Neo-noir - 03 Neo-noir i kryzys płci
„
Neo-noir”. Ciemne zwierciadło czasów kryzysu to pierwsza polska monografia poświęcona zagadnieniom nowego filmu czarnego. W otwierającej części autorka dokonuje rekapitulacji dotychczasowych definicji zjawiska, proponując równocześnie własne rozumienie neo-noiru jako estetyki szczególnie prężnie rozwijającej się w czasach wielorako rozumianych kryzysów (w tym kryzysów tożsamościowych, epistemologicznych, a także kryzysów kategorii takich jak płeć czy samo kino). Chociaż w swoim opracowaniu autorka bazuje głównie na przykładach filmowych, odwołuje się także do wybranych komiksów (np. Joker Briana Azzarello i Lee Bermejo), gier wideo (L.A. Noire) oraz wideoklipów (Who Is It? Michaela Jacksona), a nawet reklam (seria BMW: The Hire). Książka zawiera omówienia i interpretacje nie tylko dzieł określanych mianem retro-noir (takich jak Listonosz zawsze dzwoni dwa razy Boba Rafelsona czy Czarna Dalia Briana De Palmy), których twórcy składają hołd klasycznemu czarnemu kinu, ale i licznych filmów science fiction (Łowca androidów Ridleya Scotta, cykle Terminator i Matrix, serial Battlestar Galactica), thrillerów (Nagi instynkt Paula Verhoevena, Zębate ostrze Richarda Marquanda), a także adaptacji komiksów (cykl Chrostophera Nolana o Batmanie, Sin City Roberta Rodrigueza). Autorka odwołuje się przy tym zarówno do kinematografii zachodniej, jak i azjatyckiej (hongkońskiej, koreańskiej, japońskiej, indyjskiej), a także polskiej (Psy Władsyława Pasikowskiego). „Neo-noir”… to publikacja skierowana nie tylko do znawców, ale i wszystkich miłośników kina, zwłaszcza do tych, którzy dostrzegają, że wzorce nowego kina czarnego są obecnie na tyle ekspansywne, że stają się ogólnokulturowym fenomenem.
Spis treści
Wstęp | 7
Rozdział pierwszy. Czerń bardziej czarna. Definicje i periodyzacje | 17
Odcienie czerni: definiowanie filmu noir | 20
Zmienność stylów noir: periodyzacja zamiast definicji | 30
Neo-noir jako transkulturowa estetyka | 38
Rozdział drugi. Neo-noir i kryzys tożsamości | 51
Puzzle nie do ułożenia | 53
Tożsamość anorektyczna | 58
Tożsamość Innego | 65
Rozdział trzeci. Neo-noir i kryzys płci | 73
Poza cenzurą | 75
Więcej niż kobieta fatalna | 79
Mniej niż loser | 85
Homme fatal – poza kryzys? | 94
Rozdział czwarty. Neo-noir i kryzys ideologiczno-poznawczy | 101
Sen zmieniony w koszmar | 103
Umysł w stanie wojny | 107
Wojna i miasto: noirowe metafory kryzysu | 115
Rozdział piąty. Neo-noir i kryzys człowieczeństwa | 121
Źli i fascynujący | 124
Ludzkość u progu apokalipsy | 131
Nikt nie rodzi się człowiekiem? | 136
Rozdział szósty. Neo-noir i kryzys(y) kina | 147
Inne retro? | 150
Kryzys filmowego autorstwa | 162
Kryzys gatunków | 170
Rozdział siódmy. Neo-noirowe dotknięcia | 175
Konstrukcje | 177
Dekonstrukcje? | 182
Ornamenty | 186
(Szczęśliwe) zakończenie albo kryzys neo-noiru | 195
Filmografia | 203
Bibliografia | 213
Indeks osobowy | 219
Summary | 227
Zusammenfassung | 229