Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki. T. 2 - 13 (Wy)Grać na polskim! — gry dydaktyczne jako metody wspomagające proces edukacji na różnych etapach kształcenia
„Tom drugi publikacji gromadzi artykuły, których autorzy skupili się na zagadnieniach sposobów nauczania, dobrych praktyk nauczycielskich oraz na kwestiach tak bardzo społecznie dyskutowanych, a dotyczących systemu egzaminów. I tak do rozdziału pierwszego pt. Sztuka uczenia. Nauczyciel i jego warsztat wprowadzeniem jest istotne opracowanie (głos w dyskusji panelowej) wskazujące na pozycję kształcenia językowego w szkole z punktu widzenia ucznia jako podmiotu nauczania i wspierające go w takiej roli w trakcie nauki, a później w życiu — podejście tekstocentryczne. Kolejno prezentowane są w tej części artykuły odwołujące się do doświadczeń, wskazujące na rolę czytania — także z rodzicami, znaczenie sztuki w polonistycznych działaniach — wreszcie odsłaniające inspirujące metody i narzędzia dydaktyczne. Ich autorzy pokazują, jak poszerzać granice tradycyjnie rozumianej polonistyki. W opracowaniach rozdziału drugiego —
Polonistyka wobec wyzwań nowoczesności — badacze zaprezentowali całe spektrum problemów związanych z edukacją polonistyczną w środowisku cyfrowym, z nauczaniem w czasach nowych technologii niosących ze sobą wiele możliwości, ale też zagrożeń. Najobszerniejszą część tomu drugiego stanowi rozdział Szkoła dobrych praktyk polonistycznych. Składa się on z 16 artykułów stanowiących propozycje rozwiązań dydaktycznych, dotyczących konkretnych tytułów i twórców — analizy oraz interpretacji ich tekstów, a także oryginalnych, niebanalnych rozwiązań dydaktycznych. Tę część zamyka opis działań uczniów i absolwentów z Kawiarenki Literackiej działającej przy I LO im. Juliusza Słowackiego w Chorzowie. Koncert Kawiarenki w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach uświetnił pierwszy dzień Kongresu. Problematykę programową dopełniają artykuły z rozdziału czwartego tomu drugiego pt. Egzaminy: opisywanie i testowanie kompetencji uczniów, których treść była także przedmiotem dyskusji panelowych. Obradom Kongresu towarzyszyło pięć paneli dyskusyjnych: Edukacja polonistyczna jako
zobowiązanie, Egzamin zewnętrzny z języka polskiego a kształcenie językowe w szkole, Polonistyka w świecie różnic kulturowych, czyli polonistyka powszechna i elitarna, Płynne granice polonistyki — komparatystyka szkolna i uniwersytecka oraz Uchodźcy — studenci i uczniowie. Ze względu na wagę i wartość głosów w dyskusji pomieszczono je — najczęściej jako teksty wprowadzające — w poszczególnych rozdziałach.” (fragment Wstępu tomu I)
Spis treści
Rozdział 1: Sztuka uczenia. Nauczyciel i jego warsztat
Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska: Tekstocentryzm a kwestie podmiotowości w edukacji polonistycznej / 11
Witold Bobiński: Uczniowskie prawo do reader’s response. Czy Celtowie i Australijczycy
najtrafniej odczytali testament Wóycickiego? / 23
Krystyna Koziołek: Literatura i „dobre życie”. Zagubione powinności kształcenia literackiego / 35
Dominik Borowski: Na peryferiach Miejsce literatury dla młodzieży w kształceniu
polonistycznym / 45
Dorota Karkut: Rodzice i nauczyciele zapraszają do świata książki — o rozwijaniu zainteresowań i postaw czytelniczych dzieci i młodzieży / 57
Zofia Zasacka: Nie musi być nudnie! Literatura piękna w szkole a uczniowskie motywacje czytelnicze / 71
Paweł Sporek: Co czytać we współczesnej szkole? Wobec kanonu — kryteria doboru
lektury (szanse, możliwości, zagrożenia) / 87
Beata Gromadzka: Myśleć jak artysta. Jeszcze raz o kontakcie ze sztuką jako źródle postawy twórczej / 101
Natalia Spychalska: Dlaczego nauczanie poezji jest ważne? / 119
Piotr Bogalecki: Spotkanie parasola i maszyny do szycia? Sztuka najnowsza w dydaktyce polonistycznej / 135
Jan Zdunik; Pod rękę z literaturą. O wykorzystaniu psychologii na lekcjach języka polskiego / 147
