Metodyka sporządzania umów gospodarczych
Publikacja zawiera przystępne omówienie wielu rodzajów umów, z jakimi można się spotkać w praktyce obrotu. Wzory klauzul umownych przedstawiono w sposób praktyczny, z objaśnieniem i wskazaniem wariantów stosowanych w określonych sytuacjach. W opracowaniu zawarto nie tylko zwięzłe omówienie istotnych zagadnień stosunku zobowiązaniowego i oświadczenia woli, lecz także wiele przykładów obrazujących konsekwencje stosowania przedstawionych rozwiązań. W 7. wydaniu dodano nowe przykłady umów: pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, datio in solutum (świadczenie w miejsce wykonania), o prowizję. Adresaci: Książka jest przeznaczona w szczególności dla aplikantów, którzy podczas odbywania aplikacji powinni zdobyć podstawową wiedzę o technice sporządzania umów, aby później doskonalić się w tej materii. Opracowanie zainteresuje również prawników praktyków mających do czynienia z obrotem gospodarczym, którzy będą mogli ulepszyć wypracowane już techniki lub zwrócić uwagę na te elementy, które dotychczas były pomijane. Wzory pism zawarte w publikacji dostępne są w wersji elektronicznej do pobrania ze strony: www.umowy-gospodarcze-wzory-7.wolterskluwer.pl – po wpisaniu zamieszczonego w książce kodu aktywacyjnego. Wzory można modyfikować i dostosowywać do indywidualnych potrzeb.
Wykaz skrótów | str. 15
Wprowadzenie | str. 17
Rozdział 1
Ogólne regulacje dotyczące zobowiązań umownych | str. 19
1. Wstęp | str. 19
2. Oświadczenia woli | str. 21
2.1. Pojęcie oświadczeń woli | str. 21
2.2. Wykładnia oświadczeń woli | str. 25
2.3. Wykładnia umowy | str. 28
2.4. Problematyka wad oświadczeń woli | str. 33
2.4.1. Brak świadomości lub swobody w podjęciu decyzji i wyrażeniu woli | str. 34
2.4.2. Pozorność | str. 37
2.4.3. Błąd | str. 41
2.4.4. Groźba | str. 44
2.5. Problematyka uchylania się od skutków oświadczenia woli | str. 45
3. Pojęcie i struktura stosunku zobowiązaniowego | str. 48
3.1. Pojęcie stosunku zobowiązaniowego | str. 49
3.2. Struktura stosunku zobowiązaniowego | str. 53
3.3. Umowa jako stosunek zobowiązaniowy | str. 55
3.3.1. Zawarcie umowy | str. 56
3.3.2. Uchylenie się od zawarcia umowy | str. 58
3.3.3. Zmiana umowy | str. 59
3.3.4. Wygaśnięcie umowy | str. 61
4. Pojęcie i zakres zasady swobody umów | str. 63
4.1. Pozytywna strona zasady swobody umów | str. 65
4.2. Wyznaczanie granic swobody umów | str. 65
4.3. Skutki przekroczenia zakresu swobody umów | str. 69
4.3.1. Wyzysk | str. 70
4.3.2. Niemożliwość świadczenia | str. 70
4.3.3. Szczególne przypadki ograniczenia zasady swobody umów | str. 71
5. Szczególne zasady i klauzule wyznaczające treść zawieranej umowy | str. 71
5.1. Zasada trwałości umów | str. 72
5.2. Zasada współdziałania | str. 73
5.3. Zasada dobrej wiary (dobrych obyczajów) | str. 74
5.4. Zasada uczciwego obrotu (uczciwości kupieckiej) | str. 75
5.5. Klauzula społeczno -gospodarczego przeznaczenia prawa | str. 75
5.6. Klauzula zwyczaju | str. 76
6. Zawieranie umów w obrocie konsumenckim | str. 77
6.1. Pojęcie wzorców umownych | str. 79
6.2. Charakter prawny wzorców | str. 80
6.3. Zawarcie umowy przy użyciu wzorca | str. 81
6.4. Niedozwolone postanowienia umowne w umowach konsumenckich | str. 83
