Komentarz jest pierwszym na polskim rynku prawniczym opracowaniem dotyczącym przepisów regulujących koordynację systemów zabezpieczenia społecznego, które weszły w życie 1 maja 2010 r.
W książce omówiono rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 i nr 987/2009 oraz odnoszące się do nich decyzje Komisji Administracyjnej ds. Zabezpieczenia Społecznego. Uwzględniono całościowo piśmiennictwo polskie, częściowo zagraniczne, a także orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz sądów polskich w zakresie mającym znaczenie dla omówienia poszczególnych unormowań.
Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla wykonawców zabezpieczenia społecznego (m.in. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Narodowego Funduszu Zdrowia, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Zdrowia, urzędów pracy) oraz ich pracowników, jak również dla sądów powszechnych oraz administracyjnych - w zakresie, w jakim komentowane akty prawne są przedmiotem kognicji.
Komentarz skierowany jest również do przedstawicieli praktyki oraz osób przemieszczających się w obrębie Unii Europejskiej (a szerzej Europejskiego Obszaru Gospodarczego) zainteresowanych pozyskaniem informacji o swoich prawach i obowiązkach w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.
Wykaz skrótów str. 27 Wstęp str. 29 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego str. 31 Tytuł I. Przepisy ogólne str. 39 Literatura str. 39 1. Geneza i ewolucja regulacji prawnych w dziedzinie koordynacji str. 41 2. Aktualne regulacje prawne str. 43 Artykuł 1 Definicje str. 45 1. Uwagi ogólne str. 55 2. Praca najemna oraz działalność na własny rachunek str. 55 3. Ubezpieczony str. 60 4. Urzędnik służby cywilnej str. 60 5. System specjalny dla urzędników służby cywilnej str. 61 6. Pracownik przygraniczny str. 62 7. Uchodźca i bezpaństwowiec str. 63 8. Członek rodziny str. 63 9. Zamieszkanie i pobyt str. 64 10. Ustawodawstwo str. 65 11. Władza właściwa str. 66 12. Komisja administracyjna str. 66 13. Rozporządzenie wykonawcze str. 66 14. Instytucja str. 67 15. Instytucja właściwa str. 67 16. Instytucja miejsca zamieszkania oraz instytucja miejsca pobytu str. 67 17. Właściwe państwo członkowskie str. 68 18. Okres ubezpieczenia str. 68 19. Okres zatrudnienia i okres pracy na własny rachunek str. 68 20. Okres zamieszkania str. 69 21. Świadczenie rzeczowe str. 69 22. Emerytura lub renta str. 71 23. Świadczenie przedemerytalne str. 71 24. Świadczenie z tytułu śmierci str. 72 25. Świadczenie rodzinne str. 72 Orzecznictwo TS str. 74 Orzecznictwo sądów polskich str. 115 Artykuł 2 Zakres podmiotowy str. 117 1. Uwagi ogólne str. 117 2. Kryterium ekonomiczne str. 118 3. Obywatelstwo str. 119 4. Kryterium rodzinne str. 121 Orzecznictwo TS str. 123 Artykuł 3 Zagadnienia objęte rozporządzeniem str. 124 1. Uwagi ogólne str. 125 2. Gałęzie zabezpieczenia społecznego (ust. 1) str. 126 2.1. Świadczenia z tytułu choroby str. 126 2.2. Świadczenia z tytułu macierzyństwa i świadczenia równoważne dla ojca str. 129 2.3. Świadczenia z tytułu inwalidztwa str. 130 2.4. Świadczenia z tytułu starości str. 131 2.5. Renty rodzinne str. 132 2.6. