Gorliwość tłumacza

Gorliwość tłumacza

Magda Heydel opisuje i analizuje dzieło przekładowe Czesława Miłosza z perspektywy współczesnego przekładoznawstwa, które w ostatnich dekadach przekształciło się z pobocznego nurtu badań filologicznych w samodzielną dyscyplinę naukową. Nie sposób dziś ograniczać analiz przekładoznawczych do poziomu operacji międzyjęzykowych: przekład to pojęcie służące do opisu kultur w dialogu lub starciu, pozwalające na zrozumienie procesów zachodzących za sprawą tłumaczy w „strefach nadgranicznych” wielojęzycznego i wielokulturowego świata oraz ujawniające wewnętrzne zróżnicowanie stabilnych, zdawałoby się, kategorii.

Autorka proponuje nowatorskie ujęcie twórczości przekładowej Miłosza, wykraczając poza tradycyjne sposoby rozumienia tłumaczenia i tłumacza. Pyta o relacje łączące różne obszary twórczej działalności poety, by ukazać przekład jako przestrzeń, w której Miłosz realizuje swoje zarówno doraźne, jak i dalekosiężne zamierzenia. Hybrydyczność przekładu jako gatunku pisarstwa, a także jako pojęcia operacyjnego, zostaje przedstawiona w tych szeroko zakrojonych studiach, w których nie brakuje także interpretacji konkretnych utworów, na tle skomplikowanej tożsamości pisarza i człowieka. Analizy Heydel odsłaniają nowe przestrzenie dzieła autora Mowy wiązanej, a jednocześnie pokazują związki jego twórczości przekładowej z obszarami pozaliterackimi – politycznymi, historycznymi, socjologicznymiczy ekonomicznymi. Elementem spajającym wątki podjęte w książce jest postać tłumacza: podmiotu tłumaczonego tekstu literackiego, ale także artysty i konkretnego, żywego człowieka. W dziele i życiu Miłosza, udowadnia autorka, wiele się dzieje za sprawą przekładu.