6.5. Umowy zawierane z konsumentem poza lokalem przedsiębiorstwa | str. 84
6.6. Umowy z konsumentem zawierane na odległość | str. 84
6.7. Zagadnienia szczególne związane z umowami z udziałem konsumenta | str. 86
6.8. Wzorce umów w handlu elektronicznym | str. 89
7. Forma umowy | str. 90
7.1. Rodzaje formy czynności prawnej | str. 90
7.2. Elementy konstrukcyjne zwykłej formy pisemnej | str. 91
7.3. Elementy konstrukcyjne kwalifikowanej formy pisemnej | str. 97
7.3.1. Forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu | str. 97
7.3.2. Forma aktu notarialnego | str. 99
7.3.3. Forma pisemna z datą pewną | str. 102
7.4. Pactum de forma | str. 104
7.5. Skutki niezachowania formy zastrzeżonej | str. 106
7.5.1. Forma pisemna zastrzeżona ad probationem | str. 106
7.5.2. Forma pisemna zastrzeżona ad solemnitatem | str. 108
7.5.3. Forma ad eventum | str. 111
7.6. Forma następczych czynności prawnych | str. 112
8. Systematyka wadliwych czynności prawnych | str. 113
8.1. Nieważność umowy | str. 113
8.1.1. Sprzeczność umowy z prawem jako przesłanka jej nieważności | str. 116
8.1.2. Sprzeczność umowy z właściwością stosunku | str. 118
8.1.3. Sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego | str. 119
8.1.4. Konsekwencje nieważnych zapisów umownych | str. 120
8.2. Bezskuteczność czynności prawnej | str. 125
8.2.1. Bezskuteczność zawieszona | str. 125
8.2.2. Bezskuteczność względna | str. 129
9. Wykonanie zobowiązań wynikających z kontraktu | str. 131
9.1. Wykonanie zobowiązania | str. 131
9.1.1. Wykonanie zobowiązania w całości lub części | str. 131
9.1.2. Jakość świadczenia | str. 132
9.1.3. Zarachowanie świadczenia na poczet kilku długów | str. 132
9.2. Osobisty charakter świadczenia dłużnika | str. 134
9.3. Zasada współdziałania wierzyciela | str. 136
9.4. Miernik staranności | str. 137
9.5. Miejsce i czas wykonania zobowiązania | str. 139
9.5.1. Miejsce wykonania zobowiązania | str. 139
9.5.2. Termin wykonania zobowiązania | str. 142
9.6. Wykonanie zobowiązania o charakterze wzajemnym | str. 144
9.7. Prawo zatrzymania | str. 146
10. Przesłanki i zasady odpowiedzialności kontraktowej | str. 148
10.1. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej | str. 148
10.1.1. Uwagi ogólne | str. 148
10.1.2. Odpowiedzialność za culpa in contrahendo | str. 153
10.2. Zasady odpowiedzialności kontraktowej | str. 156
10.3. Umowna modyfikacja zasad odpowiedzialności kontraktowej | str. 157
10.4. Następcza niemożliwość świadczenia | str. 160
10.5. Opóźnienie a zwłoka dłużnika | str. 163
10.6. Zwłoka wierzyciela | str. 166
10.7. Odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umów wzajemnych | str. 168
10.8. Zbieg odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej | str. 173
Rozdział 2
Komparycja umowy | str. 177
1. Pojęcie komparycji umowy | str. 177
2. Zdolność kontraktowa | str. 177
3. Struktura komparycji umowy | str. 178
3.1. Nazwa umowy | str. 178
3.2. Data i miejsce zawarcia umowy | str. 179
3.3. Preambuła | str. 180
3.3.1. Uwagi ogólne | str. 180
3.3.2. Przykładowe propozycje preambuły | str. 180
3.4. Strony umowy | str. 181
3.4.1. Osoba fizyczna | str. 181
3.4.1.1. Indywidualizacja osoby fizycznej | str. 182
3.4.1.2. Konsumenci | str. 182
