Ponadnarodowe sieci organów administracji publicznej oraz ich wpływ na krajowy porządek prawny
Ponadnarodowe sieci organów administracji posługują się w swoich nazwach różnymi określeniami: „sieć”, „forum”, „inicjatywa”, „komitet”, „grupa”. Bez względu jednak na niuanse semantyczne, takie sieci są zawsze formą ponadnarodowej kooperacji między krajowymi organami administracji polegającej na wzajemnym wpływie na kreowanie przez nie polityki administracyjnej i na coraz częstszym sprawowaniu przez swoich członków jurysdykcji administracyjnej. Ponadnarodowe sieci organów administracji nie mają jednolitego charakteru. Mogą one mieć status formalny lub być wirtualną platformą współpracy; mogą tworzyć trwałe struktury organizacyjne lub mieć charakter luźnej kooperacji.
Celem prezentowanych w tej książce rozważań jest wyjaśnienie charakteru prawnego ponadnarodowych sieci organów administracji publicznej, dokonanie ich prawnej klasyfikacji oraz określenie wpływu sieci na krajowy porządek prawny i funkcjonowanie polskiej administracji publicznej. Umożliwi to wszechstronna analiza powstania, funkcjonowania i ewolucji ponadnarodowych sieci organów administracji ze szczególnym uwzględnieniem tworzących je polskich organów. Z uwagi na niezwykle szeroki zakres badanego tematu oraz brak opracowania tego zagadnienia w polskiej literaturze przedmiotu zjawisko ponadnarodowych sieci organów administracji zostanie pokazane przez pryzmat funkcjonowania ponadnarodowych sieci organów ochrony konkurencji. (z „Wprowadzenia”)
Wykaz skrótów i skrótowców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1 . WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.1. Cele i założenia pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.2. Uzasadnienie wyboru tematu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1.3. Teza i pytania badawcze pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 32
1.4. Metodologia badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . 33
1.5. Zakres przedmiotu badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
1.6. Wskazówki bibliograficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
1.7. Uwagi terminologiczne i techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
1.8. Struktura pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2. POJĘCIE I RODZAJE PONADNARODOWYCH SIECI ORGANÓW
ADMINISTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53
2.1. Pojęcie sieci jako struktury organizacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
2.2. Pojęcie sieci w rozumieniu prawnym i administracyjnym . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 58
2.3. Pojęcie ponadnarodowej sieci organów administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . . 62
2.4. Rodzaje ponadnarodowych sieci organów administracji publicznej . . . . . . . . . . . . 73
2.5. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3. TRADYCYJNE FORMY WSPÓŁPRACY ORGANÓW ADMINISTRACJI ORAZ
PAŃSTW A PONADNARODOWE SIECI ORGANÓW ADMINISTRACJI . . . . 87
3.1. Formy prawne działania administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
3.1.2. Klasyfikacja form prawnych działania administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . .89
3.2. Więzi prawne w aparacie administracyjnym (organizacja stosunków
wewnątrzadministracyjnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 100
3.3. Formy współpracy międzynarodowej w prawie publicznym międzynarodowym . .126
3.4. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
4. PODSTAWY PRAWNE MIĘDZYNARODOWEJ AKTYWNOŚCI
I WSPÓŁPRACY ORGANÓW OCHRONY KONKURENCJI (NA
PRZYKŁADZIE PREZESA UOKIK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
4.1. Internacjonalizacja prawa konkurencji i aktywność międzynarodowa organów
antymonopolowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 135
4.2. Aktywność międzynarodowa Prezesa UOKiK w świetle ustawy antymonopolowej. .139
4.3. Aktywność międzynarodowa Prezesa UOKiK w świetle regulacji ogólnych (k.p.a.,
ustawy ustrojowe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
4.4. Podstawa prawna działania Prezesa UOKiK jako czynnik determinujący formy jego
aktywności międzynarodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
4.5. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
5. PONADNARODOWE SIECI ORGANÓW OCHRONY KONKURENCJI
POWSTANIE, RODZAJE I FORMY AKTYWNOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
5.1. Ponadnarodowe sieci organów ochrony konkurencji o zasięgu globalnym . . . . . . 173
5.2. Ponadnarodowe sieci organów ochrony konkurencji o zasięgu kontynentalnym . . 212
5.3. Ponadnarodowe sieci organów ochrony konkurencji o zasięgu regionalnym
(subkontynentalnym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
5.4. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
6. INNE WYBRANE PONADNARODOWE SIECI ORGANÓW ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
6.1. Wybrane ponadnarodowe sieci organów ochrony konsumentów . . . . . . . . . . . . . 276
6.2. Wybrane transnarodowe sieci regulatorów telekomunikacyjnych . . . . . . . . . . . . 288
