Kultura popularna w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego
Tematyka niniejszej pracy sytuuje ją na pograniczu antropologii kultury i glottodydaktyki, tzw. kulturoznawstwa glottodydaktycznego. Autor proponuje jego wydzielenie jako nowej subdyscypliny glottodydaktyki polonistycznej, a odwołując się do osiągnięć glottokulturoznawczych warszawskiego „Polonicum”, przedstawia własną propozycję programową nauczania kultury popularnej. The subject of this book situates it at the interface between cultural anthropology and
glottodidactics, the so-called glotto-cultural studies. The author argues that is should be recognized as a new subdiscipline of Polish glottodidactics and, referring to the achievements of the glotto-cultural studies of the Warsaw “Polonicum,” presents his own vision of teaching
popular culture.
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Rozdział 1
Proces glottodydaktyczny a dominujący typ przekazu (medium) kultury 15
1.1. Glottodydaktyka polonistyczna i jej subdyscypliny . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.2. Relacja języka i kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.3. Kompetencje w nauczaniu języków obcych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.3.1. Kompetencje w Europejskim systemie opisu kształcenia językowego 25
1.3.2. Kompetencja kulturowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.3.3. Kompetencja interkulturowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
1.4. Media a typ kultury – wyposażenie antropologiczne uczestników kultury 40
1.5. Kultura popularna i jej znaczenie we współczesnej pedagogice kultury . . 49
1.6. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Rozdział 2
Kultura „wysoka” a kultura „niska” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
2.1. Rozważania wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
2.2. Ocenianie i wartościowanie kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.3. Różne typy potocznego rozumienia kultury: kultura „wysoka” i „niska” . . 67
2.4. Kultura popularna a kultura masowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
2.5. Tożsamość w popkulturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
2.6. Mity popkultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
2.7. Kultura popularna jako jeden ze sposobów transmisji kanonu . . . . . . . 91
2.8. Współczesne uwarunkowania komunikacji międzykulturowej . . . . . . . . 102
2.9. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
6 Spis treści
Rozdział 3
Praktyczne wykorzystanie tekstów i treści kultury popularnej w nauczaniu
języka polskiego jako obcego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
3.1. Przegląd publikacji z zakresu polonistycznego kulturoznawstwa glottodydaktycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.2. Teksty kultury popularnej w nauczaniu języka polskiego jako obcego . . 127
3.3. Zajęcia pozalektoratowe poświęcone kulturze polskiej w Centrum „Polonicum” Uniwersytetu Warszawskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
3.4. Kultura popularna na zajęciach pozalektoratowych w Centrum „Polonicum”
Uniwersytetu Warszawskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
3.5. Autorska koncepcja programowa nauczania kultury polskiej jako obcej 160
3.5.1. Założenia glottodydaktyczne koncepcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
3.5.2. Cele nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
3.5.3. Metody opracowania koncepcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
3.5.4. Treści nauczania (wraz z komentarzem dotyczącym popkulturowej
realizacji) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
3.5.4.1. Znajomość podstawowa (poziom A) . . . . . . . . . . . . . . . 165
3.5.4.2. Znajomość pogłębiona (poziom B) . . . . . . . . . . . . . . . . 168
3.5.4.3. Znajomość umożliwiająca efektywną komunikację (po-
ziom C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
3.5.5. Warunki i techniki realizacji koncepcji programowej . . . . . . . . . . 172
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Aneks. Zawartość „Kwartalnika Polonicum”, numery 1–30 . . . . . . . . . . . 189
Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231