3.4.1.3. Przedsiębiorcy | str. 183
3.4.1.4. Firma jako oznaczenie przedsiębiorcy | str. 185
3.4.1.5. Zawarcie umowy przez osobę pozostającą w związku małżeńskim | str. 190
3.4.2. Osoby prawne | str. 193
3.4.2.1. Uwagi ogólne | str. 193
3.4.2.2. Skarb Państwa | str. 195
3.4.2.3. Państwowe osoby prawne | str. 196
3.4.2.4. Jednostki samorządu terytorialnego | str. 199
3.4.3. Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej | str. 201
3.4.4. Kościelne osoby prawne | str. 201
3.4.4.1. Kościół katolicki | str. 201
3.4.4.2. Pozostałe kościoły i związki wyznaniowe | str. 203
3.5. Reprezentacja podmiotów przy zawieraniu umowy | str. 203
3.5.1. Spółka cywilna | str. 204
3.5.2. Spółka jawna | str. 206
3.5.3. Spółka partnerska | str. 208
3.5.4. Spółka komandytowa | str. 210
3.5.5. Spółka komandytowo -akcyjna | str. 211
3.5.6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością | str. 213
3.5.7. Spółka akcyjna | str. 214
3.5.8. Prosta spółka akcyjna | str. 217
3.5.9. Spółdzielnia | str. 220
3.5.10. Wspólnota mieszkaniowa | str. 221
3.5.11. Fundacja | str. 222
3.5.12. Stowarzyszenie | str. 223
3.5.13. Skarb Państwa | str. 226
3.5.14. Jednostki samorządu terytorialnego | str. 227
3.6. Pełnomocnictwo | str. 229
3.6.1. Uwagi ogólne | str. 229
3.6.2. Zawarcie umowy z osobą do tego nieupoważnioną | str. 231
3.7. Prokura | str. 233
4. Wzory komparycji z praktycznymi wyjaśnieniami | str. 235
4.1. Skarb Państwa – minister | str. 235
4.2. Wojewoda | str. 236
4.3. Urząd wojewódzki | str. 236
4.4. Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe | str. 237
4.5. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad | str. 237
4.6. Przedsiębiorstwo państwowe | str. 238
4.7. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa | str. 239
4.8. Agencja Mienia Wojskowego | str. 240
4.9. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości | str. 241
4.10. Sądy powszechne | str. 242
4.11. Prokuratura | str. 243
4.12. Policja | str. 244
4.13. Straż miejska | str. 244
4.14. Państwowa Straż Pożarna | str. 245
4.15. Urząd skarbowy | str. 246
4.16. Izba administracji skarbowej | str. 246
4.17. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) | str. 247
4.18. Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej | str. 247
4.19. Gmina | str. 248
4.20. Jednostka organizacyjna gminy | str. 250
4.20.1. Ogród zoologiczny | str. 250
4.20.2. Przedszkole | str. 250
4.20.3. Szkoła podstawowa | str. 250
4.21. Miasto stołeczne Warszawa | str. 251
4.22. Powiat | str. 251
4.23. Województwo | str. 252
4.24. Muzeum | str. 254
4.25. Teatr | str. 254
4.26. Stowarzyszenie | str. 255
4.26.1. Ochotnicza straż pożarna | str. 256
4.26.2. Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) | str. 256
4.26.3. Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR) | str. 257
4.26.4. Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) | str. 257
4.27. Uczelnia | str. 258
4.28. Fundacja | str. 258
4.29. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej | str. 259
4.30. Spółdzielnia | str. 260
4.31. Wspólnota mieszkaniowa | str. 260
4.32. Związki zawodowe | str. 262
4.33. Instytut badawczy | str. 263
4.34. Spółka cywilna | str. 263
4.35. Spółka jawna | str. 264
4.36. Spółka partnerska | str. 265
