Filozofia religii Immanuela Kanta
Jedyną, bezwzględnie dobrą rzeczą jest dobra wola. Jedyną rzeczą wartą zachodu, której od człowieka można oczekiwać, jest wysiłek podjęcia wszelkich starań, służących rozwinięciu predyspozycji do dobra, zawartych w ludzkiej naturze. Jedyną prawdziwą religią jest wiara moralna rozumiana jako „niezbędne zaufanie w Boską pomoc ze względu na wszelkie dobro, które przy naszych najuczciwszych staraniach nie jest jednak w naszej mocy". Z pewnością jest wiele powodów, jakie usprawiedliwiają narzekania na jednostronność Kaniowskiej filozofii religii. Nie ulega jednak wątpliwości, że odrodzenie moralne człowieka nie jest dla religii zadaniem marginalnym. Według Kanta jest to jedyne istotne zadanie religii, które, jak wierzą chrześcijanie, zostało pierwotnie zrealizowane w osobie Jezusa z Nazaretu. Czy chrześcijaństwo poniosłoby szkodę, gdyby uznać je za zadanie jedyne; czy uchybilibyśmy mu, uznając, że podczas realizacji tego zadania nie trzeba pokładać zaufania w - zawsze przecież wątpliwym - historycznym objawieniu? Większa część refleksji na temat religii w pismach Kanta ma charakter czysto negatywny. Krytyka dowodów na istnienie Boga, polemika z tradycyjnymi sposobami uprawiania spekulacji metafizycznej czy dyskusja na temat prawa do wypowiadania się w sprawach religii i interpretacji Pisma św. służą tylko dostarczeniu miejsca dla wiary moralnej. Kant konsekwentnie pokazuje, czym religia nie jest, i równie uporczywie powtarza, czym powinna być. Bez wątpienia w wielu wątkach filozofia religii Immanuela Kanta jest kontynuacją oświeceniowej refleksji nad religią, choć na tle epoki zajmuje pozycję szczególną - w pismach królewieckiego filozofa koncentrują się bowiem najważniejsze problemy filozofii religii, uzyskując klasyczne rozwiązania.
WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW / 7
PRZEDMOWA /9
WPROWADZENIE
Dezinterpretacje i stereotypy /11
Filozoficzny Robespierre /16
Pomiędzy teologią a religią / 26
OD HISTORII NATURALNEJ DO FIZYKO-TEOLOGII
Kosmogonia / 33
Mieszkańcy innych planet /55
Podstawa poznania i podstawa istnienia /69
Jedyna podstawa dowodu ontologicznego /83
Nowa metoda fizyko-teologii / 95
KRYTYKA TEOLOGII RACJONALNEJ
Pozór transcendentalny i system idei czystego rozumu /113
Czwarta antynomia czystego rozumu /121
Ideał czystego rozumu /126
Krytyka spekulatywnych dowodów istnienia Boga /131
Granice teologii spekulatywnej /148
Busola czystego rozumu /159
System teologii filozoficznej /166
„SZÓSTY" DOWÓD ISTNIENIA BOGA
Dowód moralny /183
Postulaty praktycznego rozumu /194
Niepowodzenie teodycei / 203
Antynomia teleologiczna /210
Pomiędzy fizyko-teologią a etyko-teologią /217
RELIGIA W INTERPRETACJI CZYSTEGO ROZUMU
Filozof protestantyzmu? /243
Źródło zła w ludzkiej naturze i filozoficzna wykładnia grzechu pierworodnego /255
Kantowska „chrystologia" /269
Moralna interpretacja tekstu Biblii /279
Antynomia religijna /291
Kant a Lessing /300
Wspólnota moralna, wspólnota polityczna - odrodzenie moralne a postęp moralny /309
Ostatnie słowo filozofa /325
ZAKOŃCZENIE /337
BIBLIOGRAFIA /341
Religionsphilosophie Immanuel Kants (Zusammenfassung) /348