Zwiększające się zainteresowanie tematyką gospodarczego oblicza islamu decyduje o rozszerzeniu zbioru osób skupionych na jego analizie i ocenie o ekonomistów, którzy swymi badaniami przyczyniają się do poznania i lepszego zrozumienia istoty muzułmańskiej koncepcji gospodarki wraz ze wszystkimi elementami i regułami ją tworzącymi oraz problemami, które jej dotyczą. Książka ta, swą treścią wpisuje się w nurt poznawczo-analitycznych badań nad wybranymi, współczesnymi zagadnieniami finansów muzułmańskich. W jej treści zawarto autorskie odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące kwestii: - sposobu przenikania do Europy i wybranych jej państw, muzułmańskiej formuły prowadzenia działalności finansowej oraz historycznych i przyszłych uwarunkowań tego procesu, - własności muzułmańskich instrumentów finansowych opartych na zasadzie podziału zysków i strat, decydujących o ograniczonym znaczeniu tych produktów w portfelach muzułmańskich instytucji finansowych, - znaczenia dla muzułmańskiej koncepcji finansów oraz dla samych wyznawców islamu transakcji Kard hasan, - roli odgrywanej przez Rady ds. szariatu w muzułmańskich instytucjach finansowych i muzułmańskim systemie finansowym, - specyfiki muzułmańskiego podejścia do podatków i opodatkowania oraz jego odzwierciedlenia w teorii i praktyce Zakat, - sposobów i obszarów wyznaczania oraz kształtowania przez islam cech właściwych dla praktyków rachunkowości muzułmańskiej, - wpływu kulturowego środowiska prowadzenia aktywności gospodarczej na swobodę podejmowania działań zgodnych z kanonami wyznawanej wiary, rozpatrywanego w świetle dyskusji na ubojem rytualnym i szansami tworzonymi przez dynamiczny rozwój gospodarki Halal ze szczególnym uwzględnieniem jej sektora żywnościowego. Autor opracowania, kierując je do osób zainteresowanych problematyką ekonomicznego oblicza islamu, wyraża nadzieję, że zawarta w nim treść stanie się przyczynkiem do poznania i zrozumienia meandrów religijnej i społeczno-ekonomicznej doktryny islamu oraz definiuje ona pola dyskusji i wymiany poglądów odnoszących się do omawianych kwestii. Jacek Adamek – doktor habilitowany nauk ekonomicznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Wieloletni pracownik Katedry Finansów i Rachunkowości Wydziału Ekonomii, Zarządzania i Turystyki. Autor opracowań naukowych dotyczących problematyki kulturowych uwarunkowań rachunkowości, ekonomii i finansów muzułmańskich oraz mikrofinansów.
Wprowadzenie 9 ROZDZIAŁ I. Europa a finanse muzułmańskie 13 1.1. Gospodarka Halal i jej obraz statystyczny – zarys 14 1.2. Finanse muzułmańskie w Europie – uwarunkowania rozwoju 17 1.2.1. Bankowość muzułmańska 20 1.2.2. Muzułmańskie certyfikaty Sukuk 21 1.2.3. Muzułmańskie fundusze inwestycyjne 22 1.2.4. Muzułmański rynek ubezpieczeń Takaful 22 1.2.5. Pozostałe muzułmańskie instytucje finansowe 23 1.3. Finanse muzułmańskie w wybranych krajach Europy 30 1.3.1. Finanse muzułmańskie w Rosji 31 1.3.2. Finanse muzułmańskie w Niemczech 37 1.3.3. Finanse muzułmańskie w Luksemburgu 44 1.3.4. Finanse muzułmańskie w Wielkiej Brytanii 49 1.4. Finanse muzułmańskie w Europie – wyzwania 58 ROZDZIAŁ II. Zasada podziału zysków i strat i jej odzwierciedlenie w muzułmańskich produktach finansowych – dlaczego praktyka finansów muzułmańskich oddala się od swych korzeni? 61 2.1. Podział zysków i strat, jako cecha finansów muzułmańskich – założenia 62 2.2. Operacyjne zastosowanie zasady podziału zysków i strat – istota kontraktów Muszaraka i Mudaraba 65 2.3. Podział zysków i strat w praktyce funkcjonowania muzułmańskich instytucji finansowych 72 ROZDZIAŁ III. Kard hasan – dobroczynna pożyczka 83 3.1. Kard hasan – charakterystyka 84 3.2. Kard hasan – wymogi operacyjne 86 3.3. Kard hasan – praktyka wykorzystania 93 3.3.1. Produkty depozytowo-kartowe a Kard hasan 93 3.3.2. Produkty pożyczkowe a Kard hasan 95 ROZDZIAŁ IV. Rada ds. Szariatu – spojrzenie na ideę i zasady ładu korporacyjnego w muzułmańskiej instytucji finansowej 101 4.1. Islam a ład korporacyjny 102 4.2. Rada ds. szariatu jako element muzułmańskiego ładu korporacyjnego 114 4.3. Praktyka nadzoru religijnego nad muzułmańskimi instytucjami finansowymi – przegląd formuł i modeli 122 4.3.1. Malezyjski model nadzoru religijnego 126 4.3.2. Nadzór religijny w Wielkiej Brytanii 129 ROZDZIAŁ V. Zakat a muzułmańska koncepcja podatku i opodatkowania 134 5.1. Państwo w islamie – istota, funkcje 135 5.2. Muzułmańskie spojrzenie na podatki 141 5.3. Zakat – muzułmańska jałmużna 151 5.4. Praktyka i rys statystyczny Zakat 159 ROZDZIAŁ VI. Muzułmański księgowy w świetle teorii odpowiedzialności (accountability theory) 172 6.1. Teoria odpowiedzialności 172 6.2. Rachunkowość muzułmańska a teoria odpowiedzialności 180 6.3. Sylwetka muzułmańskiego księgowego – uwarunkowania i oczekiwania 191 ROZDZIAŁ VII. Polskie związki z ekonomią i finansami Halal w świetle dyskusji nad problemem uboju rytualnego 200 7.1. Koncepcja Halal i jej odniesienie do produktów konsumpcyjnych 201 7.2. Światowy rynek żywności Halal – uwarunkowania i perspektywy rozwoju 204 7.3. Ubój rytualny – wybrane zagadnienia 208 7.4. Polscy producenci na rynku żywności Halal a problematyka uboju rytualnego 213 Wnioski końcowe 218 Literatura 219 Spis stron internetowych 236 Spis tabel 238 Spis rysunków 240 Spis wykresów i rycin 241