4.37. Spółka komandytowa | str. 266
4.38. Spółka komandytowo -akcyjna | str. 268
4.39. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością | str. 269
4.40. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji | str. 271
4.41. Prosta spółka akcyjna | str. 272
4.42. Spółka akcyjna | str. 272
4.43. Spółka akcyjna w organizacji | str. 273
4.44. Syndyk | str. 274
4.45. Sądowy zarządca nieruchomości | str. 276
4.46. Towarzystwo budownictwa społecznego (TBS) | str. 276
4.47. Kościelne osoby prawne | str. 277
Rozdział 3
Podstawowe postanowienia umowne | str. 280
1. Proces formułowania postanowień umownych | str. 280
1.1. Oferta | str. 281
1.1.1. Uwagi ogólne | str. 281
1.1.2. Oferta w postaci elektronicznej | str. 285
1.2. Negocjacje | str. 287
1.3. List intencyjny | str. 287
1.4. Przetarg i aukcja | str. 288
2. Elementy treści umowy | str. 292
2.1. Uwagi ogólne | str. 292
2.2. Preambuła | str. 292
2.3. Słownik pojęć umowy | str. 295
2.4. Postanowienia wstępne | str. 297
2.5. Przedmiot umowy | str. 297
2.5.1. Uwagi ogólne | str. 297
2.5.2. Świadczenia jednorazowe, okresowe, ciągłe | str. 300
2.5.3. Świadczenia podzielne i niepodzielne | str. 301
2.5.4. Świadczenia oznaczone indywidualnie i rodzajowo | str. 303
2.5.5. Świadczenie pieniężne i odsetki | str. 303
2.5.6. Umowy odnoszące się do osób trzecich | str. 304
2.5.6.1. Uwagi ogólne | str. 304
2.5.6.2. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią – art. 391 k.c. | str. 305
2.5.6.3. Umowa o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia – art. 392 k.c. | str. 307
2.5.6.4. Umowa na rzecz osoby trzeciej – art. 393 k.c. | str. 309
2.6. Postanowienia dotyczące wymagalności świadczeń | str. 312
2.7. Miejsce wykonania umowy | str. 312
2.8. Podstawowe obowiązki stron | str. 313
2.9. Sposób spełnienia świadczenia | str. 317
2.10. Terminy spełnienia świadczeń | str. 318
2.11. Materiały i siła robocza | str. 319
2.12. Wartość umowy | str. 319
2.13. Sposób rozliczenia i płatności | str. 320
2.14. Odpowiedzialność za szkody | str. 320
2.15. Czas zawarcia umowy | str. 321
2.16. Dodatkowe zabezpieczenia | str. 321
2.17. Postanowienia końcowe | str. 322
2.18. Omówienie skreśleń i pomyłek | str. 323
2.19. Podpis | str. 323
2.20. Załączniki do umowy | str. 324
Rozdział 4
Klauzule umowne | str. 325
1. Klauzula dotycząca przejścia korzyści i ciężarów oraz niebezpieczeństwa | str. 325
2. Klauzula miejsca wykonania umowy | str. 328
3. Wynagrodzenie kosztorysowe | str. 330
4. Wynagrodzenie ryczałtowe | str. 336
5. Wykonanie zastępcze | str. 340
6. Klauzula dotycząca podwykonawców | str. 344
7. Zadatek | str. 348
8. Zaliczka | str. 353
9. Klauzula przejścia majątkowych praw autorskich | str. 356
10. Klauzula dotycząca udzielenia licencji | str. 368
11. Odsetki | str. 375
12. Kara umowna | str. 382
13. Warunek | str. 394
14. Termin | str. 401
15. Klauzula rebus sic stantibus | str. 405
16. Siła wyższa | str. 410
17. Gwarancja | str. 415
18. Zabezpieczenie wekslowe | str. 423
19. Przewłaszczenie na zabezpieczenie | str. 429
20. Hipoteka | str. 434
21. Zastaw | str. 441
22. Klauzula czynności z samym sobą | str. 446
23. Klauzula zakazu konkurencji | str. 452
23.1. Uwagi ogólne | str. 452
23.2. Zakaz konkurencji w umowie agencyjnej | str. 456