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i choroby zawodowej str. 133 2.7. Zasiłki na wypadek śmierci str. 133 2.8. Świadczenia dla bezrobotnych str. 133 2.9. Świadczenia przedemerytalne str. 135 2.10. Świadczenia rodzinne str. 135 3. Zakres zastosowania - systemy świadczeń (ust. 2) str. 136 4. Specjalne nieskładkowe świadczenia pieniężne str. 137 5. Zobowiązania armatora str. 137 6. Wyłączenie pomocy społecznej i medycznej str. 137 7. Wyłączenie świadczeń odszkodowawczych str. 138 8. Relacja do art. 9 rozporządzenia str. 140 Orzecznictwo TS str. 140 Orzecznictwo sądów polskich str. 152 Artykuł 4 Zasada równego traktowania str. 152 Orzecznictwo TS str. 154 Orzecznictwo sądów polskich str. 158 Artykuł 5 Równe traktowanie świadczeń, dochodów, okoliczności lub zdarzeń str. 159 Orzecznictwo TS str. 164 Orzecznictwo sądów polskich str. 172 Artykuł 6 Sumowanie okresów str. 172 Orzecznictwo TS str. 178 Orzecznictwo sądów polskich str. 180 Artykuł 7 Uchylenie zasad dotyczących miejsca zamieszkania str. 180 Orzecznictwo TS str. 184 Orzecznictwo sądów polskich str. 185 Artykuł 8 Relacje między niniejszym rozporządzeniem a innymi instrumentami koordynacji str. 187 Orzecznictwo TS str. 190 Orzecznictwo sądów polskich str. 191 Artykuł 9 Oświadczenia Państw Członkowskich dotyczące zakresu niniejszego rozporządzenia str. 192 Orzecznictwo TS str. 193 Artykuł 10 Zakaz kumulacji świadczeń str. 193 Orzecznictwo TS str. 196 Tytuł II. Określanie mającego zastosowanie ustawodawstwa str. 199 Literatura str. 199 Orzecznictwo TS str. 201 Artykuł 11 Zasady ogólne str. 205 1. Zasada jednego ustawodawstwa właściwego str. 208 2. Ustalanie ustawodawstwa dla poszczególnych grup str. 211 2.1. Osoba wykonująca pracę najemną str. 211 2.2. Osoba wykonująca pracę na własny rachunek str. 211 2.3. Urzędnicy służby cywilnej str. 212 2.4. Osoby otrzymujące zasiłek dla bezrobotnych str. 213 2.5. Służba w siłach zbrojnych i służba cywilna str. 213 2.6. Osoby niewykonujące pracy (działalności zarobkowej) oraz pobierające świadczenia pieniężne str. 214 2.7. Osoby pracujące na morzu str. 214 Orzecznictwo TS str. 216 Artykuł 12 Zasady szczególne str. 219 1. Uwagi wstępne str. 222 2. Delegowanie pracowników str. 222 2.1. Wykonywanie pracy na rzecz wysyłającego pracodawcy str. 224 2.2. Normalne wykonywanie pracy na terytorium państwa członkowskiego str. 226 2.3. Czas delegowania str. 228 2.4. Brak możliwości zastąpienia dotychczas delegowanego pracownika str. 229 2.5. Problem relacji decyzji A2 do treści rozporządzeń str. 229 3. Przejściowe wykonywanie działalności na terytorium innego państwa członkowskiego str. 230 4. Obowiązki informacyjne - postępowanie str. 232 5. Obowiązek współdziałania instytucji właściwych str. 233 Orzecznictwo TS str. 234 Orzecznictwo sądów polskich str. 235 Artykuł 13 Wykonywanie pracy w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich str. 238 1. Uwagi ogólne str. 242 2. Wykonywanie pracy w przynajmniej dwóch państwach członkowskich str. 243 3. Prowadzenie działalności w przynajmniej dwóch państwach członkowskich str. 246 4. Wykonywanie pracy i prowadzenie działalności w przynajmniej dwóch państwach członkowskich str. 248 5. Pełnienie służby urzędniczej i wykonywanie pracy/prowadzenie działalności w przynajmniej dwóch państwach członkowskich str. 248 6. Fikcja wykonywania pracy/prowadzenia działalności str. 249 7. Obowiązki osób objętych art. 13 rozporządzeniem nr 883/2004 str. 249 Orzecznictwo TS str. 251 Orzecznictwo sądów polskich str. 253 Artykuł 14 Ubezpieczenie dobrowolne lub fakultatywne kontynuowane str. 255 Orzecznictwo TS str. 258 Artykuł 15 Personel kontraktowy Wspólnot Europejskich str. 258 Orzecznictwo TS str. 259 Artykuł 16 Wyjątki od przepisów art. 11 do 15 str. 260 1. Porozumienia wyjątkowe str. 260 2. Wyłączenie ustawodawstwa państwa zamieszkania str. 262 Orzecznictwo TS str. 262 Tytuł III. Przepis y szczególne dotyczące różnych kategori świadczeń str. 263 Rozdział 1. Świadczenia z tytułu