Tomasz Wroczyński: Najnowsza literatura polska w podręcznikach do szkół ponadgimnazjalnych: gatunki, style, formy / 161
Beata Kapela-Bagińska: (Wy)Grać na polskim! — gry dydaktyczne jako metody wspomagające proces edukacji na różnych etapach kształcenia / 175
Marta Bolińska: Metoda projektu w edukacji humanistycznej (Świętokrzyski System Wspierania Talentów — Fascynujący Świat Nauki) / 187
Mariola Wilczak, Sylwia Pikula: „Biuletyn Polonistyczny” jako przestrzeń dialogu polonistów / 203
Rozdział 2: Polonistyka wobec wyzwań nowoczesności
Piotr Łuszczykiewicz: Wykładowca medialny czy umedialniony? / 213
Kordian Bakuła: Człowiek myszkujący. Przyczynek do antropologii początku XXI wieku / 223
Agnieszka Kopacz: Środowisko cyfrowe i edukacja polonistyczna — kilka słów o dobrych
praktykach / 241
Anna Wileczek: Czytanie i pisanie na ekranie. (Samo)kształcenie kompetencji komunikacyjnych młodszych dzieci / 251
Ilona Copik, Eugeniusz Szymik: Rola Internetu w podejmowaniu aktywności uczenia się ucznia szkoły podstawowej / 265
Renata Bryzek: Polonistyczne czytanie ikonicznych tekstów kultury w wirtualnej rzeczywistości / 281
Agnieszka Kulig: Z sieci do zeszytu. Media społecznościowe w pracy ze szkolną lekturą / 297
Joanna Hobot-Marcinek: Dlaczego klasycy? — o zagrożeniach i perspektywach ponowoczesnej edukacji polonistycznej / 311
Rozdział 3: Szkoła dobrych praktyk polonistycznych
Grażyna B. Tomaszewska: Tak mało czy tak dużo? O interpretacji Daru Czesława Miłosza
w gimnazjum / 323
Janusz Waligóra: Niech staną zegar… Od mowy pogrzebowej do poetyckich figur utraty i żalu — rozpoznania i próby literackie / 341
Magdalena Paprotny: Trzy daty śmierci i sześć pogrzebów — od tajemnicy do lektury Trenów. O wykorzystaniu kontekstów w szkolnych spotkaniach z Janem z Czarnolasu / 359
Jadwiga Maksym-Kaczmarek: Problem komunikacji na lekcjach języka polskiego w kontekście poezji Wisławy Szymborskiej / 371
Aleksandra Dusza, Katarzyna Krulicka: Rozbijanie frazeologizmów w twórczości Wisławy Szymborskiej / 385
Wioletta Żórawska: Oni i wiersze, czyli licealista sam na sam z tekstami Cypriana Norwida / 395
Anna Radzewicz-Bork: Implikacje metodyczne poetyckiej rozmowy Miłosza z Mickiewiczem / 405
Agata Kucharska-Babula: Pieśni Mieczysława Karłowicza na lekcjach języka polskiego w liceum — rozważania na podstawie wybranych Preludiów Kazimierza Przerwy-Tetmajera / 417
Małgorzata Antuszewicz: Kulturowa teoria literatury a uczniowska recepcja tekstów kultury / 431
Natalia Grzeszczuk: Poststrukturalistyczne strategie interpretacyjne a poezja współczesna
— Radość pisania Wisławy Szymborskiej w szkole ponadgimnazjalnej / 445
Monika Polok: Projekty lekcji filologiczno-filozoficznych o ludzkim doświadczeniu
na przykładzie Czarnych sezonów Michała Głowińskiego / 459
Ewa Ogłoza: Dzieło i twórca: Hans Christian Andersen. Polonistyczny projekt edukacyjny / 469
Maria Szoska: Źle obejrzane… O możliwościach interpretacyjnych filmu na lekcjach języka polskiego w gimnazjum / 487
Justyna Hanna Budzik: Inspiracje dydaktyczne dla edukacji filmowej: alternatywy dla modelu „przyliterackiego” / 501
Wiesława Wantuch: Teatr w działaniu, czyli o warunkach rozwoju kompetencji interpretacyjnych gimnazjalistów (na przykładzie projektu Laboratorium teatralne) / 515
Andrzej Król: Kawiarenki Literackiej polonistyczne zobowiązanie / 531
Rozdział 4 Egzaminy: opisywanie i testowanie kompetencji uczniów
Lidia Wiśniewska, Marek Urbanowicz: Egzaminy szkolne obecne i pożądane. Głosy z III i IV Forum Edukacyjnego Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza / 541
Alicja Jakubowska-Ożóg: Umiejętności interpretacyjne uczniów na przykładzie prac „olimpijskich”w szkole średniej — oczekiwania i wyniki / 551
Maria Romanowska: Interpretacja na egzaminie maturalnym — oczekiwania i problemy / 563
Posłowie / 577