Między czasem minionym a przyszłym

Między czasem minionym a przyszłym

Wśród licznych książek-traktatów Hannah Arendt (1906–1975), niemiecko-amerykańskiej autorki pochodzenia żydowskiego, ta jest szczególna, bo ma stanowić „ćwiczenia z myśli politycznej”. Arendt miała w tej dziedzinie bogate doświadczenia w starciu z XX wiekiem, który uczynił z niej outsidera: w latach 1937–1951 nie miała obywatelstwa żadnego kraju. Ten symboliczny epizod pozwolił jej spoglądać z charakterystycznego dystansu na współczesność, oglądać ją z szerokiej perspektywy historycznej i czynić frapujące porównania z innymi epokami. Także w tych „ćwiczeniach” zajmują ją podstawowe terminy języka politycznego – wolność, sprawiedliwość, autorytet – w kontekście zmiany ich dawnych znaczeń, a nawet zupełnego zaniku ich znaczenia. Ćwiczenie i w ogóle uprawianie myśli politycznej, uważa Arendt, musi się dziś odbywać w kontekście tego, co się współcześnie wydarzyło: w kontekście zerwania nici tradycji i zaniku autorytetu. Tym większej odpowiedzialności wymaga zdana dziś na siebie myśl polityczna i i tym bardziej intensywnych „ćwiczeń” – przy których Hannah Arendt jest fascynującą przewodniczką.