choroby, macierzyństwa i równoważne świadczenia dla ojca str. 263 Literatura str. 263 Orzecznictwo TS str. 266 Sekcja 1. Ubezpieczeni i członkowie ich rodzin, z wyjątkiem emerytów lub rencistów i członków ich rodzin str. 275 Artykuł 17 Miejsce zamieszkania w Państwie Członkowskim innym niż właściwe Państwo Członkowskie str. 275 Orzecznictwo TS str. 284 Artykuł 18 Pobyt we właściwym Państwie Członkowskim, kiedy miejsce zamieszkania jest w innym Państwie Członkowskim - zasady szczególne w odniesieniu do członków rodzin pracowników przygranicznych str. 286 Artykuł 19 Pobyt poza właściwym Państwem Członkowskim str. 292 1. Uwagi ogólne str. 294 2. Pobyt w innym państwie członkowskim aniżeli państwo właściwe str. 295 3. Uprzednie porozumienia dotyczące korzystania ze świadczeń str. 297 4. Zwrot kosztów str. 297 5. Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego str. 299 Orzecznictwo TS str. 300 Artykuł 20 Udanie się w celu uzyskania świadczeń rzeczowych - zezwolenie na stosowne leczenie poza Państwem Członkowskim miejsca zamieszkania str. 304 1. Uwagi ogólne str. 310 2. Zezwolenie instytucji właściwej str. 311 3. Zakres udzielanych świadczeń oraz przesłanki wyrażenia zgody str. 312 4. Prawa członków rodziny str. 315 5. Rozliczenie ryczałtowe pomiędzy instytucjami str. 315 Orzecznictwo TS str. 315 Orzecznictwo sądów polskich str. 318 Artykuł 21 Świadczenia pieniężne str. 319 1. Uwagi ogólne str. 326 2. Świadczenia pieniężne a rzeczowe str. 327 3. Problem uznawania zaświadczeń lekarskich str. 327 4. Postępowanie str. 328 5. Prawny status ubezpieczonego i członków rodziny (ust. 1) str. 330 6. Obliczenia świadczeń pieniężnych (ust. 2-4) str. 330 Orzecznictwo TS str. 331 Artykuł 22 Osoby ubiegające się o emeryturę lub rentę str. 332 Sekcja 2. Emeryci i renciści oraz członkowie ich rodzin str. 335 Artykuł 23 Prawo do świadczeń rzeczowych na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego miejsca zamieszkania str. 335 Orzecznictwo TS str. 337 Artykuł 24 Brak prawa do świadczeń rzeczowych na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego miejsca zamieszkania str. 338 Orzecznictwo TS str. 346 Artykuł 25 Emerytury lub renty na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich innych niż państwo miejsca zamieszkania, w przypadkach, gdy istnieje prawo do świadczeń rzeczowych w tym ostatnim Państwie Członkowskim str. 347 Artykuł 26 Miejsce zamieszkania członków rodziny w państwie innym niż to, w którym zamieszkuje emeryt lub rencista str. 349 Artykuł 27 Pobyt uprawnionego lub członków jego rodziny w państwie innym niż to, w którym mają miejsce zamieszkania - pobyt we właściwym Państwie Członkowskim - zgoda na uzyskanie właściwej opieki poza Państwem Członkowskim miejsca zamieszkania str. 353 Artykuł 28 Zasady szczególne dotyczące emerytowanych pracowników przygranicznych str. 361 1. Uwagi ogólne str. 364 2. Kontynuowanie opieki w dotychczasowym państwie zatrudnienia str. 365 3. Prawo do świadczeń rzeczowych byłych pracowników przygranicznych str. 367 4. Prawo do świadczeń rzeczowych członków rodzin pracowników przygranicznych lub osób pozostałych przy życiu str. 367 5. Realizacja roszczeń str. 368 6. Zwrot kosztów między instytucjami str. 368 Artykuł 29 Świadczenia pieniężne dla emerytów lub rencistów str. 368 Artykuł 30 Składki obciążające emerytów lub rencistów str. 371 1. Uwagi ogólne str. 372 2. Pobór składek przez instytucję obciążoną kosztami świadczeń rzeczowych w przypadku państw, w których świadczenia zależą od opłacania składki str. 373 3. Pobór składek przez instytucję