„Ja” w przestrzeniach aksjologicznych. Z problematyki podmiotowości w literaturze XIX-XXI wieku - 11 Jan Błoński. Paradygmat postępowania krytyka literackiego
Książka <<„Ja” w przestrzeniach aksjologicznych. Z problematyki podmiotowości w literaturze XIX –XXI wieku>>, jest próbą sformułowania na nowo w świecie nowoczesnym i ponowoczesnym relacji podmiotu ze sferą
wartości, próbą w której „ja” i świat mogą odsłonić swe trochę mniej oczywiste rysy. Znaczenie literatury polega na tym, że tworzone przez siebie koncepcje świata, bytów i zjawisk konkretyzuje w postaci czegoś realnie istniejącego, unaoczniając, czym są i co się z nimi dzieje. Podobnie unaocznia ona nasze „ja” w splocie z wartościami.
Literatura stwarza, organizuje pole, na którym to, co się wydarza, może być oglądane i badane. Korzystając z tej ontologicznej zdolności literatury, a także z szerokiego spektrum darowanych przez nią zjawisk, pytamy w książce o przygody „ja” w przestrzeniach wartości, o to, co mówią o nich formy literackie, nowe postaci literatury, a także stare w nowym odczytaniu. Pierwszą część książki wypełniają prace, które dla zbadania i opisu przestrzeni aksjologicznych poezji skupiają się w szczególny sposób na figurach poetyckich. Przenikają się tu romantyczne i modernistyczne obszary literatury, badane najczęściej w przekrojowym, komparatystycznym ujęciu. Niezwykle interesująca wydaje się dyskusja między tekstami mówiącymi o relacji dobra i zła, i szerzej – o różnych kształtach świata wartości. Część drugą książki organizują problemowo i formatują niejako teksty, które określają w sposób fundamentalny sytuację człowieka we współczesności. Zanikły już metafory i symbole, istnieją tylko rzeczy, ich ślady w przestrzeni pamięci. W ostatniej części książki badana jest przestrzeń aksjologiczna w pogranicznych przestrzeniach literackich: reportażu, krytyki czy wartości w sferze twórczości elektronicznej. Książka skierowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców i filozofów, lecz także do ogółu osób czytających, szukających orientacji w świecie współczesnym, a kierujących się wartościami.
Spis treści
Wstęp (Leszek Zwierzyński) / 7
Część I. Figury, epifanie i odwrócenie perspektywy
Magdalena Siwiec: Baudelaire’owska aksjologia w kontekście norwidowskim. Zbliżenie przez etykę? / 15
Karol Samsel: Epifanie Norwida i Miłosza. Próba zbliżenia / 46
Lucyna Nawarecka: Ponad dobrem i złem. O „ja” i „Ja” w twórczości Juliusza Słowackiego / 71
Leszek Zwierzyński: Odwrócenie perspektywy – próba innego modelu historii literatury. Metoda wglądków / 87
Część II. Doświadczenie, ślady i Inność
Włodzimierz Szturc: Tadeusz Kantor – poezja i Thanatos / 123
Paweł Paszek: Aksjologia w doświadczeniu twórczym Leo Lipskiego / 141
Marek Bernacki: Motywy aksjologiczne w poezji polskiej XX wieku (Miłosz, Zagajewski, Herbert) / 161
Beata Gontarz: Meandry etyczne podmiotu w Sońce Ignacego Karpowicza / 176
Edyta Sołtys-Lewandowska: Ja-kobieta. Przestrzeń aksjologiczna we współczesnej poezji kobiet / 189
Część III. Aksjologia a pogranicza literatury
Monika Wiszniowska: Refleksja aksjologiczna w Eli, Eli Wojciecha Tochmana / 213
Małgorzata Krakowiak: Jan Błoński. Paradygmat postępowania krytyka literackiego / 234
Agnieszka Markowska: Mnogość ról i spójność postawy Jana Józefa Szczepańskiego / 257
Tomasz Gruszczyk: Pogrywanie w romantyzm / 280
Lech Giemza: Przestrzeń bloga – przestrzeń dramatu. Blogi księży jako świadectwo poszukiwania tożsamości / 299
Indeks nazw osobowych / 309