23.3. Zakaz konkurencji w umowie zawieranej z pracownikiem | str. 457
23.4. Modyfikacje, przykłady, orzecznictwo | str. 460
24. Klauzula poufności | str. 466
25. Klauzula waloryzacyjna | str. 472
26. Klauzula umownego prawa odstąpienia | str. 476
27. Odstępne | str. 484
28. Zapis na sąd polubowny | str. 486
29. Klauzula prorogacyjna | str. 492
30. Klauzula dotycząca jurysdykcji | str. 494
31. Klauzula salwatoryjna | str. 498
32. Klauzula języka | str. 501
33. Koszty związane z zawarciem umowy | str. 503
34. Zmiana umowy | str. 504
Rozdział 5
Umowy podstawowe | str. 511
1. List intencyjny | str. 511
2. Umowa przedwstępna | str. 516
3. Umowa ramowa | str. 529
4. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią (art. 391 k.c.) | str. 545
5. Umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią z obowiązku świadczenia (art. 392 k.c.) a umowa o przejęcie długu (art. 519 k.c.) | str. 550
Rozdział 6
Przykładowe umowy | str. 560
1. Umowa cesji wierzytelności | str. 560
2. Umowa czarterowa | str. 565
3. Umowa o dzieło (umowa o wykonanie projektu architektonicznego) | str. 569
4. Umowa zlecenia | str. 588
5. Umowa o świadczenie usług serwisowych | str. 595
6. Umowa sprzedaży | str. 600
7. Umowa sprzedaży na raty wraz z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej | str. 604
8. Umowa sprzedaży na próbę | str. 611
9. Umowa sprzedaży z prawem odkupu | str. 613
10. Umowa zastawu na udziałach w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością | str. 618
11. Umowa zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością | str. 624
12. Umowa spółki cywilnej | str. 632
13. Umowa o roboty budowlane | str. 649
14. Umowa konsorcjum | str. 663
15. Umowa spółki jawnej | str. 674
16. Umowa spółki partnerskiej | str. 684
17. Umowa spółki komandytowej | str. 694
18. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością | str. 703
19. Porozumienie wekslowe | str. 724
20. Umowa faktoringu niewłaściwego | str. 728
21. Umowa faktoringu właściwego | str. 733
22. Umowa o prawo dostępu do strony internetowej (hostingowa) | str. 736
23. Umowa leasingu operacyjnego | str. 740
24. Umowa leasingu finansowego | str. 747
25. Umowa merchandisingu reklamowego | str. 752
26. Umowa najmu okazjonalnego | str. 754
27. Umowa najmu wirtualnego biura | str. 764
28. Umowa poddzierżawy nieruchomości | str. 768
29. Umowa określająca sposób korzystania z nieruchomości (umowa quoad usum) | str. 773
30. Umowa zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa | str. 778
31. Umowa o nadzór autorski nad inwestycją | str. 789
32. Umowa poręczenia spłaty pożyczki | str. 792
33. Umowa poręczenia za dług przyszły | str. 796
34. Umowa pożyczki udziałowca dla spółki | str. 799
35. Umowa potrącenia wzajemnych wierzytelności | str. 803
36. Umowa barteru | str. 807
37. Umowa franchisingu | str. 810
38. Umowa upoważnienia inkasowego | str. 817
39. Umowa o prowadzenie rachunku powierniczego i depozytu adwokackiego | str. 822
40. Porozumienie w sprawie spłaty zadłużenia | str. 826
41. Umowa o zachowaniu poufności | str. 829
42. Umowa prowizji | str. 834
43. Umowa datio in solutum | str. 839
44. Umowa pośrednictwa w obrocie nieruchomościami | str. 844
45. Umowa dowodowa | str. 848