6.3. Wybrane ponadnarodowe sieci regulatorów energetycznych . . . . . . . . . . . . . . . . 298
6.4. Wybrane ponadnarodowe sieci regulatorów kolejowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
6.5. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
7. ANALIZA USTROJU I JURYSDYKCJI KRAJOWYCH ORGANÓW
ANTYMONOPOLOWYCH UCZESTNICZĄCYCH W PONAD- NARODOWYCH
SIECIACH ORGANÓW ADMINISTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
7.1. Pozycja ustrojowa i właściwość Prezesa UOKiK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
7.2. Pozycja ustrojowa i organizacja wybranych polskich organów regulacyjnych. . . . 336
7.3. Pozycja ustrojowa, organizacja i właściwość wybranych zagranicznych organów
antymonopolowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
7.4. Ponadnarodowe wytyczne i dobre praktyki w zakresie kształtowania ustroju organów
antymonopolowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
7.5. Wpływ uczestnictwa w ponadnarodowych sieciach organów administracji na ustrój
i jurysdykcję administracyjną krajowych organów administracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
7.6. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
8. FORMY WSPÓŁPRACY ORGANÓW KRAJOWYCH W RAMACH SIECI
ORAZ ICH WPŁYW NA SPRAWOWANIE JURYSDYKCJI ADMINISTRACYJNEJ
PRZEZ KRAJOWE ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ . . . . . . . . . . . 406
8.1. Współpraca miękka organów antymonopolowych działających w ramach
sieci organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
8.2. Współpraca związana z ustanawianiem celów legislacyjnych, standardów działania,
uzgadnianiem praktyki procesowej (prawo miękkie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410
8.3. Weryfikacja przestrzegania wspólnych standardów przez członków sieci. . . . . . . .418
8.4. Współpraca związana z wykonywaniem jurysdykcji administracyjnej przez
uczestników sieci organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 423
8.5. Wzmocniona współpraca związana z wykonywaniem jurysdykcji administracyjnej
przez uczestników sieci organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468
8.6. Wpływ międzynarodowej współpracy organów antymonopolowych w ramach sieci
na prawa stron i innych uczestników postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
8.7. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496
9. PONADNARODOWE SIECI ORGANÓW ADMINISTRACJI W SYSTEMIE
GLOBALNEJ, EUROPEJSKIEJ I POLSKIEJ ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
9.1. Ponadnarodowe sieci organów administracji w systemie zarządzania globalnego . 503
9.2. Ponadnarodowe sieci organów administracji w systemie europejskiej administracji
publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
9.3. Ponadnarodowe sieci organów administracji w systemie polskiej administracji
publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522
9.4. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
10. KONTROLA DZIAŁANIA PONADNARODOWYCH SIECI ORAZ
AKTYWNOŚCI ORGANÓW ADMINISTRACJI PODEJMOWANEJ W ICH
RAMACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 536
10.1. Problem legitymizacji ponadnarodowych sieci organów administracji publicznej
oraz udziału organów w tych sieciach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
10.2. Deficyt rozliczalności ponadnarodowych sieci organów i działań organów
krajowych w ich ramach oraz sposoby jego niwelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .543
10.3. Kontrola administracyjna organów działających w ramach sieci . . . . . . . . .. . . . . 548
10.4. Kontrola sądowa organów działających w ramach sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562
10.5. Parlamentarna kontrola aktywności krajowych organów administracji publicznej
w ponadnarodowych sieciach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569
10.6. Kontrola społeczna organów administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
10.7. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574
11. PERSPEKTYWY ROZWOJU PONADNARODOWYCH SIECI ORGANÓW
ADMINISTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577
11.1. Ponadnarodowe sieci organów a dostępne środki współpracy transnarodowej .... 578
11.2. Źródła sukcesu i potencjał rozwoju ponadnarodowych sieci organów. . . . . . . . . . 581
11.3. Mocne i słabe strony ponadnarodowych sieci organów administracji . . . . . . . . .586
11.4. Dobrowolność a „uświadomiona konieczność” uczestnictwa w ponadnarodowych
sieciach organów administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590
11.5. Ponadnarodowe sieci organów a konwergencja i harmonizacja prawa i praktyki
administracyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 592
11 .6 . Polski organ antymonopolowy na arenie transnarodowych sieci organów. . . . . .595
11.7. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597
12 . WNIOSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
Wykaz aktów prawnych i innych dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659
Netografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 679
Wykaz orzecznictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 687