Music and Infinity. Studies in Polish Romanticism

Music and Infinity. Studies in Polish Romanticism

The rhythm of Romanticism in Poland is ominously tapped by history, politics, various defeats, and the sense of national captivity, but the descant to this main melodic line are rhythms and melodies of everyday life and extraordinary art. Contrary to many stereotypes and clichés referring to Polish Romanticism, national martyrology and historism are not the only matter of concern for Polish authors. Tradition, customs, everydayness, social relations, existence, and art are crucial literary themes. In addition, aesthetic experiences, the musical life, the search for sacrum in the individual dimension and outside the Catholic Church are typical of Romanticism in Poland, which brings this movement closer to the European culture of that period. All essays collected in this book are dedicated to these issues from the border of art, aesthetics, and specific mysticism.

Literatura polska w okresie romantyzmu rozwijała się w specyficznych warunkach historycznych i szczególnych okolicznościach kulturowych. Determinował ją aspekt polityczny. Polska nie miała wówczas swojej państwowości. Byt niepodległy jeszcze do początku XVIII wieku potężnego państwa legł u progu romantyzmu, pod koniec tegoż stulecia, w gruzach. Rosja, Prusy i Austria zajęły terytorium Polski, traktując zabrane ziemie jak podległe sobie kolonie. Rozmaite są tego przyczyny.

Nie znaczy to jednak, że romantyzm polski był głuchy na nowoczesne tendencje estetyczne i nowoczesną filozofię europejską. To wątki także żywe i obecne w polskiej literaturze tego okresu, choć często zapomniane, a w refleksji badawczej nierzadko spychane na plan dalszy lub po prostu pomijane. Ta skromna książka ma przypomnieć o tym czytelnikowi anglojęzycznemu. Muzyka i nieskończoność to dwa wielkie tematy romantycznej literatury europejskiej i dwa małe tematy literatury polskiej w tym okresie.

Rytm romantyzmu w Polsce wystukują złowieszczo i pospołu historia, polityka, rozmaite klęski, syberyjskie zsyłki, poczucie niewoli narodowej, ale kontrapunktem dla tej głównej linii melodycznej są rytmy i melodie zwykłego życia i niezwykłej sztuki. Nie tylko martyrologia narodowa i historyzm - wbrew stereotypom i utartym schematom myślenia o polskim romantyzmie - stanowią przedmiot zainteresowania polskich twórców. Trzeba mówić o tym głośno choćby na przekór ponownie rodzącym się upiorom nacjonalizmu. Obyczajowość, codzienność, stosunki społeczne, egzystencja, sztuka, podobnie jak w prozie Balzaca, są ważnymi tematami literackimi. Również zgłębianie estetycznych doznań, życie muzyczne, poszukiwanie sacrum w wymiarze indywidualnym poza instytucją Kościoła, charakteryzują polski romantyzm, w czym zbliża się on niejednokrotnie do kultury europejskiej tego okresu.