obciążoną kosztami świadczeń rzeczowych w przypadku państw, w których świadczenia zależą od zamieszkania str. 374 Orzecznictwo TS str. 374 Sekcja 3. Przepisy wspólne str. 376 Artykuł 31 Przepis ogólny str. 376 Artykuł 32 Pierwszeństwo prawa do świadczeń rzeczowych - zasada szczególna dotycząca prawa członków rodziny do świadczeń w Państwie Członkowskim zamieszkania str. 378 Orzecznictwo TS str. 381 Artykuł 33 Świadczenia rzeczowe o znacznej wartości str. 382 Artykuł 34 Zbieg świadczeń z tytułu długotrwałej opieki str. 383 Artykuł 35 Zwroty między instytucjami str. 388 1. Uwagi ogólne str. 396 2. Zasada pełnego zwrotu kosztów str. 397 3. Zwrot faktycznie poniesionych wydatków str. 398 4. Zwrot na podstawie kwot zryczałtowanych (ust. 2) str. 399 5. Spory między instytucjami właściwymi w zakresie zwrotu kosztów oraz odsetki od nieuregulowanych należności str. 400 6. Szczególne uprawnienia państw członkowskich w zakresie rozliczeń str. 401 Orzecznictwo TS str. 401 Rozdział 2. Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej str. 402 Literatura str. 402 Orzecznictwo TS str. 408 Artykuł 36 Prawo do świadczeń rzeczowych i pieniężnych str. 415 1. Uwagi ogólne str. 420 2. Ogólne reguły udzielania świadczeń rzeczowych - ust. 1 str. 421 3. Szczególne świadczenia rzeczowe - ust. 2 str. 423 4. Zgoda na udanie się w celu realizacji świadczenia - ust. 2a str. 425 5. Świadczenia pieniężne str. 425 Artykuł 37 Koszty przewozu str. 426 Artykuł 38 Świadczenia w razie choroby zawodowej, jeżeli zainteresowany narażony był na takie samo ryzyko w kilku Państwach Członkowskich str. 427 Orzecznictwo TS str. 432 Artykuł 39 Pogłębienie się choroby zawodowej str. 433 Artykuł 40 Zasady dotyczące uwzględniania odrębności niektórych ustawodawstw str. 436 Orzecznictwo TS str. 441 Artykuł 41 Zwroty między instytucjami str. 441 Rozdział 3. Świadczenia z tytułu śmierci str. 442 Artykuł 42 Prawo do świadczeń w przypadku gdy śmierć nastąpiła, lub gdy uprawniony zamieszkuje, w Państwie Członkowskim innym niż właściwe Państwo Członkowskie str. 442 Artykuł 43 Udzielanie świadczeń w przypadku śmierci emeryta lub rencisty str. 443 Rozdział 4. Świadczenia z tytułu inwalidztwa str. 444 Literatura str. 444 Artykuł 44 Osoby podlegające wyłącznie ustawodawstwu typu A str. 446 Artykuł 45 Przepisy szczególne dotyczące sumowania okresów ubezpieczenia str. 452 Artykuł 46 Osoby podlegające wyłącznie ustawodawstwu typu B lub ustawodawstwu typu A i B str. 453 Artykuł 47 Pogłębienie się stanu inwalidztwa str. 455 Artykuł 48 Zamiana świadczeń z tytułu inwalidztwa na świadczenia z tytułu starości str. 457 Artykuł 49 Przepisy szczególne dotyczące urzędników służby cywilnej str. 460 Rozdział 5. Emerytury i renty rodzinne str. 460 Literatura str. 460 Orzecznictwo sądów polskich str. 463 Artykuł 50 Przepisy ogólne str. 464 Orzecznictwo TS str. 471 Artykuł 51 Przepisy szczególne dotyczące sumowania okresów str. 473 Orzecznictwo TS str. 480 Orzecznictwo sądów polskich str. 481 Artykuł 52 Przyznawanie świadczeń str. 482 1. Uwagi ogólne str. 483 2. Świadczenie niezależne str. 484 3. Świadczenie proporcjonalne str. 485 4. Prawo do świadczenia wyższego str. 486 5. Wyłączenia str. 486 Orzecznictwo TS str. 487 Orzecznictwo sądów polskich str. 490 Artykuł 53 Zasady przeciwdziałania kumulacji str. 490 1. Uwagi ogólne str. 491 2. Świadczenia tego samego oraz różnego rodzaju str. 491 3. Przesłanki stosowania regulacji antykumulacyjnych str. 492 4. Sytuacje, w których przepisy antykumulacyjne będą znajdowały zastosowanie str. 493 Orzecznictwo TS str. 494 Artykuł 54