Odpowiedzialność podmiotowa dzieci
Książka jest zwieńczeniem badań nad odpowiedzialnością dzieci w młodszym wieku szkolnym. Autorka współuczestniczyła w pracy dzieci poprzez przebywanie z nimi podczas lekcji, prowadzenie warsztatów rozwijających taką wiedzę, umiejętności i postawy, które będą sprzyjały kształtowaniu odpowiedzialności. Setki godzin spędzonych z uczniami i ich nauczycielką, wiele rozmów i analiz pozwoliło Autorce sformułować wnioski, które pomogą zarówno studentom, jak i nauczycielom praktykom czy rodzicom, w zrozumieniu, czym jest odpowiedzialność i jakie czynniki sprzyjają jej kształtowaniu.
Czytelnik znajdzie w książce inspiracje zarówno koncepcyjne, jak i praktyczne, m.in. przegląd literatury przedmiotu, model odpowiedzialności podmiotowej, listę czynników związanych z wychowaniem, przykłady działań, które umożliwiają rozwiązywanie problemów, problemów jednocześnie wspierają odpowiedzialność uczniów, zestaw dwunastu propozycji scenariuszy zajęć oraz opis przebiegu prowadzonych warsztatów.
Wstęp
Podziękowania
Rozdział I
Renesans odpowiedzialności
Znaczenia słowa „odpowiedzialność”
Odpowiedzialność w filozofii
Odpowiedzialność w psychologii
Odpowiedzialność – cecha człowieka XXI wieku
Model odpowiedzialności podmiotowej
Podsumowanie
Rozdział II
„To ja ponoszę konsekwencje” – odpowiedzialność a rozumienie skutków własnych działań
Tworzenie obrazu rzeczywistości
Obraz rzeczywistości – fakty, interpretacje i opinie
Skutki własnych działań z różnych punktów widzenia – przypadek Bartka
Counseling jako sposób pokazywania skutków działań z różnych punktów widzenia
Konsekwencja, kara a odpowiedzialność
Zmiana zachowania przez konsekwencję, a nie przez karę – przypadek pierwszoklasistów Model kształtowania odpowiedzialności przez pokazywanie konsekwencji
Scenariusze zajęć
„Weekend na plantacji” – fakty i interpretacje a przyjmowanie odpowiedzialności podmiotowej
„Podział dochodów rodziny” – skutki działań z różnych perspektyw a przyjmowanie odpowiedzialności podmiotowej
„Wydmuszka” – skutki działań a odpowiedzialność za podmiot
Rozdział III
„Mogę, ale nie muszę” – odpowiedzialność a poczucie wpływu i możliwość dokonywania wyborów
Potrzeba wpływu a odpowiedzialność
Poczucie skuteczności własnego działania a potrzeba granic
Poczucie kontroli nad sytuacją a poczucie wpływu
Wpływ i granice w różnych ideologiach edukacyjnych
Wdrażanie standardów jako kryteriów granic
Scenariusze zajęć
„Miasto” – odpowiedzialność za podejmowanie decyzji w sytuacji nieograniczonego wpływu
„Zakupy dla rodziny” – odpowiedzialność za dokonywanie wyborów w imieniu grupy
„Zakupy dla osoby” – odpowiedzialność za dokonywanie wyborów w imieniu drugiej osoby
„Gazeta” – odpowiedzialność za kształtowanie poglądów innych
Rozdział IV
„Znam te zasady”– odpowiedzialność a rozumienie reguł z perspektywy „Ja”