Niemieccy słuchacze! Przemówienia radiowe z lat 1940-1945

Niemieccy słuchacze! Przemówienia radiowe z lat 1940-1945

Zbiór audycji emitowanych przez radio BBC od października 1940 do maja 1945 roku, w których Thomas Mann próbuje odwieść Niemców od fascynacji Hitlerem. Przemówienia stanowią doskonałe uzupełnienie zagadnień poruszanych w Doktorze Faustusie, gdzie pisarz szukał m.in. odpowiedzi na pytania o przyczyny nazizmu i niemiecką tożsamość.


Mann nie utożsamia ideologii nazistowskiej z narodem, co potwierdzają jego programowe teksty Brat Hitler (1939) oraz Niemcy i naród niemiecki (1945). Zło nie bierze się znikąd, choć trudno wytłumaczyć jego genezę. Dotyka całych społeczności, jego źródłem są jednak jednostki, o których czasem można pomyśleć, że zło jest im przeznaczone. Niektórzy ludzie z konieczności schodzą na manowce, ponieważ właściwej drogi w ogóle dla nich nie ma – pisał Mann w tomie zatytułowanym Tonio Kröger i inne opowiadania.


Jednak w przypadku pisarza, zwłaszcza tak wybitnego jak autor Czarodziejskiej góry, na poglądach trudno poprzestać. Jakkolwiek to zabrzmi, trzeba powiedzieć, że Niemieccy słuchacze! to modelowe studium języka w służbie propagandy. Książka prowokuje do pytań o cenę tak pojętego zaangażowania artysty w sprawy wspólnoty i o jego skuteczność w roli trybuna.