia prognoza finansowa j.s.t. .............................................................. 161
 3. Procedura przygotowania i uchwalenia budżetu j.s.t. ................................... 165
 4. Zastępcze uchwalenie budżetu j.s.t. ................................................................. 169
 5. Równowaga budżetowa ...................................................................................... 170
 6. Indywidualny wskaźnik zadłużenia j.s.t. ........................................................ 171
 7. Wykonanie budżetu j.s.t. ................................................................................... 176
 8. Rezerwy budżetowe j.s.t. .................................................................................... 178
 9. Dotacje podmiotowe z budżetu j.s.t. ................................................................ 180
 10. Dotacje przedmiotowe z budżetu j.s.t. ........................................................... 181
 11. Dotacje celowe z budżetu j.s.t. ........................................................................ 182
 12. Skarbnik j.s.t. ..................................................................................................... 183
 13. Kontrasygnata ................................................................................................... 187
 14. Blokowanie wydatków budżetowych ............................................................. 189
 15. Przenoszenie wydatków w budżecie j.s.t. ...................................................... 190
 16. Niewygasające wydatki budżetu j.s.t. ............................................................ 191
 17. Nadzór i kontrola nad j.s.t. .............................................................................. 192
 18. Regionalne izby obrachunkowe ...................................................................... 195
 19. Fundusz sołecki ................................................................................................. 197
 20. Budżet obywatelski ........................................................................................... 198
 21. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego................................ 201
 22. Raport o stanie j.s.t. .......................................................................................... 203
 Rozdział XIII
 Struktura dochodów jednostek samorządu terytorialnego ............................... 207
 1. Dochody własne j.s.t. .......................................................................................... 207
 2. Podatki stanowiące dochód własny gminy ...................................................... 211
 3. Opłaty stanowiące dochód własny gminy ....................................................... 213
 4. Dochody zewnętrzne j.s.t. .................................................................................. 214
 5. Subwencja ogólna ................................................................................................ 215
 6. Część oświatowa subwencji ogólnej .................................................................. 220
 7. Dotacje celowe z budżetu państwa dla j.s.t. .................................................... 220
 8. Dotacje celowe na podstawie porozumień z innymi j.s.t. ............................. 223
 9. Janosikowe ............................................................................................................ 223
 10. Kontrakt wojewódzki ....................................................................................... 224
 11. Wieloletni plan inwestycyjny .......................................................................... 226
 Rozdział XIV
 Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ............... 229
 1. Pojęcie i charakter prawny odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny 
 finansów publicznych ......................................................................................... 229
 2. Zakres podmiotowy odpowiedzialności .......................................................... 230
 3. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności ....................................................... 232
 4. Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych .................................. 235
 5. Organy właściwe do orzekania w sprawach o naruszenie dyscypliny 
 finansów publicznych ......................................................................................... 238
 6. Organy właściwe do wypełniania funkcji oskarżyciela ................................ 240
 Rozdział XV
 Podstawy finansów Unii Europejskiej ..................................................................... 243
 1. Unia Gospodarcza i Walutowa .......................................................................... 243
 2. Euro ....................................................................................................................... 246
 3. Kryteria konwergencji ........................................................................................ 248
 4. Pakt stabilności i wzrostu .................................................................................. 250
 5. Procedura nadmiernego deficytu ..................................................................... 253
 6. Międzynarodowy Fundusz Walutowy ............................................................. 255
 7. Europejski System Banków Centralnych – Europejski Bank Centralny .... 258
 8. Europejski Bank Inwestycyjny .......................................................................... 262
 9. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju ........................................................... 265
 10. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych .......................... 268
 11. Europejski System Nadzoru Finansowego .................................................... 271
 12. Budżet ogólny UE ............................................................................................. 272
 13. Zasady budżetowe ............................................................................................. 274
 14. Dochody budżetowe ......................................................................................... 277
 15. Wydatki budżetowe .......................................................................................... 281 
 16. Fundusze europejskie ....................................................................................... 283
 16.1. Fundusze finansujące politykę spójności .............................................. 283
 16.2. Fundusze związane z zarządzaniem zasobami naturalnymi 
 i ich ochroną w okresie przejściowym ................................................. 287
 16.3. Pozostałe fundusze .................................................................................. 288
 17. Procedura uchwalania budżetu UE ............................................................... 289
 18. Wykonanie i kontrola realizacji budżetu UE ............................................... 291
 19. Europejski Trybunał Obrachunkowy ............................................................ 293
 Bibliografia ................................................................................................................... 297
 Autorzy .......................................................................................................................... 307
 Wykaz skrótów 11

Inne z serii

Inne autora

Inne wydawcy

Recenzje