Obrazy młodzieży polskiej w dyskursie prasowym. Młodzież o sobie i rzeczywistości społecznej
Celem niniejszej pracy jest rekonstrukcja dyskursywnego budowania obrazów młodzieży polskiej pojawiających się w przekazach medialnych „Gazety Wyborczej”, „Dziennika. Polska – Europa – Świat”, „Tygodnika Powszechnego” oraz „Przeglądu Politycznego”, a zatem gazet i czasopism o zasięgu ogólnopolskim, które stanowiły przestrzeń dla dyskursu młodzieżowego w latach 1989–2011. Zasadniczo całość pracy podzielona została na trzy części: teoretyczną, metodologiczną i analityczną. Podstawowym obszarem, w tak zakrojonej pracy, jest szeroko rozumiana kategoria młodzieży i wszelkie powiązane z nią w sposób bliskoznaczny, choć nie zawsze tożsame, terminy. Podstawą dla analiz stało się osiem debat z udziałem młodzieży. Rekonstrukcja znaczeń nadawanych przez poszczególnych uczestników dyskursu, sposobów ich porządkowania i klasyfikowania, pozwoliła na odtworzenie poglądów młodzieży dotyczących otaczającego świata, własnego w nim miejsca, oraz tego, co stanowi przedmiot ich obaw, lęków, niepokojów, marzeń, celów życiowych, wartości itp., a w konsekwencji wiedzy o tym, jaka jest treść reprezentacji kolektywnych młodzieży, oraz tego, w jakich warunkach dyskursywnych one powstawały.
WPROWADZENIE 7
ROZDZIAŁ I. MŁODZIEŻ W PERSPEKTYWIE HISTORYCZNO-SPOŁECZNEJ OD KATEGORII SPOŁECZNEJ DO GRUPY SPOŁECZNEJ PRZEGLĄD STANOWISK 13
1. Charakterystyka historyczno-społecznego kontekstu egzystencji młodzieży. Wyłonienie się młodzieży jako kategorii społecznej 14
2. Młodzież w kontekście wybranych koncepcji socjologicznych. Społeczna charakterystyka młodzieży jako grupy społecznej 29
3. Młodzież – próba definicji 38
4. Młodzież w świetle dotychczasowych badań 45
ROZDZIAŁ II. SPOŁECZNA ROLA JĘZYKA. ZWROT KU DYSKURSOWI W HUMANISTYCE I NAUKACH SPOŁECZNYCH 49
1. Filozofia – język – społeczeństwo. Znaczenie zwrotu lingwistycznego 49
2. W stronę języka i interakcji 59
3. Społeczne ukierunkowanie badań nad dyskursem i procesami komunikacji na gruncie filozofii – między Michelem Foucault a Jürgenem Habermasem 71
3.1 Archeologia i genealogia dyskursu Michela Foucault 74
3.2 Jürgen Habermas – dyskurs jako przestrzeń wolności i emancypacji a systemowa reprodukcja integracji społecznej 78
ROZDZIAŁ III. ANALIZA DYSKURSU JAKO PROJEKT TEORETYCZNO-BADAWCZY 85
1. Analiza dyskursu jako projekt interdyscyplinarny 87
2. Socjologiczna analiza dyskursu 95
3. Analiza dyskursu a współczesne teorie socjologiczne 97
4. Analiza dyskursu młodzieży – między teorią a metodą 104
ROZDZIAŁ IV. METODOLOGICZNE PODSTAWY BADAŃ 111
1. Cel badań i podstawowe problemy badawcze 112
2. Uzasadnienie wybranych metod i technik badawczych 117
3. Metodologia badań – schemat badawczy 118
4. Ogólna charakterystyka badanej prasy 125
ROZDZIAŁ V. DYSKURS MŁODZIEŻY I O MŁODZIEŻY – ANALIZA DEBAT PRASOWYCH 127
1. Debata Dozwolone do lat trzydziestu: „Gazeta Wyborcza” 1996 – analiza wybranych artykułów 130
2. Debata Młodzi końca wieku: „Gazeta Wyborcza” 1999 – analiza wybranych artykułów 151
3. Debata Generacja nic: „Gazeta Wyborcza” 2002 – analiza wybranych artykułów 169
4. Debata Pokolenie '89: „Tygodnik Powszechny” 2002 – analiza wybranych artykułów 189
5. Debata Kraj sportów ekstremalnych: „Gazeta Wyborcza” 2004 – analiza wybranych artykułów 201
6. Debata Wojna pokoleń: „Przegląd Polityczny” 2004-2006 – analiza wybranych artykułów 213
7. Debata Pokolenie '89: „Dziennik” 2009 – analiza wybranych artykułów 224
8. Debata Stracone pokolenie: „Gazeta Wyborcza” 2011 – analiza wybranych artykułów 237
ROZDZIAŁ VI. REKONSTRUKCJA DYSKURSYWNYCH OBRAZÓW MŁODZIEŻY 255
1. „Pokolenie '68” 258
1.1 Dyskurs młodzieży jako narzędzie wpływu społecznego/zmiany społecznej 258
1.2 Wzory komunikacji 259
1.3 Formy wspólnotowości i zakres zindywidualizowania 259
1.4 Świat przedmiotów i nadawanych mu znaczeń 260
2. „Pokolenie '89” 261
2.1 Dyskurs młodzieży jako narzędzie wpływu społecznego/zmiany społecznej 261
2.2 Wzory komunikacji 262
2.3 Formy wspólnotowości i zakres zindywidualizowania 264
2.4 Świat przedmiotów i nadawanych mu znaczeń 265
3. „Pokolenie 2000” 266
3.1 Dyskurs młodzieży jako narzędzie wpływu społecznego/zmiany społecznej 266
3.2 Wzory komunikacji 268
3.3 Formy wspólnotowości i zakres zindywidualizowania 269
3.4 Świat przedmiotów i nadawanych mu znaczeń 271
4. „Pokolenie 2010” 271
4.1 Dyskurs młodzieży jako narzędzie wpływu społecznego/zmiany społecznej 271
4.2 Wzory komunikacji 272
4.3 Formy wspólnotowości i zakres zindywidualizowania 274
4.4 Świat przedmiotów i nadawanych mu znaczeń 275
5. Podsumowanie 276
ZAKOŃCZENIE 283
Bibliografia 289
Spis rysunków i tabel 305